Build Back Better: Το μεγαλεπήβολο σχέδιο $2,25 τρις. για έργα υποδομών, και ποιοι θα κληθούν να το πληρώσουν. Πράσινη ανάπτυξη και ηλεκτροκίνητα οι μεγάλοι κερδισμένοι, στο 28% εκτοξεύεται ο εταιρικός φόρος. Το κρίσιμο τεστ του Μπάιντεν, και πως αντιδρούν οι αγορές.
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης
Γυρίζει σελίδα η Αμερική, καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις (έτσι αυτοαποκαλείται άλλωστε) ετοιμάζεται να ρίξει πάνω από 2 τρισεκατομμύρια φρεσκοτυπωμένα δολάρια σε ένα γιγαντιαίο επενδυτικό σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόγραμμα αύξησης απασχόλησης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και θα αποτελέσει «επένδυση από αυτές που γίνονται μια φορά σε κάθε γενιά» σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ παρουσιάζοντάς το στο Πίτσμπεργκ της Πενσιλβάνια την Τετάρτη, τονίζοντας πως «δεν θα έχουμε ξαναδεί ή κάνει τίποτα παρόμοιο».
Να σημειωθεί εδώ βέβαια πως τα ίδια είχαμε ακούσει τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον προκάτοχό του Ομπάμα (και ποτέ δεν παρέδωσαν), αφού τα όσα υπόσχεται το δίδυμο Μπάιντεν-Χάρις δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο τρόπος που θα κληθεί όμως να πληρώσει το φιλόδοξο σχέδιο ο αμερικανικός λαός θα είναι σίγουρα κάτι… πρωτόγνωρο για την τσέπη του, αφού έρχεται σκληρή φορολογία, προκειμένου να αντληθούν οι απαραίτητοι πόροι.
Χαμογελά ο Elon Musk
Η πρώτη φάση του προγράμματός «Build Back Better» (Χτίζουμε Ξανά Καλύτερα) αναφέρει λεπτομερώς αυτές τις επενδύσεις που θα απλωθούν σε μια περίοδο οκτώ ετών, και θα περιλαμβάνουν έργα κυρίως στον τομέα των μεταφορών και σε υποδομές που σχετίζονται με τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Γέφυρες και δρόμοι, ταχύτερο Ίντερνετ, βελτιωμένες δημόσιες συγκοινωνίες και περαιτέρω ώθηση των ηλεκτροκίνητων στο ευρύ κοινό. Για την ακρίβεια ο Μπάιντεν σκοπεύει να γεμίσει τη χώρα με σταθμούς φόρτισης (χαρές ο Elon Musk…) Ήδη η μετοχή της Tesla έκλεισε με σημαντικά κέρδη αυτήν την εβδομάδα, στον απόηχο της ανακοίνωσης.
Ειδικότερα, το σχέδιο προβλέπει να δοθούν 620 δισ. δολάρια στις μεταφορές, επιτρέποντας τον εκσυγχρονισμό τουλάχιστον 32.000 χλμ δρόμων και αυτοκινητοδρόμων κατά μήκος των ΗΠΑ. Ο «Sleepy Joe» (ο Κοιμισμένος Τζο) όπως συνήθιζε να τον αποκαλεί ο Ντόναλντ Τραμπ, φιλοδοξεί να καταστήσει τον φάκελο αυτόν έναν από τα ορόσημα της θητείας του.
Τι προβλέπει το σχέδιο
Πέρα από την ανοικοδόμηση του οδικού δικτύου, η αμερικανική κυβέρνηση δεσμεύεται για υψηλής ταχύτητας Ίντερνετ σε όλη τη χώρα, κατασκευή 500 χιλιάδων σταθμών φόρτισης ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, καθώς και αντικατάσταση των σωληνώσεων από μόλυβδο. Ακόμη προειδοποιεί πως θα παταχθεί αυστηρά η φοροδιαφυγή, γεγονός που θα φέρει στα δημόσια ταμεία εκατοντάδες δις. δολάρια. Ο ελάχιστος φόρος στα κέρδη των εταιριών (πέραν των συνόρων ΗΠΑ) θα «κλείσει» στο 21%, κάτι που θα φέρει πάνω από $1 τρις. μέσα σε μια δεκαετία.
