Σημαντικά ποσά αναδρομικών, που σε ορισμένες περιπτώσεις αγγίζουν ακόμη και τα 8.556 ευρώ, πρόκειται να λάβουν το επόμενο διάστημα χιλιάδες συνταξιούχοι του Δημοσίου. Πρόκειται για επιστροφές που αφορούν την παρακράτηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) σε διάστημα 23 μηνών, από το 2017 έως το 2018, και οι οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Οι επιστροφές αυτές αφορούν όσους προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και έχουν ήδη δικαιωθεί, με τις υποθέσεις να βρίσκονται πλέον στο τελικό στάδιο, δηλαδή αυτό της πληρωμής.

9.000 αγωγές συνταξιούχων Δημοσίου σε εκκρεμότητα

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, εκκρεμούν περίπου 9.000 δικαστικές προσφυγές από συνταξιούχους του Δημοσίου, κυρίως προερχόμενους από τα ειδικά μισθολόγια — απόστρατους, πανεπιστημιακούς, συνταξιούχους δικαστικούς, αλλά και ανώτερα στελέχη της δημόσιας διοίκησης. Οι εν λόγω αγωγές έχουν ήδη εκδικαστεί θετικά για τους ενάγοντες, με μοναδική εκκρεμότητα την υλοποίηση των πληρωμών.

Οι επιστροφές αναμένεται να υλοποιηθούν ταυτόχρονα με άλλες εκκρεμείς υποθέσεις στον ΕΦΚΑ, που αφορούν αναδρομικά επικουρικών συντάξεων και δώρα εορτών.

Το σκεπτικό του Ελεγκτικού Συνεδρίου και η εμβέλεια της απόφασης

Η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου έχει αποφανθεί οριστικά και αμετάκλητα ότι οι κρατήσεις της ΕΑΣ για τα έτη 2017 και 2018 παραβίαζαν το Σύνταγμα. Η αιτιολόγηση της απόφασης εδράζεται στο γεγονός ότι οι επίμαχες κρατήσεις δεν κατευθύνονταν σε ανταποδοτικές παροχές προς τους συνταξιούχους, αλλά χρηματοδοτούσαν τα ελλείμματα του ασφαλιστικού συστήματος — ρόλος που κανονικά ανήκει στο κράτος.

Κατά συνέπεια, η επιβολή αυτών των κρατήσεων υποκαθιστούσε τη δημόσια χρηματοδότηση, γεγονός που κρίθηκε ότι θίγει την αρχή της αναλογικότητας και της προστασίας της συνταξιοδοτικής παροχής.

Η απόφαση αφορά συνολικά περίπου 350.000 συνταξιούχους του Δημοσίου, αν και σε πρώτη φάση οι επιστροφές προβλέπονται μόνο για όσους έχουν καταθέσει αγωγές.

15.000 δικαιούχοι από ακυρώσεις στον επανυπολογισμό

Εκτός από την ΕΑΣ, επιστροφές αναδρομικών δικαιούνται και περίπου 15.000 χήρες/χήροι θανόντων συνταξιούχων του Δημοσίου. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν περιπτώσεις επανυπολογισμού των συντάξεων που ακυρώθηκαν με απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Ο επανυπολογισμός είχε οδηγήσει σε μείωση των συντάξεων ή σε μικρότερες αυξήσεις, και κρίθηκε ότι παραβίαζε την αρχή της ασφάλειας δικαίου και της εμπιστοσύνης του πολίτη προς τη Διοίκηση. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος και για τη δική τους αποζημίωση, στο πλαίσιο ενιαίας εκκαθάρισης των αναδρομικών.

Πληρωμές-εξπρές για υποθέσεις που έχουν ήδη κριθεί

Το βασικό χαρακτηριστικό των υποθέσεων για την ΕΑΣ είναι ότι οι σχετικές δίκες έχουν ολοκληρωθεί και οι αποφάσεις είναι τελεσίδικες. Άρα, το μόνο που απομένει είναι η εκταμίευση των ποσών, διαδικασία που αναμένεται να επισπευσθεί με συντονισμένη παρέμβαση του ΕΦΚΑ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση εξετάζει τη συνολική αντιμετώπιση του ζητήματος, ώστε να αποφευχθούν κατακερματισμένες πληρωμές και να δοθεί άμεση λύση και σε όσους δεν είχαν τη δυνατότητα να προσφύγουν, αλλά καλύπτονται από την κρίσιμη απόφαση 244/2017 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Τι ισχύει για όσους δεν έκαναν προσφυγή

Αν και το υπουργείο Οικονομικών έχει δηλώσει ότι η επιστροφή αναδρομικών αφορά μόνο όσους έχουν ασκήσει αγωγές, νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η απόφαση της Ολομέλειας του 2017 έχει γενική εφαρμογή. Συγκεκριμένα, έκρινε ότι η επιβολή της ΕΑΣ ήταν αντισυνταγματική συνολικά, όχι μόνο για συγκεκριμένα πρόσωπα.

Κατά συνέπεια, η μη επιστροφή των ποσών και στους υπόλοιπους συνταξιούχους ενδέχεται να αποτελέσει πεδίο νέας νομικής αντιπαράθεσης ή πολιτικής διευθέτησης, ειδικά ενόψει πιθανών πιέσεων από σωματεία και συνταξιουχικούς φορείς.