Τα «Αδέσποτα Κορμιά» της Ελίνας Ψύκου είναι μια πρωτότυπη ταινία για το τι σημαίνει για μια γυναίκα να μπορεί να είναι ελεύθερη και να διαθέτει το σώμα της και τη ζωή της όπως θέλει, σε μια Ευρώπη που υποτίθεται ότι προασπίζεται το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.
Τρεις γυναίκες που δεν μπορούν να διεκδικήσουν το δικαίωμα τους στη ζωή, την άμβλωση αλλά και την αξιοπρέπεια στον θάνατο είναι οι πρωταγωνίστριες σε αυτή την ταινία που παίρνει τη μορφή road movie με πολιτικές προεκτάσεις.
Η Ρόμπιν είναι έγκυος αλλά δεν θέλει να γίνει μητέρα, η Κατερίνα θέλει αλλά δεν μπορεί ενώ η Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Συμβαίνει όμως η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία να μην είναι νόμιμες στις χώρες τους, κάτι που αναγκάζει τις τρεις αυτές πρωταγωνίστριες του ντοκιμαντέρ, να μεταβούν σε άλλες περιοχές, ώστε να μπορέσουν να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στη ζωή και τον θάνατο.
Αυτή η παραδοξότητα και η αντίφαση μιας ηπείρου που προασπίζεται την ελευθερία περισσότερο από άλλα μέρη του κόσμου καταγράφει η Ελίνα Ψύκου μέσα από τη συγκλονιστική και αληθινή πορεία αυτών των τριών γυναικών, οι οποίες φαίνεται να φέρουν το δικό τους σταυρό-εξου και η αφίσα της ταινίας. Εκτός από το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, όπου συμμετέχει η ταινία λαμβάνοντας μέρος στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα, θα προβληθεί τον Μάρτιο στο διαγωνιστικό F:ACT του φεστιβάλ CPH:DOX στην Κοπεγχάγη ενώ θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες από το Cinedoc.
Ποια είναι η σκηνοθέτιδα Ελίνα Ψύκου
Πρόκειται για το πρώτο ντοκιμαντέρ της καταξιωμένης σκηνοθέτιδος που είναι γνωστή για τις βραβευμένες ταινίες της «Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» (Berlinale Forum 2013) και «Ο Γιος της Σοφίας» (Tribeca 2017, βραβείο καλύτερης ταινίας), ενώ αυτή την περίοδο ετοιμάζει την τρίτη της μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας «Κληρονομικοί Φόβοι και άλλες Ψευδαισθήσεις» και την πρώτη της μίνι σειρά «Ο Βοηθός του Ιατροδικαστή» (βασισμένη στο βιβλίο «Ιατροδικαστής» του Βασίλη Βασιλικού).
Το 2016, με τους σκηνοθέτες Αλέξη Αλεξίου, Γιάννη Βεσλεμέ και την ιστορικό κινηματογράφου Αφροδίτη Νικολαΐδου, έφτιαξαν την ομάδα Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά, με σκοπό την ανάδειξη της ποικιλίας και της γοητείας του ελληνικού κινηματογράφου.
Το 2021 ολοκλήρωσε την παραγωγή της μεγάλου μήκους ταινίας «Αγέλη Προβάτων» του Δημήτρη Κανελλόπουλου.
Σημείωμα της σκηνοθέτιδος
Στις 28 Μαΐου 2011, η Μάλτα ψήφισε «Ναι» στο δημοψήφισμα που έγινε για την νομιμοποίηση του διαζυγίου, αφήνοντας τις Φιλιππίνες και το Βατικανό να είναι τα μόνα κράτη στον κόσμο όπου το διαζύγιο εξακολουθεί να απαγορεύεται.
Όμως, παρά τη νομιμοποίηση του διαζυγίου, η άμβλωση εξακολουθεί να είναι παράνομη στη Μάλτα, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η υγεία της εγκύου κινδυνεύει, η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας ή όπου το έμβρυο δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά. Οι γιατροί που πραγματοποιούν αμβλώσεις, καθώς και οι γυναίκες που συναινούν στη διαδικασία, αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης από 18 μήνες έως 4 έτη. Μόλις τον Ιούνιο του 2023, η άμβλωση νομιμοποιήθηκε μόνο για την περίπτωση που η ζωή της εγκύου είναι σε κίνδυνο, κι αυτό εξαιτίας της μεγάλης αρνητικής δημοσιότητας που πήρε η υπόθεση μιας Αμερικανίδας τουρίστριας, της οποίας η εγκυμοσύνη της παρουσίασε σοβαρές επιπλοκές κατά την παραμονή της στο νησί, αλλά οι γιατροί αρνήθηκαν να την υποβάλλουν σε άμβλωση προκειμένου να σώσουν τη ζωή της.
Και ενώ μια γυναίκα δεν επιτρέπεται να κάνει άμβλωση στη Μάλτα, μπορεί να ταξιδέψει στη γειτονική Ιταλία και να κάνει εκεί, χωρίς να περάσει από έλεγχο διαβατηρίων ή να χρειαστεί να ανταλλάξει νόμισμα, αφού η Μάλτα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των γυναικών που ταξιδεύουν από τη Μάλτα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. για να υποβληθούν σε άμβλωση, διεθνείς οργανώσεις εκτιμούν ότι είναι 300 ανά έτος. Σαν αποτέλεσμα, η άμβλωση είναι ένα δικαίωμα μόνο για τους προνομιούχους, όσους μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος αυτού του ταξιδιού.
Την ίδια στιγμή στην Ιταλία, ο νόμος για την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πολύ αυστηρός. Δεν επιτρέπεται για τα ομόφυλα ζευγάρια και τις γυναίκες που δεν είναι σε επίσημη ετερόφυλη σχέση. Η αυστηρή νομοθεσία έχει οδηγήσει πολλές Ιταλίδες να ταξιδεύουν στο εξωτερικό για να συλλάβουν παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση. Ένας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς είναι η Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, στην Ελλάδα η ευθανασία παραμένει παράνομη, παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες νομιμοποίησης της, με τους ασθενείς να αναζητούν τη λύση της ευθανασίας στο εξωτερικό, κυρίως στην Ελβετία.
Οι παραπάνω νομικές παραδοξότητες με έκαναν να αναρωτηθώ πόσο δεδομένες είναι στον σύγχρονο δυτικό κόσμο κάποιες στοιχειώδεις ελευθερίες, καθώς και η αξιοπρεπής και ισότιμη μεταχείριση των ανθρώπων σε ζητήματα που αφορούν την ζωή και τον θάνατο. Επιπλέον, πόσο η Καθολική και η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία υπονομεύουν την πρόσβαση σε ορισμένα κοινωνικά αγαθά; Η Ευρώπη έχει δουλέψει για την κοινωνική συνοχή των κρατών της εξίσου με το όσο έχει δουλέψει για την οικονομική και εδαφική συνοχή τους; Και τελικά πόσο πιθανό είναι αυτά τα στοιχειώδη δικαιώματα να υπονομευτούν ακόμη περισσότερο από την απότομη άνοδο της λαϊκίστικης ακροδεξιάς και την ανησυχητική εξάπλωση των συντηρητικών πεποιθήσεων;
Σε μια εποχή που οι Ευρωπαίοι ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα ελεύθερα και άρα περισσότερο από ποτέ, το ντοκιμαντέρ Αδέσποτα Κορμιά είναι ένα διαφορετικό και ασυνήθιστο ταξίδι, ένα επείγον road movie σε μια ήπειρο που απειλείται από κρίση και διαίρεση. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, θα διαπιστώσουμε πως η κατάργηση των φυσικών συνόρων στην Ευρώπη δυστυχώς δεν έφερε και την αντίστοιχη κατάργηση των νομικών, κοινωνικών και άλλων τεχνητών συνόρων, που συνεχίζουν να θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να διχάζουν. Επίσης, θα καταγράψουμε τον παραλογισμό διαδρομών που συνδυάζουν το δράμα με την κωμωδία, και θα ανακαλύψουμε κάποια φαινόμενα της εποχής μας: τον «τουρισμό αμβλώσεων», τον «τουρισμό γονιμότητας», και τον «τουρισμό αυτοκτονίας».
Από τη Μάλτα στην Ιταλία και από εκεί στην Ελλάδα και την Ελβετία, οι ηρωίδες διασχίζουν σύνορα για να αποκτήσουν πρόσβαση σε στοιχειώδη δικαιώματα. Σαν Αδέσποτα Κορμιά, σε αυτό το συναισθηματικά δύσκολο, αλλά και σουρεαλιστικά χιουμοριστικό ταξίδι, κυκλοφορούν με πλοία, αυτοκίνητα, αεροπλάνα και τρένα και περιφέρονται ζαλισμένα σε σύνορα, εθνικές οδούς, διόδια, αεροδρόμια, λιμάνια και σταθμούς, αναζητώντας απαντήσεις σε υπαρξιακά ερωτήματα, που ως τέτοια δεν μπορούν παρά να σχετίζονται με την ζωή και τον θάνατο.