Παρότι το σχέδιο Μπάιντεν δεν περιελάμβανε περισσότερες λεπτομέρειες πέραν των $80 δις. για Amtrak, ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε πως μέρος του ποσού των $2,25 τρις. θα αξιοποιηθεί για την κατασκευή ραγών υψηλής ταχύτητας. Όλα τα συμβόλαια θα πάνε σε αμερικανικές εταιρίες, και όλα τα προϊόντα θα κατασκευαστούν στην Αμερική (κάτι που πρώτος είχε προτείνει ο Τραμπ). Αναλυτές της Wall Street εκτιμούν ότι το σχέδιο θα μπορούσε να δημιουργήσει 18 εκατ. νέες θέσεις εργασίας.
Σε όρους δολαρίων, το μεγαλύτερο μέρος θα διοχετευθεί στις συγκοινωνίες, στην εξέλιξη των βιομηχανιών, στην έρευνα και ανάπτυξη, στο ηλεκτρικό δίκτυο καθώς και στο προηγμένο Ίντερνετ, ενώ σημαντικό ποσό θα δοθεί στην αγορά ηλεκτροκίνητων και στην ενθάρρυνση εταιριών για κατασκευή μπαταριών σε αμερικανικό έδαφος, έναντι Κίνας. Τέλος, ιδρύεται η «Civilian Climate Corps» για την αντιμετώπιση προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.
Ο Μπάιντεν φιλοδοξεί να αλλάξει την Αμερική
«Αυτό που προτείνω είναι μια μοναδική επένδυση σχεδόν $2 τρις… απλωμένη σε οχτώ χρόνια. Επενδύσεις σε υποδομές είναι επενδύσεις αξίας. Οι υποδομές μας αυτή τη στιγμή καταρρέουν, είμαστε 13οι στον κόσμο. Είμαι πεπεισμένος ότι αν δράσουμε τώρα, σε 50 χρόνια από τώρα ο κόσμος θα κοιτάει πίσω και θα λέει: Αυτή ήταν η στιγμή που η Αμερική κατέκτησε το μέλλον της».
Ο Μπάιντεν πιστεύει «πως ο ρόλος του είναι να προσφέρει μια τολμηρή προοπτική για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να επενδύσουμε για τη χώρα μας, για τις κοινότητές μας, για τους εργαζομένους μας».
Το σχέδιο αυτό θα «δημιουργήσει εκατομμύρια καλές δουλειές», με τον Λευκό Οίκο να συγκρίνει το μέγεθος της επένδυσης με την εποχή που οι ΗΠΑ «κέρδισαν την κούρσα του διαστήματος». Κατά τον αρχηγό του κράτους, το πρόγραμμα αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου οι ΗΠΑ να μπορέσουν να «νικήσουν στον ανταγωνισμό με την Κίνα». «Πρέπει να το εφαρμόσουμε», επέμεινε.
Προβλέπει να εκσυγχρονιστούν 32.000 χιλιόμετρα του οδικού δικτύου, 10.000 γέφυρες, να κατασκευαστούν περισσότερα αεροδρόμια, να δοθούν κίνητρα για την ηλεκτροκίνηση. Ακόμη, το πρόγραμμα προβλέπει βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων υδροδότησης, ηλεκτροδότησης, των ευρυζωνικών δικτύων, της ποιότητας της στέγης. Για να το πω απλά, αυτές είναι επενδύσεις που πρέπει να κάνουμε», είπε ο Τζο Μπάιντεν. «Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να μην τις κάνουμε».
Με σκληρή φορολογία θα πληρωθεί το έργο
Αυτές οι τεράστιες επενδύσεις θα χρηματοδοτηθούν από μια αύξηση των φόρων στις επιχειρήσεις από το 21% στο 28%. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, το ποσοστό αυτό θα παραμείνει, και μετά την αύξησή του, το χαμηλότερο μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, με την εξαίρεση των ετών που ακολούθησαν τη δημοσιονομική μεταρρύθμιση του Ντόναλντ Τραμπ που ψηφίστηκε το 2017.
Η φοροδιαφυγή αναμένεται να δεχθεί ισχυρό σφυροκόπημα, ειδικά για εταιρίες ορυκτών καυσίμων, και εταιρίες με offshore θέσεις εργασίας. Μάλιστα αναμένεται να κλείσουν τα όποια νομοθετικά «παραθυράκια» επιτρέπουν το offshoring, ενώ οι Αμερικανικές εταιρίες θα αποτρέπονται από το να καταφεύγουν σε «φορολογικούς παραδείσους».
Οι επόμενοι μήνες θα θέσουν σε δοκιμασία τη διαπραγματευτική ικανότητα του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος γνωρίζει καλά τους μηχανισμούς της Ουάσινγκτον και είναι «παλιά καραβάνα» της πολιτικής, κατά την έκφραση του Μπαράκ Ομπάμα.
«Ο πρόεδρος θέλει να δείξει σαφώς πως έχει ένα σχέδιο που είναι ανοικτό στη συζήτηση», υπογράμμισε υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. «Αλλά δεν θα κάνει συμβιβασμούς μπροστά στην επείγουσα ανάγκη να δράσει και τη φιλοδοξία για επανεφεύρεση μιας νέας αμερικανικής οικονομίας», πρόσθεσε.
Το μεγάλο τεστ του Μπάιντεν
Το σχέδιο προβλέπει τη διεύρυνση «της επανάστασης των ηλεκτρικών οχημάτων» με το 20% των χαρακτηριστικών κίτρινων σχολικών λεωφορείων να γίνονται ηλεκτρικά, για παράδειγμα. Προβλέπει επίσης να καταστήσει τις νέες υποδομές πιο ανθεκτικές σε εξελίξεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
Αποκατάσταση ή κατασκευή δρόμων, γεφυρών, σιδηροδρομικών γραμμών, λιμανιών και αεροδρομίων; Η ιδέα είναι βέβαια πειστική για το ευρύ κοινό, πόσο μάλλον που πολλές υποδομές στις ΗΠΑ ανάγονται στα χρόνια του 1950 και η αποσάθρωσή τους δεν αποτελεί μέρος της δημόσιας συζήτησης.
Όμως πέρα από το ότι «είναι ένα θέμα για το οποίο Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί μπορούν να συμφωνήσουν», η εξασφάλιση πολιτικής συναίνεσης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι δύο προκάτοχοι του Τζο Μπάιντεν, Ντόναλντ Τραμπ και Μπαράκ Ομπάμα, είχαν δώσει μεγάλες υποσχέσεις για το θέμα αυτό, που παρέμειναν κούφιες.
Το σχέδιο υπόκειται στην έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, πολλοί Δημοκρατικοί τάχθηκαν υπέρ ενός μεγάλου πακέτου επενδύσεων για τη βελτίωση των δημόσιων υποδομών. Αλλά για να υιοθετηθεί ένα σχέδιο τέτοιου μεγέθους, ο ένοικος του Λευκού Οίκου θα χρειαστεί τις ψήφους περίπου 10 Ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία. Ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του GOP στο σώμα, ο Μιτς Μακόνελ, απέρριψε μονομιάς το σχέδιο του Τζο Μπάιντεν.
Πως αντιδρούν οι αγορές
Ο S&P 500 κατέκτησε για πρώτη φορά στην ιστορία τις 4.000 μονάδες, σπάζοντας ένα ψυχολογικό φράγμα-ορόσημο, το οποίο φυσικά και θα καρπωθεί η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις. Το ρεκόρ αυτό μιλά από μόνο του (άσχετα τι θα ακολουθήσει τους επόμενους μήνες όταν ο πληθωρισμός χτυπήσει την οικονομία), ωστόσο πολλά είναι τα ενδιαφέροντα της εβδομάδας.
Υπεραποδίδουν οι μετοχές που συνδέονται με έργα υποδομών καθώς και οι εταιρίες φόρτισης ηλεκτροκίνητων. Σε υψηλό 14μηνου έχει εκτοξευθεί στο μεταξύ η απόδοση του αμερικανικού 10ετούς, ενώ ενέργεια, τράπεζες και βιομηχανικά υλικά είναι οι κερδισμένοι του τριμήνου, με τελευταίες τις τεχνολογίες, έτσι για αλλαγή…
Στην πραγματικότητα πάντως, δεν είναι το σχέδιο αυτό καθ’ αυτό που αρέσει στη Wall Street. Άλλωστε σε μια άλλη εποχή (λογικής και όχι παραλογισμού που ζούμε), η αγορά θα είχε πέσει τώρα, εφόσον θα είχε «πουλήσει στα νέα» που θα χε προεξοφλήσει καιρό τώρα, ελλείψει νέων θετικών καταλυτών. Στην ουσία αυτό που κινεί την αγορά υψηλότερα, είναι η επίσημη πλέον επιβεβαίωση πως «θα συνεχίσουμε να τυπώνουμε εις το διηνεκές», επομένως συνεχίστε να ποντάρετε».
Αναλυτικότερα για την εικόνα των αγορών στον απόηχο του σχεδίου Μπάιντεν, διαβάστε εδώ.
