Η επίθεση του Ισραήλ σε στρατηγικούς στόχους του Ιράν φέρνει στο προσκήνιο, με ιδιαίτερη ένταση, τη συζήτηση για τη μελλοντική θέση του δολαρίου στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα. Αν και παραδοσιακά κάθε γεωπολιτική αναταραχή οδηγούσε σε ροές κεφαλαίων προς το αμερικανικό νόμισμα, η συγκυρία της κλιμάκωσης αυτής της σύγκρουσης αναδεικνύει τριγμούς και ασυνέχειες σε ένα μοντέλο που φαινόταν ως σταθερά του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος.

Αρχικά, η είδηση των αεροπορικών επιθέσεων προκάλεσε πτώση του δολαρίου, με τους επενδυτές να εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι στις ΗΠΑ, οι οποίες φάνηκαν —για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες— λιγότερο πρόθυμες ή ικανές να επιβάλουν τη σταθερότητα. Αν και στη συνέχεια σημειώθηκε τεχνική ανάκαμψη, λόγω της ιδιότητας των ΗΠΑ ως μεγαλύτερου παραγωγού πετρελαίου παγκοσμίως, το σοκ ήταν ήδη καταγεγραμμένο.

Αποδυνάμωση των «πυλώνων αξιοπιστίας»

Το τρίπτυχο που προσδιόριζε ιστορικά τη δύναμη του δολαρίου —οικονομική σταθερότητα, ρευστότητα και θεσμική αξιοπιστία— δέχεται πιέσεις και από τις τρεις πλευρές:

  • Η οικονομική σταθερότητα τίθεται υπό αμφισβήτηση λόγω της αναμενόμενης επιβράδυνσης της αμερικανικής ανάπτυξης και της αυξημένης αβεβαιότητας γύρω από τη νομισματική πολιτική της Fed.

  • Η ρευστότητα εξακολουθεί να είναι πλεονέκτημα, αλλά οι τάσεις απο-δολαριοποίησης σε ορισμένες περιοχές του κόσμου (ιδίως BRICS+) υπονομεύουν το μακροπρόθεσμο πλαίσιο.

  • Η θεσμική αξιοπιστία κλονίζεται από την εσωτερική πολιτική αστάθεια και την αμφισβήτηση των διατλαντικών συμμαχιών υπό την ηγεσία Τραμπ.

Η πτώση του Bloomberg Dollar Index στο χαμηλότερο επίπεδο τριετίας, λίγο πριν την επίθεση, επιβεβαιώνει το κύμα αποεπένδυσης από αμερικανικά assets: μετοχές, ομόλογα, ακόμη και ETF δέχονται πιέσεις, εν μέσω της γενικευμένης τάσης «sell America».

Η γεωπολιτική αναδίπλωση των ΗΠΑ και το κενό ηγεσίας

Οι αναλυτές επισημαίνουν την εικόνα αποστασιοποίησης των ΗΠΑ από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Παρά την προειδοποίηση του ΥΠΕΞ Ρούμπιο προς το Ιράν να μην στοχοποιήσει αμερικανικά συμφέροντα, η Ουάσινγκτον δεν εμφανίζεται ως διαμεσολαβητής ή εγγυητής σταθερότητας, ρόλος που είχε παραδοσιακά.

Όπως δήλωσε ο Ροντρίγκο Κατρίλ της NAB, «οι ΗΠΑ δείχνουν να απομακρύνονται από τον ηγετικό γεωπολιτικό τους ρόλο, αφήνοντας άλλες δυνάμεις να προωθούν τη δική τους ατζέντα». Το αποτέλεσμα είναι απώλεια εμπιστοσύνης στη θεσμική προβλεψιμότητα, που καθιστούσε το δολάριο ασφαλές καταφύγιο, ανεξαρτήτως συνθηκών.

