Έτοιμο είναι το πακέτο προτάσεων της Κομισιόν για την μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που πλήττει την ΕΕ.

Το πακέτο θα υποβληθεί προς έγκριση στο Συμβούλιο Κορυφής αλλά είναι βέβαιο πως οι παρεμβάσεις των κρατών-μελών, ιδίως των μεγάλων και αυτών με επιρροή όπως Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Ισπανία θα διαμορφώσουν ένα διαφορετικό τελικό αποτέλεσμα, το οποίο και θα ισχύσει για ένα χρόνο, μέχρι τη μεθεπόμενη Σύνοδο Κορυφής τον Ιούνιο του 2023.

Το εισηγητικό πακέτο, που θα «χτυπηθεί» από ισχυρά λόμπι όπως μαθαίνουμε από τις Βρυξέλλες περιλαμβάνει τις εξής τρεις βασικές ενότητες:

Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας

-Επιδότηση ορισμένων τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (για παράδειγμα εισάγοντας μια τιμή αναφοράς για τις μονάδες αερίου) με την προοπτική μείωσης των τιμών στην αγορά ρεύματος. Τα μέτρα επιδότησης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.

–Επέκταση ρυθμιζόμενων τιμών στη λιανική ρεύματος και για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η επέκταση του μέτρου θα πρέπει να συνοδεύεται από περιορισμό στην κατανάλωση ώστε να μην οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης

-Φορολόγηση ή ρυθμιστικά μέτρα των πρόσθετων εσόδων που αποκομίζουν συγκεκριμένοι ηλεκτροπαραγωγοί φορτίου βάσης.

–Έσοδα διακίνησης. Η αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου μεταξύ των διαφορετικών τιμολογιακών ζωνών λόγω της διαφοροποίησης των τιμών μεταξύ τους, μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων διακίνησης. Πρόταση της Κομισιόν είναι τα έσοδα αυτά να αξιοποιηθούν για την έκτακτη χρηματοδότηση μέτρων ανακούφισης για καταναλωτές και επιχειρήσεις.

Για τα ισχύοντα τιμολόγια, οι προμηθευτές υποχρεωτικά θα διαθέτουν σταθερά τιμολόγια στο χαρτοφυλάκιό τους με τους όρους και προϋποθέσεις που αφορούν στην προσφορά δυναμικών τιμολογίων προς τους πελάτες.

–Χειραγώγηση της αγοράς κατά την διάρκεια της υφιστάμενης ενεργειακής κρίσης. Η Κομισιόν προτείνει την αναθεώρηση του κανονισμού REMIT προκειμένου να εξεταστούν καλύτερα τα περιθώρια για μετριασμό των κινδύνων κατάχρησης της αγοράς με ενίσχυση της διαφάνειας, καλύτερη συλλογή δεδομένων της αγοράς και καλύτερη εφαρμογή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΕΕ χωρίς ρωσικό αέριο

Η Κομισιόν εισηγείται μέχρι και προσωρινή διατίμηση στο αέριο, εφόσον κοπέι πλήρως το ρωσικό.

Θα οριστεί δηλαδή πλαφόν (EU price cap), μια μέγιστη ρυθμιζόμενη τιμή στο αέριο που προορίζεται για κατανάλωση από ευρωπαίους καταναλωτές και επιχειρήσεις.

Ζητά να τηρηθεί η αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών δηλαδή την ανακατανομή των ποσοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών προς όφελος αυτών που πλήττονται περισσότερο ακόμη κι αν κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στο εθνικό σχέδιο.

Εναλλακτική προμήθεια αερίου

-Προχωρεί η δημιουργία της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ (EU Energy Platform) που στόχο έχει την διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού σε δίκαιες τιμές και την μείωση – έως και οριστική εξάλειψη – της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο.

-Τα κράτη-μέλη θα έχουν την δυνατότητα για περιορισμένο χρονικό διάστημα να εφαρμόσουν ρυθμιζόμενες τιμές στη λιανική του αερίου. Όπως εξηγεί η Κομισιόν στο κείμενό της, αυτό θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό την στιγμή που το αέριο παίζει κρίσιμο ρόλο στην θέρμανση και ως βιομηχανική πρώτη ύλη. Υπογραμμίζεται πως οι ποσότητες που θα καλύπτονται από αυτές τις τιμές θα πρέπει να είναι περιορισμένες προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανότητα αύξησης στην κατανάλωση αερίου, πράγμα πιθανό να συμβεί.

