Σε κρίσιμο σταυροδρόμι λόγω του πολέμου στην Ουκρανία βρίσκεται η «σκληρή ενεργειακή πραγματικότητα» του φυσικού αερίου στη χώρα μας και στην ΕΕ.

Οι τιμές του φυσικού αερίου με βάση το δείκτη του TTF που είναι ο ευρωπαϊκός κόμβος για το καύσιμο και βρίσκεται στην Ολλανδία, φλέρταρε με τα 200 ευρώ (στα 193 ευρώ, τιμή ρεκόρ στα χρονικά, αύξηση 55%) πριν αποκλιμακωθεί γύρω στα 150-155 που και πάλι είναι πολύ υψηλή τιμή και κάνει τα νοικοκυριά της Ελλάδας να …ζαλίζονται και να λιποθυμούν βλέποντας τους λογαριασμούς.

Οι traders (έμποροι και μεταπράτες) αερίου αγοράζουν …μια χαρά ρωσικό αέριο μέσω του TTF, αφού το αέριο αυτό δεν έχει ονομασία προέλευσης και πιστοποίηση δικτύου, απλώς φτάνει εκεί και πωλείται.

Γι αυτό το λόγο οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Gazprom προς την Ευρώπη πλησίασαν τα 110 εκατομμύρια κ.μ. ημερησίως, τη φουλ ποσότητα που μπορούν οι Ρώσοι να εξάγουν από αυτό το δρόμο.

Σε ότι αφορά στο αργό, το Brent «τριγυρνάει» πάνω από τα 110 δολάρια, ενώ το αμερικανικό WTI στα 108 δολάρια.

Στη χώρα μας, η Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων δίνει την κεντρική διαχείριση των φορτίων LNG που ελλιμενίζονται στην Ρεβυθούσα στο ΔΕΣΦΑ της, ώστε να παραμένουν εντελώς γεμάτες οι δεξαμενές της Ρεβυθούσας και να καταναλώνεται για τις τρέχουσες ανάγκες αέριο αγωγού. Οι ανάγκες για τον τρέχοντα μήνα έχουν καλυφθεί με δύο πλοία της Elpedison, ένα της Mytilineos και ένα της ΔΕΠΑ που θα δέσουν στην Ρεβυθούσα, συν τη δυνατότητα παραγγελιών νέων φορτίων εφόσον απαιτηθεί.

Σε πιο μακροπρόθεσμο πλάνο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης και περιορισμού των επιπτώσεων από την ουκρανική κρίση, η Ελλάδα θα κατασκευάσει και δεύτερο τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου με ιδιωτικά κεφάλαια στην Αλεξανδρούπολη, όπως εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την ομιλία του στη Βουλή.

Δεύτερο FSRU στην Αλεξανδρούπολη φτιάχνει η Ελλάδα

Ο νέος Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στην ακριτική πόλη, θα είναι «δίδυμος» αυτού που ήδη βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης και θα λειτουργήσει του χρόνου. Υπάρχει ήδη προκαταρκτικό ενδιαφέρον από αμερικανικές εταιρίες να συμμετάσχουν στην κατασκευή, τροφοδοσία και λειτουργία του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν θα λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τον FSRU της Αλεξανδρούπολης.

Έχει στόχο να ανεξαρτητοποιήσει πλήρως βασικές βαλκανικές χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία, Σκόπια και φυσικά την Ελλάδα) από την εξάρτηση του ρωσικού αερίου. Κυρίως όμως έχει στόχευση την «επόμενη ημέρα» της Ουκρανίας, αναλόγως φυσικά πως θα πάνε τα πράγματα μετά τη ρωσική εισβολή.

Τα αμερικανικά συμφέροντα που ενδιαφέρονται δεν είναι μόνο γεωπολιτικά αλλά και καθαρά οικονομικά-ενεργειακά: οι ΗΠΑ έχουν αυτή τη στιγμή πλεόνασμα σχιστολιθικού αερίου (shale gas) και δυνατότητα εξαγωγής. Μέσω αυτού, στην 8ετία Ομπάμα διασφάλισαν σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή αυτονομία τους.

Ο «τρέχων» και βασικός τερματικός σταθμός που θα λειτουργήσει το 2023, έχει συμβολαιοποιημένη δυναμικότητα αεριοποίησης μέχρι και το 50% της τεχνικής δυναμικότητας των 5,5 δισ. κ.μ. ανά έτος. Θα εγκατασταθεί 17, 6 χλμ. νοτιοδυτικά του λιμένα της πόλης και θα αποτελείται από:

α) την «FSRU (πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG) με αποθηκευτική ικανότητα LNG έως και 170.000 κυβ. μέτρα και δυναμικότητα αεριοποίησης 22,7 εκ. κ.μ. ημερησίως (8,3 δισ. κ.μ. ετησίως), η οποία θα αγκυροβοληθεί στον θαλάσσιο χώρο 10 χλμ ανοιχτά της παράκτιας περιοχής της Αλεξανδρούπολης, και

β) από ένα σύστημα αγωγών συνολικού μήκους 28 χλμ (υποθαλάσσιος αγωγός 24 χλμ και χερσαίος αγωγός 4 χλμ).»

Η Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU), χωρητικότητας 153.500 κ.μ. LNG, θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου της Ελλάδας με αγωγό μήκους 28 χλμ., μέσω του οποίου το αεριοποιημένο LNG θα προωθείται στις αγορές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας, από τη Ρουμανία, τη Σερβία και τη Β. Μακεδονία, μέχρι τη Μολδαβία και την Ουκρανία (μέγα διακύβευμα πλέον) ανάλογα και με την εξέλιξη της σημερινής σύρραξης.

Πρόθεση της Gastrade που θα «τρέξει» το νέο σχέδιο είναι να ολοκληρωθεί το 2025 ή το 26 το αργότερο αφού πολλά διαδικαστικά έχουν ήδη αντιμετωπιστεί. Όπως ανακοίνωσε η Gastrade το νέο έργο, «ΑΣΦΑ Θράκης», θα αποτελείται από μία Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης & Αεριοποίησης (FSRU) και θα αναπτυχθεί στο Θρακικό Πέλαγος, ανοικτά της Αλεξανδρούπολης.

Υπενθυμίζεται ότι η Gastrade είναι η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα η οποία έλαβε άδεια ΑΣΦΑ για το έργο του «Τερματικού Σταθμού LNG Αλεξανδρούπολης» για το οποίο πρόσφατα ελήφθη η Τελική Επενδυτική Απόφαση και τώρα βρίσκεται σε φάση υλοποίησης με στόχο να λειτουργήσει στα τέλη του επόμενου χρόνου.

Οι μέτοχοι της Gastrade είναι οι Ομιλοι ΔΕΠΑ Εμπορίας, Κοπελούζου, Gaslog (Λιβανός), Bulgartransgaz και ο ΔΕΣΦΑ με 20% ο κάθε ένας.

Οι πέντε μέτοχοι έχουν δεσμευθεί να διαθέσουν ο καθένας από 2% ώστε να μπεί στο σχήμα με 10% η αντίστοιχη εταιρία των Σκοπίων.

Την ίδια στιγμή, έτοιμη να στείλει περισσότερο αέριο προς την Ελλάδα αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση αν διακοπεί η προμήθεια φυσικού αερίου από την Ρωσία είναι η Αλγερία. Η κρατική εταιρεία Sonatrach δήλωσε πως παραμένει ένας αξιόπιστος προμηθευτής αερίου για την Ευρώπη.

Ασφαλής «μέχρι στιγμής» η τροφοδοσία σε αέριο, αλλά…

Πάντως η Ελλάδα παραμένει σχετικά ασφαλής σε επίπεδο τροφοδοσίας αερίου, καθώς ο Turkstream, μέσω του οποίου προμηθεύεται ποσότητες αερίου, διέρχεται από τη Μαύρη Θάλασσα, εντούτοις η κατάσταση δεν επιτρέπει εφησυχασμό.

Εμπειρος έλληνας που χρόνια εργάζεται σε θέση-κλειδί στην Κομισιόν μας λέει: «αν ό μη γένοιτο χάσουμε τον Turkish Stream, θα χρειαστούμε δύο επιπλέον πλοία υγροποιημένου αερίου, συνολικής δυναμικότητας 1800-2300 Μεγαβατωρών μέσα στο Μάρτιο ή τον Απρίλιο, προκειμένου να καλύψουμε την ενεργειακή επάρκεια της χώρας. Εκτός από αυτές τις έξτρα ποσότητες, θα πρέπει να συνυπολογιστεί η λειτουργία των πέντε μονάδων φυσικού αερίου με εναλλακτικό καύσιμο, δηλαδή με πετρέλαιο, μαζί φυσικά με την επιστράτευση όλων των λιγνιτικών μονάδων.

Πάντως γενικά ο φόβος επικρατεί στις αγορές που δεν αποκλείουν πλήγμα σε εγκαταστάσεις αγωγών ή ένα σαμποτάζ. Φοβούνται μακρά στάση των τιμών αερίου σε επίπεδα, για τιμές ρεύματος στην χονδρική κοντά στα 300 ευρώ / MWh. Χαρακτηριστική είναι η τρέχουσα τιμή των 255 ευρώ στην οποία θα πωλείται το ρεύμα στην χονδρική. Οσο για το σενάριο διατήρησης του αερίου σε επίπεδα πάνω από 120 ή και κοντά στα 130 ευρώ για καιρό, μεταφράζεται σε τιμές ρεύματος κοντά στα 300 ευρώ, κεραυνός για καταναλωτές και νοικοκυριά».

Απεξάρτηση από το αέριο, κυρώσεις και Κομισιόν 

Λέει ο έλληνας των Βρυξελλών: «σε επίπεδα Κομισιόν τα σχέδια απερξάρτησης από το ρωσικό αέριο έχουν μπει στην ατζέντα αν και η διεργασία τώρα ξεκινάει. Η ΕΕ δεν μπορεί να αντικαταστήσει από τη μία μέρα στην άλλη το 40%-45% της τροφοδοσίας της από τη Ρωσία μέσω άλλων πηγών, ωστόσο η γενική πολιτική κατεύθυνση στις Βρυξέλλες είναι αυτή. Το κλίμα αυτό που υπάρχει στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους αντανακλά και η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής για την ανάγκη απεξάρτησης της χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Δείχνει τη γενική πολιτική κατεύθυνση της Ελλάδας, χωρίς να έχει ακόμη τύχει τεχνικής επεξεργασίας, να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, με όπλο την αύξηση ποσοτήτων LNG από σειρά προμηθευτών, όπως και από την Αίγυπτο. Ειδική μνεία έκανε στην Αίγυπτο ο πρωθυπουργός, λέγοντας ότι στόχος της Ελλάδας να μειώσει τις εισαγόμενες ποσότητες ρωσικού αερίου, αυξάνοντας τη συμμετοχή LNG στο μείγμα και επιταχύνοντας τη στροφή στην αιολική και ηλιακή ενέργεια. Αν θέλετε όμως και την προσωπική μου γνώμη, βραχυπρόθεσμα πρέπει να παίξει και ο λιγνίτης και άσε τον Διοικητή της ΔΕΗ να λέει ότι θέλει».

Άλλος έλληνας του Λονδίνου που ασχολείται με το trading πετρελαίου μας λέει πως «οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία είχαν πολύ πιο έντονα αποτελέσματα στο πετρέλαιο από ότι σχεδιαζόταν αρχικά. Η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω της αυτο-απαγόρευσης στην οποία προχώρησαν πολλές εταιρείες στη Δύση αρνούμενες να αγοράσουν ρωσικό πετρέλαιο. Σύμφωνα με το Bloomberg, περί τα 2 εκατ. βαρέλια ρωσικών εξαγωγών (αργό και προϊόντα) δεν έβρισκαν χθες αγοραστή, ποσότητα που αναμένεται να φτάσει σύντομα τα 4 εκατ. βαρέλια, έναντι συνολικών εξαγωγών 8 εκατ. βαρελιών υπό φυσιολογικές συνθήκες».

Συνολικά πάντως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα ταρακούνησε τις ενεργειακές αγορές που πλήττονταν ήδη από την πολυετή υποχώρηση της εγχώριας ευρωπαϊκής παραγωγής και την αβεβαιότητα των ροών από την Ρωσία.

Οσο για τον αποκλεισμό κάποιων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών SWIFT, ναι μεν εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει μια καθυστέρηση συνολικά στις διαδικασίες, ωστόσο δεν διαφαίνεται ότι θα αποτελέσει το μείζον πρόβλημα. Βεβαίως η Τράπεζα της GAZPROM εξαιρέθηκε από τις απαγορεύσεις, κάτι που αποκτά ιδιαίτερο νόημα.

Η Υπουργός Οικολογικής Μετάβασης της Ισπανίας Τερέζα Ριμπέρα, η οποία είναι επικεφαλής για την ενεργειακής πολιτική της χώρας, δήλωσε σήμερα στο κρατικό κανάλι TVE πως η κυβέρνηση της Αλγερίας την διαβεβαίωσε πως «αν εμείς και οι ευρωπαίοι εταίροι μας χρειαστούμε περισσότερο αέριο, είναι πρόθυμοι να μας το παράσχουν μέσω της Ισπανίας, της Ιταλίας ή μέσω πλοίων».

Υπενθυμίζεται ότι σχετική τοποθέτηση είχε κάνει και η κρατική εταιρεία Sonatrach εχθές, λέγοντας πως παραμένει ένας αξιόπιστος προμηθευτής αερίου για την Ευρώπη.

Τέλος, η Ισπανίδα Υπουργός δήλωσε πως ο πόλεμος με την Ουκρανία ανέδειξε περίτρανα πόσο εξαρτημένη είναι η Ευρώπη από το ρωσικό αέριο και ότι θα πρέπει να διαφοροποιήσει άμεσα τις πηγές και τους δρόμους ενέργειας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται ένα δεύτερο πακέτο μέτρων για την στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τις υψηλές τιμές ενέργειας που συνεχίζουν να πλήττουν τους ευρωπαίους καταναλωτές.