Αντλίες θερμότητας, θερμικά ηλιακά συστήματα, συστήματα θέρμανσης, ψύξης και παραγωγής ζεστού νερού και επεμβάσεις στο κτιριακό κέλυφος των κτιρίων είναι μεταξύ των παρεμβάσεων που επιστρατεύει κυβέρνηση για την ενεργειακή μετάβαση του κτιριακού τομέα προβλέποντας συνολικές επενδύσεις έως το 2030 που θα φτάσουν τα 13,5 δισ. ευρώ.

Το επενδυτικό μπαράζ που θα διαχυθεί σε όλη την οικονομία θα συνεχιστεί και την επόμενη περίοδο (2031-2050), με το σύνολο των επενδύσεων στον κτιριακό οικιακό τομέα να υπερβαίνει τα 43 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για γιγαντιαίες επενδύσεις που περιλαμβάνει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που έθεσε σε διαβούλευση το ΥΠΕΝ μέσα στον Αύγουστο και για τις οποίες κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή προγραμμάτων επιδοτήσεων στα πρότυπα του «Εξοικονομώ» τόσο για τα ευάλωτα νοικοκυριά όσο και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου με υψηλές ενεργειακές δαπάνες. Και αυτό καθώς η επίτευξη βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης απαιτεί σημαντική αύξηση των δαπανών των νοικοκυριών σε επενδύσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και σε αγορά αγαθών όπως συσκευών και αυτοκινήτων προηγμένης τεχνολογίας.

Η μειωμένη ρευστότητα και η ελλιπής πρόσβαση σε δανεισμό των νοικοκυριών μεσαίου και χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου αποθαρρύνουν τις επενδύσεις που απαιτούνται για την ενεργειακή απόδοση. Είναι απαραίτητη, όπως τονίζει το ΕΣΕΚ, η εφαρμογή προγράμματος επιδοτήσεων για την ενεργειακή αναβάθμιση και την αντικατάσταση συσκευών, όπως ήδη εφαρμόζεται. Επιδοτήσεις θα απαιτηθούν σε μικρότερη κλίμακα και σε άλλους τομείς, όπως οι μικρές επιχειρήσεις και οι καινοτόμες πράσινες επενδύσεις.

Μέγα πρότζεκτ

Συνολικά, σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, έως το 2030 θα χρειαστεί να αναβαθμιστούν ενεργειακά πάνω από 400.000 κατοικίες, με στόχο να προσεγγίσουν τα 2 εκατομμύρια έως το 2050.

Ο ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης κτιρίων κατοικίας για την περίοδο 2025-2030 θα ανέλθει σε 70.000, με τον ρυθμό να μειώνεται σε 64.000 το διάστημα 2031-2040. Οι ανακαινίσεις για την απανθρακοποίηση του οικιακού τομέα θα πάρουν ξανά μπροστά το διάστημα 2041-2050 προβλέποντας εργασίες σε 83.000 κατοικίες ετησίως.

Το ΕΣΕΚ προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση των λεβήτων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα και σήμερα κυριαρχούν στις κατοικίες, την αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ στα κτίρια, αλλά και τη διαθεσιμότητα υποδομών σε αυτά για την υποδοχή της πράσινης ενέργειας. Προτεραιότητα σύμφωνα με τον σχεδιασμό θα δοθεί επίσης στη χάραξη στοχευμένων πολιτικών και μέτρων με σκοπό, με έναν διαφανή τρόπο, τον επιμερισμό των ωφελειών που προκύπτουν από την υλοποίηση επεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης μεταξύ ενοικιαστών και ιδιοκτητών.

Ειδικά για τα πληττόμενα νοικοκυριά από την ενεργειακή φτώχεια, σχεδιάζεται η εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων δημόσιας ή και μεικτής υβριδικής χρηματοδότησης (blended/hybrid finance). Στον τομέα αυτό, το ΕΣΕΚ προβλέπει ότι η δημόσια χρηματοδότηση θα προέλθει από τη μαζική ενεργειακή ανακαίνιση ομοειδών κατοικιών και τη διεξαγωγή ανταγωνιστικών διαδικασιών με σκοπό τη μείωση του κόστους υλοποίησης λόγω των οικονομιών κλίμακας.

Η ιδιωτική χρηματοδότηση θα προέλθει αρχικά από τους παρόχους ενέργειας μέσω του σχήματος χρηματοδότησης από τα τιμολόγια ενέργειας (on-bill financing) με σκοπό την αποπληρωμή τους σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα από τα πληττόμενα νοικοκυριά. Ταυτόχρονα, προβλέπεται να συσταθεί εξειδικευμένος μηχανισμός εγγυοδοσίας από το ελληνικό κράτος με σκοπό τη διασφάλιση των εμπλεκομένων παρόχων ενέργειας σε περιπτώσεις αδυναμίας αποπληρωμής των συμφωνηθέντων ποσών αποπληρωμής.