–Έκτακτα μέτρα στήριξης της ρευστότητας προς ανακούφιση των traders οι οποίοι αυτή την στιγμή έρχονται αντιμέτωποι με υψηλές τιμές ως αποτέλεσμα της σημαντικής αστάθειας της αγοράς. Αν αυτά τα μέτρα στήριξης περιλαμβάνουν κρατική ενίσχυση, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή όντας σε πλήρη συμμόρφωση με τις αντίστοιχες νομοθετικές προβλέψεις και να μην υπονομεύουν τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας.

–Ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια Φυσικού Αερίου (TTF): Προς αντιμετώπιση πιθανών στρεβλώσεων στην διαμόρφωση των τιμών λόγω πιθανών φαινομένων χειραγώγησης, μια επιλογή θα μπορούσε να είναι να αναθεωρηθούν τα εφαρμοζόμενα όρια για περιορισμένο διάστημα ως προς τους εσωτερικούς κανόνες εμπορίας των χρηματιστηρίων.

Το μέτρο καλύπτει περίοδο έκτακτης ανάγκης (επίσημα αναγνωρισμένης ως τέτοια από την Ένωση) και έχει ισχύ μόνο όσο διαρκεί το «καθεστώς» έκτακτης ανάγκης. Ως πιθανότητα δίνει επίσης το πλαφόν στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια αερίου πάλι στα πλαίσια του παραπάνω σεναρίου, της ολικής διακοπής της ροής. Επιπρόσθετα, επισημαίνει πως το επίπεδο που θα τεθεί το πλαφόν σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να επιλεχθεί προσεκτικά προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τυχόν αρνητικές παρενέργειες στην αγορά.

Μεγάλες αντιδράσεις από ηλεκτροπαραγωγούς και εμπόρους αερίου

Αντιδρούν όμως σφόδρα σε αυτές τις προτάσεις της Κομισιόν, οι ηλεκτροπαραγωγοί που χαρακτηρίζουν προβληματική την παρέμβαση στην χονδρική ρεύματος γιατί:

-αλλοιώνει τα σήματα της αγοράς για τους επενδυτές.

-δεν στοχεύει σε αυτούς που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη

-διακόπτει την δυναμική της αγοράς και θέτει σε κίνδυνο την λειτουργία της

Λένε χαρακτηριστικά πως «το πακέτο θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στο επενδυτικό περιβάλλον, ζημιώνοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Καταλήγοντας, υπογραμμίζουν, ότι αν εφαρμοστούν αυτά τα μέτρα, θα πρέπει να αποτελούν το τελευταίο καταφύγιο και αφού έχει εξαντληθεί κάθε προηγούμενη λύση και μονάχα προσωρινά»

Αρνητική στάση έχουν και τα Χρηματιστήρια Ενέργειας, όπου απορρίπτουν τυχόν παρεμβάσεις στις χονδρεμπορικές αγορές ρεύματος. Λένε συγκεκριμένα ότι «τα ανώτατα όρια των τιμών θα πρέπει να αποφεύγονται επειδή υπονομεύουν τη διαμόρφωση των τιμών και εμποδίζουν την ικανότητα των αγορών ενέργειας να παρέχουν ασφαλή και οικονομικά προσιτή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Προειδοποιούν πως τέτοια πλαφόν θα πλήξουν μακροπρόθεσμα την αγορά και μιλούν για τον κρίσιμο ρόλο της σύζευξης των αγορών στην οικοδόμηση μιας ενιαίας αγοράς πράγμα που θα πρέπει να διαφυλαχθεί καθώς διασφαλίζει μια αποτελεσματική χρήση των πόρων».

Οι διασυνοριακοί έμποροι είναι «αντίθετοι σε εθνικές παρεμβάσεις στην αγορά χονδρικής ρεύματος καθώς υπονομεύεται, όπως υποστηρίζουν, το διασυνοριακό εμπόριο και η αποτελεσματικότητα της εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Υπό το πρίσμα αυτό, η λύση του πλαφόν πρέπει να αποφευχθεί» Προκρίνουν στοχευμένα μέτρα για τους καταναλωτές στην λιανική ρεύματος.

Οι έμποροι φυσικού αερίου τέλος, απορρίπτουν το πακέτο και ομιλούν για στήριξη προς τους καταναλωτές. Επίσης εκφράζουν σκεπτικισμό στο ενδεχόμενο παρέμβασης στην αγορά φυσικού αερίου ως προς τους όγκους και τις τιμές, υπογραμμίζοντας ότι η διαδικασία της αγοράς ποσοτήτων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο σε μια ανταγωνιστική αγορά στην Ένωση, πράγμα που μπορεί να παρεμποδιστεί από την συλλογική δράση.