Διότι δε μπορεί πλέον να κάνει πίσω… Έχει εγκλωβιστεί σε έναν εθιστικό φαύλο κύκλο όπου διορθώνει το λάθος με λάθος, από φόβο μην αγριέψει τα αφεντικά της και καταρρεύσουν όλα. Κι εμείς εγκλωβισμένοι σε ένα πρωτοφανές πείραμα που δε μπορεί να έχει καλό τέλος. $120 δις. τυπώνονται κάθε μήνα. Το 27% του αμερικανικού εισοδήματος είναι πλέον τυπωμένος… αέρας. Τι σημαίνει αυτό για τον πληθωρισμό, και πόσο θα υποχωρήσουν οι αγορές, όταν σκάσει η φούσκα;
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης
Το αμερικανικό 10ετές «φωνάζει» για πληθωρισμό. Βασικά εμπορεύματα όπως χαλκός, αλουμίνιο, πετρέλαιο, ξυλεία, καλαμπόκι, εκτοξεύονται και το αντίκτυπο στις τιμές πρακτικά στα πάντα στην καθημερινή μας ζωή αναμένεται να είναι πολλαπλάσιο.
Το πρώτο αποτύπωμα του πληθωρισμού άρχισε ήδη να φαίνεται, στις ΗΠΑ, όπου η αγορά ακινήτων έχει αρχίσει να «σκάει». Σε ορισμένες πολιτείες οι τιμές των σπιτιών έχουν εκτιναχθεί έως και πέντε φορές πάνω από τον υποτιθέμενο στόχο της Fed για τον πληθωρισμό. Και αυτό αφορά όλες τις κατοικίες και γειτονιές, πλούσιες και φτωχές…
Αυτά είναι τα αποτελέσματα του ανεξέλεγκτου τυπώματος και των εθιστικά χαλαρών νομισματικών πολιτικών. Τα τελευταία χρόνια οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν ομόλογα, ETF, μετοχές, τα πάντα, δίχως αύριο, και παράλληλα προσπαθούν να μας πείσουν ότι δε θα προκαλέσουν σημαντική άνοδο στις τιμές.
$120 δις. τυπώνονται κάθε μήνα – Που θα οδηγήσει αυτό;
Ο δείκτης Μ1 money supply (προσφορά χρήματος), δηλαδή όλο το χρήμα που τυπώνεται και κυκλοφορεί, έχει σπάσει τα κοντέρ, όπως και ο ισολογισμός της Fed. Όχι πως έχει πλέον κάποιο νόημα να παρακολουθούμε αυτούς τους δείκτες (μαζί με το παγκόσμιο χρέος), αφού με τις πρέσες να τυπώνουν νυχθημερόν, καθημερινά ιστορικά υψηλά θα γράφουν. Το θέμα είναι όμως ο εκθετικά ανοδικός ρυθμός με τον οποίο γράφουν.
Είμαστε στη μέση ενός πειράματος, του μεγαλύτερου ίσως οικονομικού πειράματος που έχει γίνει ποτέ. Η Fed έχει μετατρέψει το τύπωμα σε πανάκεια, στο φάρμακο δια πάσαν νόσον σε μια οικονομία που είναι βαριά άρρωστη. Ίσως η λύση θα ήταν να αφεθεί να «πεθάνει», προκειμένου να ξαναγεννηθεί ισχυρότερη, αντί να συντηρούμε ένα πτώμα. Ένα ζόμπι που έχει σκλαβώσει τους ανθρώπους-καταναλωτές στην οικονομική μιζέρια. 120 δις. δολάρια τυπώνονται κάθε μήνα. Κάποιους μήνες φτάνει τα 250 δις. αυτό το ποσό, δηλαδή ¼ τρις.!
Σχεδόν το 1/3 του εισοδήματος είναι τυπωμένος… αέρας
Πλέον το 27% του συνολικού εισοδήματος ενός αμερικανικού νοικοκυριού αποτελεί τυπωμένο χρήμα της Fed, δηλαδή αέρας κοπανιστός που δεν προέρχεται από πραγματική παραγωγή αξίας (μέσω εργασίας). Το κατά κεφαλήν εισόδημα στις ΗΠΑ, αν αφαιρέσουμε τα stimulus της Fed, στην πραγματικότητα έχει συρρικνωθεί κατά $22,3 δις. από $15,696 τρις. στα $15,673 τρις. (παρά το ανεξέλεγκτο τύπωμα), γεγονός που μαρτυρά κάθε άλλο παρά μία υγιή, αναθερμαινόμενη (reflating) οικονομία. Κανείς δε ξέρει που θα φτάσει αυτό, και τι θα συμβεί. Βαδίζουμε κυριολεκτικά στα σκοτάδια.
Αλλά αν αφήσουμε για λίγο την –αναξιόπιστη έτσι κι αλλιώς- ψευδοεπιστήμη των Οικονομικών και το δούμε το θέμα από πλευράς… Φυσικής, κάτι δε στέκει. Η Αρχή διατήρησης της Ενέργειας μας λέει πως τίποτα δεν καταστρέφεται, παρά μόνο μεταφέρεται. Παράλληλα δεν υπάρχει δράση χωρίς αντίδραση.
Είναι ουτοπικό να πιστεύουμε πως με το να λύνουμε «μαγικά» κάθε πρόβλημα τυπώνοντας, δε θα υπάρξουν συνέπειες. Αν ήταν έτσι θα το είχαν σκεφτεί προ πολλού οι πρόγονοι μας. Πως το υπέρογκο αυξανόμενο χρέος δε σημαίνει τίποτα και δε θα σκάσει στα μούτρα μας. Στα μούτρα κάποιου έστω. Και μόνο η αποδοχή πως θα την πληρώσουν τα παιδιά μας είναι εγκληματικά ανεύθυνη, το λιγότερο.
