Το πιο κρίσιμο Eurogroup για το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης είναι το σημερινό.
Οι πιο πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ ομιλούν για ανάγκη περισσότερων επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς οι οικονομίες απομακρύνονται από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά και τη σημασία της εφαρμογής πράσινων μεταρρυθμίσεων.
«Όλα αυτά είναι μακροπρόθεσμα και όπως έλεγε ο Τζόν Μέϋναρντ Κέϋνς (1883-1946 ο σπουδαίος Άγγλος οικονομολόγος που εισηγήθηκε ήδη από το 1929 να παρεμβαίνει το κράτος και να τυπώνει φρέσκο χρήμα ώστε να αναγεννάται η οικονομία και οι κοινωνίες μετά από μια βαθιά κρίση-η λεγόμενη κεϋνσιανή θεωρία που την ακολουθούν ευλαβικά και σήμερα οι Αμερικανοί) μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί όσοι μιλάμε τώρα! Άρα ας αφήσουμε τα μακροπρόθεσμα, σήμερα και αύριο το πρωί τι γίνεται;» σχολιάζει Έλληνας τεχνοκράτης της Κομισιόν.
Έχοντας παρακολουθήσει δεκάδες τέτοιες συνεδρίες του Eurogroup παρατηρεί επίσης ο ίδιος: «η συγκροτημένη πολιτική πρόταση αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης πρέπει πρώτα να καθορίσει πόσο προσωρινές ή μόνιμες θα είναι οι αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, διότι εδώ οι θεωρίες είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Για παράδειγμα η Κριστίν Λαγκάρντ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θεωρούν ότι οι ακριβότερες τιμές φυσικού αερίου, πετρελαίου και ηλεκτρικής ενέργειας είναι προσωρινές και θα μειωθούν το 2022 και οι μισές κυβερνήσεις της ευρωζώνης συμφωνούν. Όμως σήμερα οι υπουργοί Οικονομικών θα συζητήσουν το ζήτημα ξεχωριστά και θα αναλύσουν τις συγκροτημένες προτάσεις τους για τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος καθώς πρέπει να ετοιμάσουν σε περίπου 20 ημέρες τους προϋπολογισμούς του 2022 που θα επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό από το κόστος ενέργειας».
Με βάση τις εισηγήσεις της Ευρω-ομάδας, την αύξηση των τιμών της ενέργειας και την αντιμετώπιση της «τέλειας καταιγίδας» θα συζητήσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στο Eurogroup, όταν συναντηθούν στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής στις 21-22 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το προσχέδιο της ατζέντας της συνάντησης που δημοσιοποίησε το Bloomberg.
Υπάρχει κίνδυνος οι υψηλότερες τιμές ενέργειας να έχουν δυσανάλογες επιπτώσεις στις ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος και τα μεγαλύτερα νοικοκυριά με σκληρή ενεργειακή φτώχεια, φοβούνται επίσης στην Κομισιόν και το λένε ανοιχτά, ενώ επισημαίνουν ότι η απουσία νέας κυβέρνησης στη Γερμανία (που μπορεί να αργήσει να συγκροτηθεί) μόνο καλή εξέλιξη δεν είναι.
Πρωτοβουλία Αθήνας-Ρώμης-Μαδρίτης για το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης στο Eurogroup
Όπως είναι γνωστό, η Αθήνα πήρε την πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ για να μην πληρώσουν οι καταναλωτές της Ευρώπης (και φυσικά της Ελλάδας) όλες τις –πολύ μεγάλες- αυξήσεις που έρχονται στους λογαριασμούς ηλεκτρικού και φυσικού αερίου, πρωτοβουλία που είχε προαναγγελθεί από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο πλαίσιο της συνόδου EUMED 9 στην Αθήνα.
Η ελληνική πρόταση, με την υποστήριξη Ιταλίας και Ισπανίας προετοίμασε το «πακέτο» που προβλέπει την οργάνωση και λειτουργία μέσα στον Οκτώβριο, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Αντιστάθμισης (ΕΜΑ-temporary hedging mechanism) και είναι αντίστοιχο με το πακέτο ελάφρυνσης των νοικοκυριών που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση χρηματοδοτώντας την επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος από τα έσοδα των δημοπρασιών C02, μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης.
Για να καλυφθεί η χρηματοδότηση την περίοδο Οκτωβρίου 2021-Μαίου 2022 χρειάζονται περίπου 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Η κατανομή των ποσών στα επιμέρους κράτη μέλη προβλέπεται να υπολογιστεί λαμβάνοντας υπόψη την κατανάλωση ρεύματος και θέρμανσης αλλά και το ΑΕΠ των κρατών μελών.
Ο ΕΜΑ θα βάλει χρήματα στο ταμείο του με τη μέθοδο των «μελλοντικών δικαιωμάτων» από το σύστημα εμπορίας ρύπων, μέσω ειδικών έκτακτων δημοπρασιών πρόσθετων ποσοτήτων δικαιωμάτων ή μέσω προεξόφλησης μελλοντικών εσόδων που θα προκύψουν από το σύστημα εμπορίας ρύπων. Η συνολική εισήγηση αναφέρει ότι θα υπάρξουν πλειστηριασμοί πρόσθετων δικαιωμάτων εκπομπής CO2 που υπό φυσιολογικές συνθήκες (και εδώ είναι το «κλειδί» της χρηματοδότησης) θα ήταν διαθέσιμα τα επόμενα χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο οι εταιρείες και ειδικά οι βιομηχανίες θα μπορέσουν να αγοράσουν αρκετά μελλοντικά δικαιώματα για να αντισταθμίσουν πλήρως την μεγάλη αύξηση στις τιμές.
Ελλάδα-Ιταλία-Ισπανία: Πρωτοβουλία για τη συγκράτηση τιμών ρεύματος
Με άλλα σχέδια στο Eurogroup ο ευρωπαϊκός βορράς
Ήδη όμως οι χώρες του Βορρά στην ΕΕ, χαράζουν τη δική τους πολιτική και η πρώτη απάντησή τους θα διαφανεί σήμερα στο Eurogroup. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα συζητήσουν τις αυξανόμενες τιμές στη ενέργεια, και το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης ενώ μέσω της εντεινόμενης ανησυχίας ότι οι ανατιμήσεις θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την οικονομική ανάκαμψη, να επηρεάσουν τις επενδυτικές αποφάσεις και να πλήξουν δυσανάλογα τις ευπαθείς ομάδες.
«Η τρέχουσα αύξηση των τιμών της ενέργειας επηρεάζει ήδη τις οικονομίες και υπάρχει ανάγκη να συζητηθεί ο αντίκτυπος των υψηλότερων τιμών στους εθνικούς προϋπολογισμούς» λένε σε επίσημες αναλύσεις τους στην Κομισιόν και συνεχίζουν: «υπάρχει ευρύ φάσμα επιλογών πολιτικής και εργαλείων που είναι ανοιχτά στις κυβερνήσεις, που κυμαίνονται από την αντιμετώπιση της προσφοράς έως τη διαχείριση της ζήτησης με επιδοτήσεις και εθνικά φορολογικά μέτρα καθώς και ευρύτερες πτυχές ανταγωνισμού και κανονιστικές ρυθμίσεις» ενώ υπενθυμίζουν ότι «οι τιμές φυσικού αερίου στην ΕΕ εκτινάχθηκαν πάνω από 300 % φέτος και δυστυχώς έχουν τη δυνατότητα να επιβραδύνουν την ανάκαμψη. Οι υποθέσεις σχετικά με την ηλεκτρική ενέργεια, το φυσικό αέριο και τις συνολικές τιμές αποτελούν βασική συμβολή στην προετοιμασία δημοσιονομικών σχεδίων, ιδίως υπό το πρίσμα της πρόσφατης αστάθειας».
Τι λένε οι ξένοι αναλυτές για τις τιμές και το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης
«Ασφαλώς, οι τιμές είναι πολύ υψηλές. Η αγορά φυσικού αερίου έχει εισέλθει σε μια νέα αγχωτική περιοχή. Οι τιμές αυξήθηκαν σε ιστορικά υψηλά για μια παρατεταμένη περίοδο και στην Ευρώπη και την Ασία πλέον είναι οι διπλάσιες από τις αντίστοιχες του πετρελαίου σε ισοδύναμους όρους. Πρόκειται για μια κρίσιμη στιγμή στην παγκόσμια αγορά αερίου, ένας προάγγελος του τι θα ακολουθήσει καθώς επιταχύνεται η ενεργειακή μετάβαση και η ζήτηση στρέφεται μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Οι τωρινές τιμές μπορεί απλά να αντανακλούν ότι μια ανταγωνιστική αγορά αντιδρά σε μια ασυνήθιστη συγκυρία οικονομικών δυνάμεων. Στο άμεσο μέλλον, μια απότομη διόρθωση των τιμών είναι πιθανή» λέει ο Μάικλ Φούλγουντ από τους FT.
«Τα αίτια της ανόδου έχουν αναλυθεί επαρκώς. Ο ψυχρός καιρός στις αρχές του 2021 οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης στην Ασία, ενώ η χαμηλή υδροηλεκτρκή παραγωγή στη Ν. Αμερική απομάκρυνε τα φορτία LNG από την Ευρώπη. Ακόμα χειρότερα, διάφορα θέματα σε μονάδες υγροποίησης που σχετίζονται με έλλειψη καυσίμου και τεχνικά ζητήματα περιόρισαν την προμήθεια. Ταυτόχρονα, η ευρωπαϊκή παραγωγή μειώθηκε λόγω πανδημίας και μαζί με τις μειωμένες ποσότητες από τη Ρωσία χειροτέρεψαν την κατάσταση στην Ευρώπη» υπογραμμίζουν Γάλλοι αναλυτές.
«Καθώς μπαίνουμε στη χειμερινή περίοδο με ήδη υψηλές τιμές αερίου, οι αγορές αναμένουν ενεργειακή κρίση. Παρόλα αυτά, μπορεί να πει κανείς ότι οι τιμές αερίου χονδρικής ήδη εκπροσωπούν πακέτο φόβου για τους καταναλωτές και ενσωματώνουν τις εκτιμήσεις ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι όπως ο περσινός μακρύς και ψυχρός, άρα υπάρχει πρόβλημα» λένε Ολλανδοί τεχνοκράτες.
«Παρόλα τα προβλήματα οι ευρωπαϊκές αποθήκες γεμίζουν με σταθερό ρυθμό. Αν συνεχίσουν και τον Οκτώβριο-Νοέμβριο, τότε ακόμα και ένας χειμώνας το ίδιο ψυχρός όσο ο περσινός θα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Με βάση το τωρινό επίπεδο τιμών, μια απότομη πτώση της θερμοκρασίας το φετινό χειμώνα μάλλον θα οδηγήσει σε άνοδο των τιμών προσωρινά και αποκλιμάκωση αργότερα» αναφέρουν Γερμανοί αναλυτές.
«Υπάρχει ακόμη ένα σενάριο: ο ηπιότερος χειμώνας θα επέτρεπε στους Ευρωπαίους αγοραστές να αναπληρώσουν τα αποθέματα και να αντέξουν πιθανά κύματα ψύχους τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Και αν τα κύματα ψύχους δεν έρθουν, τότε θα πρέπει να περιμένουμε μια αποκλιμάκωση των τιμών αερίου. Ορισμένα από τα θέματα που σχετίζονται με τη ζήτηση για LNG ήδη αρχίζουν να υποχωρούν και νέοι σταθμοί αναμένεται να λειτουργήσουν στις ΗΠΑ. Οι ροές από τη Ρωσία μέσω του Nord Stream 2 επίσης προβλέπεται να ξεκινήσουν με το νέο έτος. Δεν θα βοηθήσουν σε έναν πρώιμο κρύο χειμώνα, αλλά μπορούν να μειώσουν τις τιμές αργότερα το 2022» αναφέρει επίσης ο αναλυτής των FT που προαναφέραμε.
Οι τεχνοκράτες της Κομισιόν πάντως επιμένουν: «η έκταση της αβεβαιότητας που αφορά τις τιμές αερίου στους επόμενους 12 μήνες είναι μεγάλη και οι περιστάσεις παραμένουν έκτακτες. Το 2020, η αντίδραση στην πανδημία μείωσε τη ζήτηση για αέριο παντού ενώ οι προμήθειες συνέχισαν να αυξάνονται σε μια ήδη ήδη εφοδιασμένη αγορά. Αυτή τη χρονιά έγινε ακριβώς το αντίθετο: Η αύξηση της παραγωγής σταμάτησε και η ζήτηση εκτοξεύτηκε. Όπως οι ιστορικά χαμηλές τιμές του 2020 ήταν μια αντανάκλαση των θεμελιωδών δυνάμεων προσφοράς και ζήτησης, έτσι είναι και οι ιστορικά υψηλές τιμές του 2021. Όταν λειτουργεί η αγορά, μπορεί να μοιάζει με τρενάκι του λούνα παρκ» ολοκληρώνουν την ανάλυση.
