Αυτές τις μέρες με αφορμή το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, ένα από τα ερωτήματα που γεννήθηκαν σε πολλούς ήταν γιατί ενώ στα αυτοκίνητα η ζώνη ασφαλείας είναι υποχρεωτική, όπως και στα αεροπλάνα, δεν ισχύει το ίδιο για τα τρένα.
Την απάντηση δίνουν οι ειδικοί, οι οποίοι συμφωνούν πως σε περίπτωση σύγκρουσης ή εκτροχιασμού ενός συρμού, οι ζώνες όχι μόνο δεν θα προστάτευαν τους επιβάτες, αλλά θα αποτελούσαν και αιτία απώλειας περισσότερων ζωών.
Μία από τις πιο αναλυτικές έρευνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας διήρκησε πέντε χρόνια και διεξήχθη από το Συμβούλιο Ασφάλειας και Προτύπων Σιδηροδρόμων της Βρετανίας, το οποίο μελέτησε έξι σιδηροδρομικά ατυχήματα που σημειώθηκαν μεταξύ 1996 και 2004.
Αρχικά, μία προσομοίωση σύγκρουσης τρένου με ανδρείκελα που «φορούσαν» ζώνες που αγκαλιάζουν τη μέση όπως στα αεροπλάνα έδειξε ότι τα ανδρείκελα περιστράφηκαν με τέτοια δύναμη που οι σοβαροί τραυματισμοί στον αυχένα ήταν αναπόφευκτοι.
Όταν χρησιμοποιήθηκαν ζώνες τριών σημείων, τα αποτελέσματα ήταν πιο ενθαρρυντικά, καθώς αποδείχθηκε πώς μπόρεσαν να συγκρατήσουν τους επιβάτες στη θέση τους.
Όμως, η ενσωμάτωση τέτοιους είδους ζωνών απαιτεί αλλαγές στον σχεδιασμό των καθισμάτων ώστε να καταστούν πιο άκαμπτα. Ένα άκαμπτο κάθισμα, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρο σε περίπτωση που προσκρούσει σε αυτό ένας επιβάτης ο οποίος δενφοράει τη ζώνη ασφαλείας.
Ακόμα, δε, και αν όλοι φορούσαν ζώνες ασφαλείας, η έρευνα έδειξε ότι οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές θα ήταν μεγαλύτερες. Συγκεκριμένα, στα έξι ατυχήματα που εξετάστηκαν από το Συμβούλιο Ασφάλειας και Προτύπων Σιδηροδρόμων της Βρετανίας, τη ζωή τους έχασαν συνολικά 11 άνθρωποι. Το υπολογιστικό σύστημα μοντελοποίησης, ωστόσο, έδειξε ότι αν φορούσαν ζώνες όλοι οι επιβάτες, ο αριθμός των νεκρών θα ήταν οκτώ φορές μεγαλύτερος.
Ο λόγος είναι ότι οι επιβάτες θα συγκρατούνταν στη θέση τους, αλλά η συγκράτησή τους στο κάθισμα θα μείωνε αισθητά τον χώρο επιβίωσης (Loss of survival space). Επομένως, καταλήγουν οι συντάκτες της έρευνας, οι ζώνες ασφαλείας στα τρένα όχι μόνο δεν παρέχουν δίχτυ ασφαλείας στους επιβάτες, αλλά είναι πιθανό να αποτελέσουν αιτία θανάτου.
Μία ακόμη αιτία της έλλειψης ζωνών ασφαλείας στα τρένα είναι ότι αυτά, λόγω της μεγάλης μάζας τους, επιβραδύνουν πολύ πιο αργά από ό,τι τα υπόλοιπα οδικά μέσα, και ως εκ τούτου, σε περίπτωση ενός φρεναρίσματος εκτάκτου ανάγκης, οι επιβάτες δεν θα μετακινηθούν από τη θέση τους με μεγάλη ορμή.
Αυτό στο οποίο ομονοούν οι ειδικοί είναι ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για τη βελτίωση της ασφάλειας στα τρένα, όπως είναι η αντικατάσταση των ελαττωματικών γραμμών, η ενσωμάτωση του συστήματος Θετικού Ελέγχου Αμαξοστοιχίας (PTC) που επιβραδύνει τα τρένα αν πηγαίνουν πιο γρήγορα από όσο προβλέπεται, αλλά και των συστημάτων σηματοτοδότησης-τηλεδιοίκησης. Ό, τι δηλαδή δεν υπάρχει στους ελληνικούς σιδηροδρόμους.