Χρηματοδότηση

Η υλοποίηση μέτρων για την κινητοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων και την εκπλήρωση των στόχων της Εθνικής Στρατηγικής για την Ενέργεια και το Κλίμα είναι καθοριστικής σημασίας, όπως και η αξιοποίηση της εμπειρίας από τα υφιστάμενα προγράμματα. Στόχος είναι η αύξηση των δυνητικά ωφελούμενων, η προώθηση των αποδοτικότερων από πλευράς κόστους και αποτελέσματος παρεμβάσεων, καθώς και η πιο ενεργή συμμετοχή των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στη χρηματοδότηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων και στην προώθηση της πρωτοπορίας στην εγχώρια κατασκευαστική και μεταποιητική βιομηχανία.

Ταυτόχρονα θα διερευνηθεί η δυνατότητα βελτίωσης του πλαισίου των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών στα νοικοκυριά με σκοπό την επιτάχυνση των απαιτούμενων επεμβάσεων ενεργειακής ανακαίνισης με εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης.

Το παράδειγμα των αντλιών

Γενναίες επιδοτήσεις μέσα από τα επόμενα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και μέτρα για διευκόλυνση της αδειοδότησης θα λάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διάχυση στην αγορά των αντλιών θερμότητας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Ειδικά για τον οικιακό τομέα, το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ αναφέρει ότι ο στόχος είναι έως το 2030 να αυξηθεί 3,5 φορές η ενεργειακή κατανάλωση από αντλίες θερμότητας. Οι αντλίες θα επιδοτούνται και μέσα από τα επόμενα «Εξοικονομώ», για τα οποία προβλέπεται ένας… κατακλυσμός το αμέσως επόμενο διάστημα.

Ειδικότερα, το φθινόπωρο προγραμματίζεται η έναρξη ενός περιορισμένης κλίμακας προγράμματος για όλα τα νοικοκυριά, το οποίο μεταξύ άλλων μέτρων θα εντάξει και την τοποθέτηση αντλιών θερμότητας. Στο ΥΠΕΝ αναζητούνται πόροι και για άλλο ένα «Εξοικονομώ», το οποίο θα εξειδικευτεί στην επιδότηση αποκλειστικά αντλιών θερμότητας με στόχο να καλύπτει το 50%-60% του κόστους τους.

«Πλάτη» στην τεχνολογία θα βάλει και το μεγάλο «Εξοικονομώ 2024», ύψους περίπου 780 εκατ. ευρώ, που αναμένεται να τρέξει εντός του 2025. Πρόκειται για μία πολιτική που υπαγορεύεται από την προσπάθεια για θεαματική αύξηση του εξηλεκτρισμού της θέρμανσης κατοικιών και εμπορικών κτιρίων λαμβάνοντας υπόψη τα νέα μέτρα που έρχονται, τα οποία θα αυξήσουν το κόστος χρήσης των ορυκτών καυσίμων για τους καταναλωτές.

Τα μέτρα αυτά προβλέπουν αφενός την απαγόρευση πώλησης νέων καυστήρων πετρελαίου από το 2025 (σύμφωνα με τον Κλιματικό Νόμο) και την απαγόρευση χορήγησης κινήτρων για νέους λέβητες αερίου μετά το 2025 (βάσει της Οδηγίας 2024/1275) και αφετέρου την υποχρέωση ανάμειξης του πετρελαίου θέρμανσης με bio-diesel κατά 30% κ.ο. τουλάχιστον από το 2030 και την ένταξη του κτιριακού τομέα στο καθεστώς δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.

Δημοσιονομικές πιέσεις

Η επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας όμως θα έχει και «παράπλευρες» απώλειες, καθώς θα αποτελέσει μια δύσκολη άσκηση σε δημοσιονομικό επίπεδο.

Ο εθνικός σχεδιασμός προβλέπει ότι «η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα, κυρίως πετρελαιοειδή στον τομέα των μεταφορών, τα οποία λόγω της υψηλής φορολόγησής τους αποδίδουν σημαντικά φορολογικά έσοδα στο ελληνικό κράτος, θα μειωθεί σε όφελος των πιο φιλικά προς το περιβάλλον ενεργειακών προϊόντων, τα οποία δεν θα φορολογούνται ώστε να προωθηθούν στην αγορά».

Οπως τονίζεται, η κάλυψη του δημοσιονομικού κενού που θα προκύψει θα πρέπει να καλυφθεί από νέους φόρους που θα πρέπει να σχεδιαστούν έτσι ώστε να μην κοντράρουν τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα.

Διαβάστε ακόμη: