Σε επίπεδα προ κρίσης 2008 οι τιμές κατοικιών – Μέσα στην πρώτη 20αδα η Ελλάδα. Οι οικονομολόγοι μιλούν για παροδικό φαινόμενο, για φούσκα, όμως η πραγματικότητα είναι πιο σκληρή…
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης (για την AxiaNews 18/6)
Μιλήσαμε για τον επικείμενο στασιμοπληθωρισμό πολλούς μήνες πριν εγχώριοι και διεθνείς γκουρού εγκαταλείψουν το γελοίο αφήγημα του αποπληθωρισμού. Κάποιοι μάλιστα συνέχιζαν μέχρι τις τελευταίες ώρες πριν την ανακοίνωση των επίσημων στοιχείων να παπαγαλίζουν και να «καθησυχάζουν» τις μάζες, την ώρα που ο αυτοκράτορας κυκλοφορούσε ήδη γυμνός στους δρόμους. Δε ξέρω τι είναι χειρότερο, να είσαι επικίνδυνα άσχετος ή εντεταλμένος ψεύτης.
Ο πληθωρισμός δεν είναι παίξε-γέλασε. Δεν είναι μια κακή πρόβλεψη για το Bitcoin που έπεσε έξω και άντε να κάηκαν μερικοί φουκαράδες. Πρόκειται για την πιο σοβαρή οικονομική μέτρηση σε μια κοινωνία. Καθορίζει τις ζωές όλων μας, πρέπει να εξετάζεται με αναλυτική ευρεία σκέψη και ειλικρίνεια.
Τα επίσημα νούμερα από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού ανακοινώθηκαν. Πλέον δεν τίθεται θέμα συζήτησης. Ο πληθωρισμός είναι ήδη εδώ, είναι πολύ αληθινός και πολύ πιο άσχημος από ό,τι ακόμη κι εμείς οι «Κασσάνδρες» φοβόμασταν. 5% το Μάιο του 2021. Και είναι μόνο η αρχή. Και αφορά μόνο τις ΗΠΑ.
Διότι τόσους μήνες η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν στο «αναισθητικό» με φθηνά εργαλεία νομισματικής πολιτικής φτιαγμένα να κρύβουν κάτω από το χαλί άσχημες τέτοιες καταστάσεις, μέχρις ότου να μην πηγαίνει αλλού (ή να βρουν κάποιον να κατηγορήσουν για το χάλι). Τώρα που υποτίθεται «ανοίγουμε» (χωρίς να αποκλείεται νέο λοκντάουν το χειμώνα) και αρχίζει η οικονομία και κυρίως η εφοδιαστική αλυσίδα και οι επιμέρους αγορές (ακινήτων, τρόφιμα, ενέργεια) να δουλεύουν και πάλι «κανονικά», τώρα θα αρχίσουν πραγματικά να φαίνονται τα καταστροφικά αποτελέσματα των πρακτικών των κεντρικών τραπεζών κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο της πανδημίας.
Το 5% ήταν η πρώτη γεύση
Επομένως το 5% του Μαίου είναι η πρώτη γεύση. Και η Αμερική, υποτίθεται η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο (σε ονομαστικό ΑΕΠ τουλάχιστον – διότι σε πραγματικό ο Κινέζος έχει ξεφύγει) είναι μη αντιπροσωπευτικό δείγμα της λαίλαπας του στασιμοπληθωρισμού. Διότι ο «κακός» πληθωρισμός χτυπά πάντα ισχυρότερα τους πιο αδύναμους. Χώρες όπως η Ελλάδα είναι αυτές που θα υποφέρουν περισσότερο, διότι χώρες με αδύναμες αγορές εργασίας (να μην αναφέρουμε τα απογοητευτικά νούμερα ανεργίας στους νέους) είναι αδύνατον να αντισταθμίσουν την εκρηκτική αύξηση τιμών με ισοδύναμες αυξήσεις μισθών.
Με απλά λόγια, αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα. Αυτό που ξεκίνησε στην Αμερική (και ήδη εξαπλώνεται σε Βρετανία και Γερμανία – τις επόμενες τη τάξει οικονομικές δυνάμεις) θα φτάσει και στις φτωχές ακτές μας. Κι όταν θα έρθει, το χαστούκι θα είναι πολύ βαρύ, καθώς ο μέσος Έλληνας πολίτης θα προσπαθεί να καταλάβει γιατί ξαφνικά ο μισθός των 800 ευρώ θα αδυνατεί να καλύψει βενζίνη, τρόφιμα και ένα αξιοπρεπές (ενοικιαζόμενο) σπίτι όπως μπορούσε μέχρι πρότινος.
Οι περισσότεροι δεν έχουν πάρει ακόμη χαμπάρι. Άλλοι είναι πιο ψυλλιασμένοι. Όχι περιέργως, οι πιο συνειδητοποιημένοι ανήκουν επαγγελματικά σε χώρους που έχουν άμεση σχέση με τη βασική παραγωγή, όπως γεωργία, κατασκευές, εμπόριο, μεταφορές. Δεν είναι τυχαίο που το πρώτο μεγάλο σινιάλο πριν πολλούς μήνες ήταν η εκτόξευση των ναύλων στα $10.000 ανά κοντέινερ. Πλέον έσπασε και αυτό το ρεκόρ.
Στον πληθωρισμό, η αγορά ακινήτων είναι η πρώτη που «σκάει»
Η κρίσιμη αυτή μεταβατική φάση που διανύουμε όσον αφορά τις τιμές καταναλωτή, όπου άλλοι γνωρίζουν και άλλοι βρίσκονται σε άγνοια, έχει δημιουργήσει τις τέλειες συνθήκες για ένα εκρηκτικό κοκτέιλ σε όλες τις επιμέρους αγορές.
Και ποια είναι η πρώτη βασική αγορά που επηρεάζεται (και ενίοτε σκάει) όταν έχουμε πληθωρισμό; Σωστά μαντέψατε, η αγορά ακινήτων. Δεν είναι τυχαίο που τις τελευταίες μέρες ακούμε για αύξηση των αντικειμενικών αξιών. Η αύξηση αυτή δεν είναι ένα ενδημικό φαινόμενο που προέκυψε από παρθενογένεση ή επειδή οι κακοί οικοπεδούχοι και ιδιοκτήτες ακινήτων αποφάσισαν να μας πιουν το αίμα με ακόμη υψηλότερα ενοίκια. Όχι, η αύξηση αυτή ζυμώνεται μήνες, χρόνια τώρα, και είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού πολλών παραγόντων που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία.
Ο πιο βίαιος καταλύτης όμως υπήρξε –φυσικά- ο κορωνοϊός. Όμως όχι ο ιός αυτός καθ’ αυτός, αλλά η εγκληματική διαχείριση αυτού από τις κυβερνήσεις σε συνδυασμό με τα καταστροφικά μέτρα νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών, για τα οποία είχαμε προειδοποιήσει τα τελευταία δύο χρόνια. Δε φταίει ο κορωνοϊός, είμασταν «άρρωστοι» πολύ πριν από αυτόν…
Η αγορά ακινήτων λοιπόν είναι έτοιμη να σκάσει. Ή τουλάχιστον έτσι υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι του Bloomberg. Αν θέλετε τη δική μου ταπεινή άποψη, δε θα σκάσει. Διότι «σκάω» σημαίνει φουσκώνω, φουσκώνω, και μετά καταρρέω. Αυτό θα σήμαινε πως οι τιμές στα ακίνητα θα αυξηθούν για λίγους μήνες, και μετά θα υποχωρήσουν σε χαμηλότερα επίπεδα.
Το πάρτι στις τιμές ακινήτων τώρα ξεκινά
Η λογική των οικονομικών γκουρού (που μέχρι πριν ένα μήνα μας έλεγαν δεν υπάρχει πληθωρισμός) είναι πως αυτός θα είναι παροδικός –ίσως δηλαδή να έχει «φύγει» το φθινόπωρο- και μαζί με αυτόν θα ξεφουσκώσει η αγορά ακινήτων.
Ποιος να φύγει; Πως είπατε; Καλά καλά δεν άρχισε ακόμη… Κοπιάστε, γιατί το γλέντι τώρα ξεκινά… Ο πληθωρισμός όχι μόνο δε θα είναι «παροδικός», αλλά θα αλλάξει ίσως και για πάντα την εικόνα στις τιμές όλων των αγαθών και υπηρεσιών, παγκοσμίως, για ΠΑΝΤΑ. Το γιατί το εξηγήσαμε στο δισέλιδο αφιέρωμα στον στασιμοπληθωρισμό, ο οποίος όπως όλα δείχνουν θα επαναλάβει την περίοδο του 1970, όμως στο πολύ χειρότερο.
Για την ακρίβεια δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης, διότι έχουμε να κάνουμε με πρωτοφανή γεγονότα στην ιστορία του καπιταλισμού, καταστάσεις εγκλεισμού, ανεξέλεγκτου τυπώματος και νομισματικών πολιτικών που δεν είχαν προηγούμενο. Επομένως βαδίζουμε στα τυφλά, σε ένα πείραμα (όπως είναι άλλωστε γενικότερα η ζωή μας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο). Επομένως πως είναι δυνατόν οικονομολόγοι να βγαίνουν με θράσος έπειτα από τόσες συνεχόμενες αποτυχημένες προβλέψεις και να μας οριοθετούν μάλιστα κάτι τόσο ανεξέλεγκτο όπως ο στασιμοπληθωρισμός; Οι ανέλεγκτες πράξεις, έχουν ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Όχι, κανείς δε γνωρίζει που θα φτάσουν οι αυξήσεις, και αν θα ξεφουσκώσουν σύντομα… Προκαλώ δημόσια όμως όλους αυτούς που μιλούν για φούσκα στα ακίνητα, να προχωρήσουν λοιπόν σε πώληση αυτών, εφόσον κατέχουν.
Δεν είναι φούσκα, είναι η (νέα) πραγματικότητα
Αν βρισκόμαστε μπροστά από μια φούσκα έτοιμη να σκάσει, τότε επενδυτικά η σωστή απόφαση δε θα ήταν να πουλήσουμε;
Η ταπεινή άποψη του γράφοντος είναι πως όσοι τυχεροί και ευλογημένοι (και ναι, ταλαιπωρημένοι από ΕΝΦΙΑ τόσα χρόνια) κατέχουν γη, ας μην κάνουν το λάθος να την πουλήσουν. Θα ήταν σα να έχουν φάει το γάιδαρο και να έχει μείνει η ουρά. Θα ήταν σχδόν έγκλημα. Βρισκόμαστε μπροστά από πρωτοφανείς, τεκτονικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία και γενικευμένες αυξήσεις. Δεν έχουμε να κάνουμε μια απλά έξαρση τιμών στην αγορά κατοικίας. Έχουμε να κάνουμε με σοβαρό, άσχημο πληθωρισμό. Και σε μια τέτοια κατάσταση, η γη είναι δύναμη, όχι βάρος.
ΓΓΧΣ (Γη, γίδια, χρυσός, σφαίρες) είχαμε γράψει κάποτε σε αυτήν τη στήλη. Και εξακολουθεί να ισχύει, όπως πάντα σε δύσκολους καιρούς. Μπορεί η Ελλάδα να είναι μια φαινομενικά φτωχή χώρα, μπορεί να έχουμε υποφέρει πολλά από κυβερνήσεις και διαφθορά, ωστόσο ζούμε σε μια από τις πολύ λίγες χώρες του κόσμου όπου οι πολίτες της κατέχουν τόση γη. Κι εννοούμε η μέση τάξη, όχι μόνο οι πλούσιοι. Ακόμη και ένα διαμέρισμα, ένα χωραφάκι, οτιδήποτε αποτελεί ευλογία και άγνωστη λέξη για τους πολίτες των περισσότερων χωρών.
Οι επόμενες γενιές μάλιστα θα βρουν πως θα είναι σχεδόν αδύνατον να αποκτήσουν ακίνητη περιουσία, όπως μπορούσαν άλλοτε. Επομένως η γη, είναι δύναμη. Και δε βρίσκεται σε καμία περίπτωση σε φούσκα. Στην πραγματικότητα η αξία της ανεβαίνει (όπως όλα γύρω μας) με φυσιολογικό ρυθμό.
Τι λένε οι οικονομολόγοι
Αλλά ας δούμε τι λένε οι οικονομολόγοι: Το Bloomberg Economics στην τελευταία του έκθεση προειδοποιεί για τις τιμές ακινήτων, υπενθυμίζοντας ότι τέτοια σημάδια είχαν εμφανιστεί και την περίοδο μέχρι την οικονομική κρίση του 2008.
Η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και η Σουηδία κατατάσσονται ως οι υψηλότερα αποτιμημένες αγορές κατοικιών στον κόσμο, με βάση τους βασικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται στον πίνακα ελέγχου του Bloomberg Economics. Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ βρίσκονται επίσης στην κορυφή της κατάταξης κινδύνου, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη 20αδα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
«Ένα κοκτέιλ καταλυτών στέλνει τιμές κατοικιών σε πρωτοφανή επίπεδα παγκοσμίως», αναφέρει ο οικονομολόγος Niraj Shah στην έκθεση. «Τα χαμηλά επιτόκια, η απαράμιλλη δημοσιονομική ώθηση, οι αποταμιεύσεις λόγω lockdown που είναι έτοιμες να χρησιμοποιηθούν, το περιορισμένο απόθεμα κατοικιών και οι προσδοκίες για μια ισχυρή ανάκαμψη στην παγκόσμια οικονομία συμβάλλουν σε αυτές τις φούσκες», πρόσθεσε.
Η ανάλυση επικεντρώθηκε σε χώρες μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Οι εργαζόμενοι που μένουν στο σπίτι χρειάζονται περισσότερο χώρο και τα φορολογικά κίνητρα που προσφέρονται από ορισμένες κυβερνήσεις σε αγοραστές ακινήτων αυξάνουν επίσης ζήτηση, σύμφωνα με την έρευνα.
Στην πρώτη 20αδα η Ελλάδα
Ο πίνακας ελέγχου του Bloomberg Economics συγκεντρώνει πέντε δείκτες για την εκτίμηση της «κατάταξης φούσκας» μιας χώρας, με υψηλότερη ένδειξη που δείχνει μεγαλύτερο κίνδυνο διόρθωσης.
Μεταξύ των δεικτών, οι δείκτες τιμής προς ενοικίαση και τιμής προς εισόδημα συμβάλλουν στην αξιολόγηση της βιωσιμότητας των τιμών. Μάλιστα, διαπιστώνεται ότι η αύξηση των τιμών των κατοικιών βρίσκεται ήδη σε ισχυρή δυναμική.
Για πολλές χώρες του ΟΟΣΑ, οι δείκτες τιμών είναι υψηλότεροι από ό, τι ήταν πριν από την οικονομική κρίση του 2008, σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg Economics.
Ακόμα και όταν βελτιώνονται οι μετρήσεις κινδύνου, με τα επιτόκια να είναι ακόμη χαμηλά, τα πρότυπα δανεισμού γενικά υψηλότερα από ό, τι στο παρελθόν και οι πολιτικές μακροπροληπτικής εποπτείας σε ισχύ, η αιτία για ένα σφάλμα δεν είναι προφανής, σύμφωνα με την ανάλυση.
Αν και οι μέχρι τώρα μετρήσεις δείχνουν ότι μπορεί οι πολιτικές να σταθεροποιήσουν την αγορά και να αποτρέψουν την κατάρρευση, ωστόσο, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όταν υπάρχει μια συγχρονισμένη έκρηξη των τιμών των κατοικιών – όπως συμβαίνει στον τρέχοντα κύκλο, σύμφωνα με τον Shah.
«Όταν το κόστος δανεισμού αρχίσει να αυξάνεται, οι αγορές ακινήτων – και τα ευρύτερα μέτρα που λαμβάνονται για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας – θα αντιμετωπίσουν μια κρίσιμη δοκιμασία», έγραψε ο Shah.
Στο υψηλότερο επίπεδο από το 1991 ο πληθωρισμός!
Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ εκτοξεύθηκε στο 5% το Μάιο του 2021, στα υψηλότερα επίπεδα από το 2008, δηλαδή όταν έσκασε η προηγούμενη κρίση, ενώ ο δομικός πληθωρισμός έπιασε υψηλό 30 ετών (!) ξεπερνώντας τις εκτιμήσεις των αναλυτών.
Έπεσαν έξω οι αναλυτές. Κοίτα να δεις κάτι πράγματα… Ε δεν πειράζει, την επόμενη φορά. Ήταν δύσκολο να το δουν να έρχεται. Δεν είχαν δα και όλα τα οικονομικά στοιχεία του πλανήτη στη διάθεσή τους…
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη άνοδο από το +5,3% που είχε καταγραφεί τον Αύγουστο του 2008, πριν το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης που προκάλεσε τη χειρότερη ύφεση της αμερικανικής οικονομίας, μετά τη Μεγάλη Ύφεση.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή (CPI) ενισχύθηκε πάνω από το 4,7% που ανέμεναν οι καταναλωτές, από το +4,2% του Απριλίου.
Κι αυτός δε μετρά καν τρόφιμα και ενέργεια (διότι είναι πιο ευμετάβλητα). Στην πραγματικότητα όμως ο αληθινός πληθωρισμός είναι ακόμη πιο τρομαχτικός. Ο δείκτης που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της Ενέργειας, ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε στο 3,8%, έναντι εκτιμήσεων για 3,5%. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο ΕΔΩ ΚΑΙ 30 ΧΡΟΝΙΑ!
Σε μηνιαία βάση ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 0,8% ενώ ο δομικός κατά 0,7%, υψηλότερα από τις εκτιμήσεις για άνοδο +0,5%.
Οι επενδυτές είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι ότι τα μέτρα στήριξης λόγω της πανδημίας θα οδηγήσουν σε εκτίναξη του πληθωρισμού παγκοσμίως και θα αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να συσφίξουν τη νομισματική τους πολιτική, απειλώντας την ανάκαμψη, παρά τις διαβεβαιώσεις των αξιωματούχων της Fed για διατήρηση των μέτρων στήριξης και προσωρινή αύξηση του πληθωρισμού.
Καμπανάκι από Deutsche Bank
Η άνοδος του πληθωρισμού μπορεί να θεωρείται ένα πρόσκαιρο πρόβλημα, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα παραμείνει και θα οδηγήσει σε κρίση τα επόμενα χρόνια, προειδοποιούν οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank.
Στην προειδοποίησή τους, η οποία απέχει παρασάγγας από τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις των υπεύθυνων χάραξης πολιτικών και των αναλυτών της Wall Street, οι οικονομολόγοι της γερμανικής τράπεζας τονίζουν ότι η εστίαση στα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας χωρίς να δίνεται σημασία στους φόβους που προκαλεί η άνοδος του πληθωρισμού θα αποδειχθεί λανθασμένη τακτική αν όχι στο εγγύς μέλλον από το 2023 και μετά.
Οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank «κουνούν το δάκτυλο» κυρίως στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και στο νέο πλαίσιο νομισματικής πολιτικής της, με βάση το οποίο θα ανεχθεί ένα υψηλότερο επίπεδο πληθωρισμού για χάρη της πλήρους οικονομικής ανάκαμψης.
Η τράπεζα υποστηρίζει ότι η πρόθεση της Federal Reserve να μην συσφίξει τη νομισματική πολιτική της έως ότου ο πληθωρισμός δείξει σημάδια συνεχούς ανόδου, θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις.
«Η Fed κάνει λάθος»
«Η καθυστέρηση θα έχει ως συνέπεια μεγαλύτερη αναταραχή της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας από ό,τι εάν η Fed αναλάμβανε τελικά δράση. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική ύφεση και να προκαλέσει ένα ντόμινο χρηματοοικονομικών προβλημάτων σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές».
Σημειώνεται ότι η Fed έχει διαμηνύσει ότι δεν πρόκειται να αυξήσει τα επιτόκια, ούτε να περιορίσει το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων μέχρι να δει “σημαντική περαιτέρω πρόοδο” ως προς την ανάκαμψη της οικονομίας και τη βελτίωση της απασχόλησης.
Πολλοί δε αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας έχουν τονίσει ότι η επίτευξη των στόχων αυτών απέχει πολύ.
Η ομάδα οικονομολόγων της Deutsche Bank διαφωνεί, επισημαίνοντας ότι η επιθετική δημοσιονομική τόνωση και οι θεμελιώδεις οικονομικές αλλαγές θα ενισχύσουν τον πληθωρισμό στο μέλλον και η Fed δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την άνοδο των τιμών.
“Ενδεχομένως να χρειαστεί ένας χρόνος ακόμη, έως το 2023, αλλά ο πληθωρισμός θα ενισχυθεί ξανά. Και παρότι είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι οι προτεραιότητες της Fed έχουν κοινωνικό πρόσημο, το να αγνοείται ο πληθωρισμός έχει ως αποτέλεσμα οι παγκόσμιες οικονομίες να κάθονται πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα», σημειώνει ο Folkerts-Landau της DB.
“Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες». Που φτάσαμε, η καταχρεωμένη και «άρρωστη» Deutsche Bank να κουνάν το δάχτυλο στους Αμερικάνους για τις συνέπειες του πληθωρισμού (που μαζί καλλιέργησαν)…
