Αναμφισβήτητα, η κυριότερη ενέργεια πολιτικής από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, είναι η δημιουργία του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης Next Generation EU (NGEU), το οποίο θα χρηματοδοτήσει αναπτυξιακές πρωτοβουλίες την περίοδο 2021-2026 αξίας 750 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για ένα σημαντικό ποσό, το οποίο αντιστοιχεί σε 5,4% του ΑΕΠ της Ε.Ε. για το 2019, και αναμένεται να συνδράμει ιδιαίτερα τις ευάλωτες οικονομίες και αυτές που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία.

 Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Στην περίπτωση της χώρας μας, όπως επεσήμανε σε σχετική μελέτη και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), οι διαθέσιμοι πόροι του NGEU δεν θα συμβάλουν απλά στην ταχύτερη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από την τρέχουσα οικονομική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός.

Αποτελούν στην ουσία μια πολύ μεγάλη ευκαιρία καθώς μπορούν να χρηματοδοτήσουν τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο εξωστρεφές πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης μέσω της επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων, της βελτίωσης των υποδομών, του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους και της οικονομίας, της επίτευξης βασικών περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων και της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια.

Η επίσημη παρουσίαση από την κυβέρνηση του Εθνικού Προγράμματος Ανάκαμψης, με την ονομασία «Ελλάδα 2.0», το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από τους πόρους του NGEU που δικαιούται η χώρα μας, ανέδειξε και τη φιλοδοξία του όλου εγχειρήματος.

Βασικός στόχος του είναι να συμβάλει στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου στην ελληνική οικονομία και τους θεσμούς, μέσω φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, προς ένα εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο οικονομικό μοντέλο. Μάλιστα, δεν είναι απλώς μια οικονομική μετάβαση.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, είναι ένας θεμελιώδης οικονομικός και κοινωνικός μετασχηματισμός, που επιδρά στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά και στις τεχνολογίες, τις συμπεριφορές και τους θεσμούς, μια μετάβαση που συνδυάζει οικονομική αποτελεσματικότητα με κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη.

Όπως αναφέρεται και στο κείμενο του Σχεδίου, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρουσιάζει μεγάλο παραγωγικό και επενδυτικό κενό, κενό απασχόλησης και σημαντικά φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού. Η πανδημία μπορεί να εντείνει αυτά τα προβλήματα.

Με βάση το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία» που συνέταξε η Επιτροπή υπό τον Νομπελίστα Καθηγητή Χρ. Πισσαρίδη (2020), και σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις Ειδικές ανά Χώρα Συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Σχέδιο Ελλάδα 2.0 έχει στόχο: Να περιορίσει τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης του COVID-19. Να αντιμετωπίσει υπάρχοντα κενά. Να ενισχύσει την ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα.

Το Σχέδιο Ελλάδα 2.0 ευθυγραμμίζεται πλήρως με τους έξι πυλώνες που θέτει το Άρθρο 3 του Κανονισμού για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), με ιδιαίτερη έμφαση στην πράσινη και στην ψηφιακή μετάβαση. Στοιχείο – «κλειδί» του, η κινητοποίηση σημαντικών πόρων του ιδιωτικού τομέα, με στόχο την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, ώστε να επιτευχθούν μεγάλα πολλαπλασιαστικά οφέλη.

Η «ραχοκοκκαλιά» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης

 Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά αυτό το πραγματικά φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης αποσκοπεί στο να κινητοποιήσει και σημαντικές δυνάμεις από τον ιδιωτικό τομέα ενισχύοντας ιδιωτικές επενδύσεις και χρησιμοποιώντας συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και εταιρείες παροχής ενεργειακών υπηρεσιών για την πραγματοποίηση δημόσιων επενδύσεων, ώστε να κινητοποιηθούν σημαντικότατα πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια. Για την υλοποίηση του σχεδίου η Ελλάδα ζητά το σύνολο των πόρων που μπορεί να λάβει στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Δηλαδή 18,2 δισ. ευρώ επιδοτήσεις και 12,7 δισ. ευρώ δάνεια.

Με την χρήση των μέσων αυτών και αξιοποιώντας τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης για την προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων το «Ελλάδα 2.0» επιδιώκει να κινητοποιήσει συνολικούς επενδυτικούς πόρους 57,4 δισ. ευρώ. Πράγμα που σημαίνει ότι το σχέδιο στοχεύει στην αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων ύψους 26,5 δισ. ευρώ. Το σχέδιο αποτελείται από 4 πυλώνες. Έναν πράσινο, έναν ψηφιακό, έναν κοινωνικό και αυτόν που αφορά τον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό.

Οι βασικοί τομείς που θα χρηματοδοτηθούν είναι οι εξής:

• Πράσινη Μετάβαση: 10,4 δισ. ευρώ
• Ψηφιακή Μετάβαση: 2,1 δισ. ευρώ
• Απασχόληση, Δεξιότητες, Κοινωνική Συνοχή (Υγεία, Παιδεία, Κοινωνική Προστασία): 5,3 δισ. ευρώ
• Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας: 7,8 δισ. ευρώ

Επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα χρηματοδοτηθούν

 Στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης περιλαμβάνονται μία σειρά από μεγάλες επενδύσεις, αλλά και σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες εκτιμάται ότι θα συμβάλλουν στον ριζικό μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι εξής:

1. Εμβληματικές επενδύσεις:

• «Εξοικονομώ» για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιο.
• Ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών και επενδύσεις αποθήκευσης ενέργειας.
• Εθνικό σχέδιο αναδάσωσης, επενδύσεις στη βιοποικιλότητα και ενίσχυση της πολιτικής προστασίας.
• Πολεοδομικά σχέδια παντού & στρατηγικές αστικές αναπλάσεις.
• Υποδομές 5G, υποδομή οπτικών ινών σε κτίρια, ψηφιακή διασύνδεση των ελληνικών νησιών.
• Ψηφιακός μετασχηματισμός του Δημόσιου (Υγεία, Παιδεία, Δικαιοσύνη, ΕΦΚΑ, Πολεοδομίες, αδειοδοτήσεις κ.λ.π.).
• Ψηφιοποίηση των φορολογικών αρχών και on line διασύνδεση τους με τις επιχειρήσεις.
• Ισχυρά κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις (πράσινος, ψηφιακός μετασχηματισμός, καινοτομία, εξωστρέφεια).
• Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα σε νέα, μεγάλα έργα υποδομών (αρδευτικά, σιδηρόδρομοι).
• Επενδύσεις στους τομείς του πολιτισμού, του τουρισμού και της αγροδιατροφής ως κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης.
• Μεγάλες επενδύσεις στην κατάρτιση και επανακατάρτιση του εργατικού δυναμικού (έμφαση στις ψηφιακές δεξιότητες).
• Μεγάλες επενδύσεις στην υγεία, την παιδεία και την κοινωνική ενσωμάτωση ευάλωτων ομάδων.

2. Εμβληματικές μεταρρυθμίσεις:

• Απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης για ΑΠΕ.
• Προώθηση της ηλεκτροκίνησης μέσω ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου.
• Υλοποίηση της μεταρρύθμισης του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού.
• Υποδομές επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε οικισμούς των 2.000 κατοίκων σε τουριστικές περιοχές.
• Ανάπτυξη Σχεδίου Δράσης για την παροχή «πελατοκεντρικών» ψηφιακών υπηρεσιών από την πλευρά της δημόσιας διοίκησης.
• Μετάβαση στην τεχνολογία 5G και διευκόλυνση της ανάπτυξης καινοτόμων ψηφιακών υπηρεσιών- -Προώθηση της μετάβασης σε γρήγορες ευρυζωνικές συνδέσεις.
• Ψηφιακός μετασχηματισμός ΜμΕ.
• Μεταρρυθμίσεις για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη διευκόλυνση του επιχειρείν και την υποστήριξη των επενδύσεων.
• Αναβάθμιση ερευνητικών κέντρων της χώρας.
• Ριζική αναθεώρηση και εκσυγχρονισμός του συστήματος αναβάθμισης δεξιοτήτων του ενεργού πληθυσμού.
• Μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας (εκσυγχρονισμός και απλοποίηση).
• Μεταρρύθμιση ενεργητικών και παθητικών πολιτικών απασχόλησης.
• Ψηφιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και περιεχομένου.
• Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και ψηφιακή εξυπηρέτηση για τηλεϊατρική.
• Μηχανισμός αξιολόγησης ισότητας και διακρίσεων στους χώρους εργασίας.
• Ενίσχυση βρεφονηπιακών σταθμών σε επιχειρήσεις.
• Κίνητρα για την αύξηση της δηλωμένης εργασίας στον χώρο του πολιτισμού και καταπολέμηση της κλοπής πνευματικών δικαιωμάτων καλλιτεχνών.

Η χρηματοδότηση των ιδιωτικών επενδύσεων

Ειδικά σε ό,τι αφορά τα δάνεια του NGEU, αυτά θα πάνε για χρηματοδότηση επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα. Οι βασικές αρχές του σχεδίου έχουν ως εξής. Στα δάνεια ύψους 12,7 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι θα προστεθούν ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 19,1 δισ. ευρώ. Έτσι, το σύνολο των κεφαλαίων που θα κινητοποιηθούν θα φτάσει τα 31,8 δισ. ευρώ, με τους εξής όμως όρους:

• Αποκλειστικά για ιδιωτικές επενδύσεις με κριτήρια αγοράς.
• Μέγιστη χρηματοδότηση 50%, χωρίς κρατικές εγγυήσεις.
• Συμμετοχή τραπεζών και επενδυτών (τουλάχιστον 30% και 20% αντιστοίχως).
• Χρηματοδότηση μόνο επιλέξιμων έργων βάσει των στρατηγικών πυλώνων.
• Τα δάνεια θα δοθούν μέσω Διεθνών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων και ελληνικών τραπεζών.

Όπως ξεκαθαρίζουν κυβερνητικά στελέχη, τα δάνεια «δεν θα δίνονται δεξιά και αριστερά» αλλά αποκλειστικά σε 5 συγκεκριμένους τομείς. Επιλέξιμα θα είναι δάνεια που χρηματοδοτούν επενδύσεις σε πράσινες και σε ψηφιακές δράσεις που είναι και προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Επίσης, δράσεις που στηρίζουν την εξωστρέφεια, δηλαδή τη χρηματοδότηση των εξαγωγών είτε αυτές είναι εξαγωγές αγαθών, είτε εξαγωγές υπηρεσιών διότι η Ελλάδα παραμένει μια σχετικά κλειστή οικονομία και αυτό πρέπει να αλλάξει. Η τέταρτη επιλέξιμη κατηγορία είναι η έρευνα και η καινοτομία για να αυξήσουμε την παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Τέλος, επιλέξιμες θα είναι επενδύσεις που βασίζονται σε συγχωνεύσεις, εξαγορές και συνεργασίες επιχειρήσεων για να στηρίξουμε δράσεις που οδηγούν σε οικονομίες κλίμακος.

Δεύτερη μεγάλη διαφορά, το κράτος δεν θα δίνει εγγυήσεις αλλά μόνο συγχρηματοδότηση. Δηλαδή το κράτος θα βάλει μέχρι το 50% του κόστους της επένδυσης και οι τράπεζες και οι επενδυτές το άλλο μισό. Η επιλογή αυτή γίνεται για να υπάρχει συνευθύνη και να αποφευχθούν οι πρακτικές του παρελθόντος που κόστισαν αρκετά στο δημόσιο.

Δεν πρόκειται να δοθούν δωρεάν λεφτά. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι τα δάνεια πρέπει να επιστραφούν και ο σκοπός είναι να μην υπάρχει επιβάρυνση του δημοσίου χρέους.

Τρίτο χαρακτηριστικό του προγράμματος είναι ότι τα δάνεια δεν θα τα δώσει το κράτος αλλά οι τράπεζες και τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως είναι η EBRD και η BRD.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Radar.gr.