Ζούμε σε έναν πλανήτη όπου όχι μόνο καταναλώνουμε ανεύθυνα τους πόρους του αδιαφορώντας για τις επόμενες γενιές (το κατά πόσο οι «πράσινες ενέργειες» είναι τελικά φιλικές προς το περιβάλλον είναι μεγάλη συζήτηση), αλλά τις καταδικάζουμε οικονομικά προκειμένου να ζήσουμε εμείς λίγο καλύτερα, ή από εγωισμό και μόνο.
Περάσαμε το σημείο χωρίς επιστροφή
Η Fed κυριολεκτικά τρέμει να πει κάτι που θα τρομάξει τις αγορές, μην τυχόν και τα αφεντικά τους θυμώσουν. Έχει μπλεχτεί σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, από την οποία δε μπορεί πλέον να κάνει πίσω. Συνεχίζει τις εγκληματικές, καταστροφικές για την οικονομία εθιστικές πρακτικές των QE και… money printer go brrr. Αυτό που ξεκίνησε ως δήθεν «έκτακτο» μέτρο (διότι πράγματι μόνο ως λύση έκτακτης ανάγκης πρέπει να χρησιμοποιείται) καθιερώθηκε ως κανονικότητα, και κανείς δεν τολμά να πει κάτι.
Πολλά έκτακτα μέτρα τον τελευταίο χρόνο έγιναν κανονικότητες βέβαια…
Και η Fed δεν τολμά να πει κάτι, διότι η παραμικρή αλλαγή ρητορικής θα σημάνει πισωγύρισμα στη Wall Street. Οπότε συνεχίζει να τυπώνει εις το άπειρο, να διορθώνει το λάθος με λάθος, βαδίζοντας στα τυφλά, ένα τεράστιο πείραμα. Και γιατί δεν τολμά να προκαλέσει πισωγύρισμα; Όλοι ξέρουμε κατά βάθος το γιατί.
Διότι μια καθοδική στροφή στις αγορές αυτή τη στιγμή δεν θα είναι απλώς μια διορθωσούλα… Μια «υγιής» πτώση της τάξεως του 20%. Αυτά πάνε, αυτά συνέβαιναν στον παλιό, «καλό» καπιταλισμό, όχι στο σοσιαλιστικού τύπου ανεξέλεγκτης κρατικής παρέμβασης μόρφωμα που έχουμε τώρα…
Οι ακραίες bull market έχουν ακραίες πτώσεις
Η Wall Street έχει διανύσει τη μακροβιότερη bull market όλων των εποχών. Έχει περάσει προ πολλού τα επίπεδα φούσκας, είτε το δούμε άποψη θεμελιωδών, είτε Τεχνικής Ανάλυσης ή οτιδήποτε… Σκίζουν τα πτυχία τους οικονομικοί και traders μαζί. Κάποιοι λένε «έχουν αλλάξει τα πράγματα, το βλέπετε λάθος, οι μετοχές έχουν πολύ ακόμη να ανέβουν». Οι άνθρωποι αυτοί ζουν σε ένα παραμύθι.
Διότι από ένα σημείο και μετά, με την παραγωγή να έχει φρενάρει και με πολλαπλά καμπανάκια από ομόλογα και όλο και περισσότερα παράλογα ράλι ανύπαρκτων μετοχών που θυμίζουν εποχές τεχνολογικής φούσκας, με την Wall Street να αποτιμάται 6-7 φορές παραπάνω από την Main Street, είναι ξεκάθαρο πια ότι οι αγορές βασίζονται σε πήλινα πόδια.
Όταν θα έρθει η διόρθωση, δε θα είναι 10-20%…
Ενδεχομένως να συνεχίσουν να ανεβαίνουν ναι, δε διαφωνεί κανείς σε αυτό. Αλλά βρισκόμαστε σε φούσκα. Μια τόσο «ξεχειλωμένη» bull market όταν διορθώσει, δε θα διορθώσει 10-20, αλλά 50%. Ακούγεται πολύ; Και λίγο είναι… Πολλοί επιτυχημένοι traders ήδη βλέπουν τον S&P 500 να υποχωρεί στις 1800 μονάδες (από 3900 που είναι τώρα) μέχρι και το επόμενο καλοκαίρι. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό φυσικά για όλες τις διεθνείς αγορές (ας μη μιλήσουμε για το έτσι κι αλλιώς απαξιωμένο ελληνικό Χρηματιστήριο καλύτερα)…
Κανένας δε θέλει να συμβεί αυτό στη βάρδια του. Περάσαμε πλέον το σημείο όπου οι απώλειες θα ήταν ελεγχόμενες, και το πολιτικό κόστος για τον εκάστοτε Πρόεδρο και διοίκηση κεντρικών τραπεζών ανεκτό. Πλέον όταν σκάσει η φούσκα θα δημιουργήσει ένα ντόμινο που πράγματι θα σκάσει την Everything Bubble (η φούσκα των πάντων), οδηγώντας όπως πολλοί εκτιμούν σε μια «Μεγάλη Κατάθλιψη» όπως του 1929, και όχι απλώς σε «Μεγάλη Ύφεση».
Έτσι λοιπόν, η Fed κάνει το παν για να μη συμβεί αυτό. Την εβδομάδα αυτή μάλιστα πήραμε μια γεύση για το πόσο ρευστά είναι τα πράγματα, πόσο κρέμονται από μια κλωστή…
Αναλυτικότερα για το τι συμβαίνει στις αγορές, εδώ.