Η εμπορική και δημοσιονομική πολιτική Τραμπ αυξάνει το ρίσκο

Η νέα διοίκηση Τραμπ, με φιλοδοξίες ριζικού επανασχεδιασμού του παγκόσμιου εμπορίου, έχει ήδη προκαλέσει νευρικότητα στις αγορές. Η αναμενόμενη αύξηση των δασμών, η προωθούμενη φορολογική νομοθεσία που ενδέχεται να προσθέσει τρισεκατομμύρια στο δημόσιο έλλειμμα και η αδιαφορία για τις αγορές ομολόγων καταρρίπτουν τη φιλοεπενδυτική εικόνα που επιζητούν οι διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Ο δείκτης του δολαρίου κατέγραψε πτώση 8% από την αρχή του έτους, ενώ οι προβλέψεις αναλυτών για περαιτέρω αποδυνάμωση πυκνώνουν. Ο Πολ Τιούντορ Τζόουνς, ιδρυτής του Tudor Investment Corp., εκτιμά πτώση της τάξης του 10% εντός του επόμενου 12μήνου, λόγω νομισματικής χαλάρωσης και μείωσης επιτοκίων.

Οι επενδυτές επανεξετάζουν τα «καταφύγιά» τους

Η επιστροφή του δολαρίου την Παρασκευή 13 Ιουνίου (+0,4%) αποδίδεται περισσότερο σε τεχνικούς λόγους (short covering και stop loss), παρά σε πραγματικές εισροές ασφαλείας. Αντίθετα, η άνοδος του χρυσού κατά 1,7%, η ενίσχυση του ελβετικού φράγκου και η αποσταθεροποίηση του γιεν αποτυπώνουν την ασαφή ανακατανομή των κεφαλαίων ασφαλείας.

Όπως αναφέρει ο Μαρκ Κάντμορ του Bloomberg, «δεν πρόκειται για κλασικό flight to safety. Το δολάριο ωφελείται απλώς ως πετρελαϊκή δύναμη, όχι ως παγκόσμιος εγγυητής σταθερότητας».

Ο μεταβαλλόμενος ρόλος του δολαρίου: από απόλυτο ηγεμόνα σε “ισχυρό παίκτη”

Η υπό αμφισβήτηση πρωτοκαθεδρία του δολαρίου αντανακλά μια παγκόσμια μετάβαση: όχι προς αντικατάστασή του, αλλά προς πολλαπλασιασμό νομισματικών πόλων. Το κινεζικό γουάν, τα περιφερειακά swaps, οι εναλλακτικοί δείκτες εμπορίου και η ψηφιοποίηση του νομισματικού συστήματος επαναδιαμορφώνουν τη σχέση νομίσματος – ισχύος.

Όπως σημειώνει η Χέμπε Τσεν της Vantage Markets, «το 2024-2025 θα είναι τα έτη όπου η ρευστότητα του δολαρίου ίσως δεν επαρκεί για να υπερισχύσει της γεωπολιτικής αναξιοπιστίας του».

Τι να αναμένουμε: η επόμενη μέρα του δολαρίου εξαρτάται από… την Ουάσινγκτον

Η στάση της κυβέρνησης Τραμπ το επόμενο διάστημα, ειδικά ως προς το αν και πώς θα εμπλακεί διπλωματικά στην κρίση Ισραήλ–Ιράν, θα διαμορφώσει σημαντικά τις προσδοκίες των αγορών. Η συνέχιση της πολιτικής αβεβαιότητας, των εμπορικών συγκρούσεων και της αδιαφάνειας ως προς τα δημόσια οικονομικά θα επιταχύνει την αποδόμηση του “δολαριοκεντρικού” μοντέλου.

Ίσως, για πρώτη φορά από το 1971, οι επενδυτές να μην κοιτάζουν αυτόματα την Ουάσινγκτον όταν αναζητούν σιγουριά. Και αυτό, ίσως είναι η σημαντικότερη αλλαγή του αιώνα στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό status quo.

Διαβάστε ακόμη: