Η δυστοκία της ΕΕ στη λήψη δραστικών μέτρων για την ενέργεια στη Σύνοδο Κορυφής είναι ξεκάθαρη. Πιο πολύ απασχολεί τους ευρωπαίους ο Ευρωστρατός και φυσικά ο πόλεμος στην Ουκρανία ως στρατιωτικό-γεωπολιτικό γεγονός και λιγότερο το δράμα του έλληνα (και του ισπανού και ιταλού και πορτογάλου) καταναλωτή με τους ασύλληπτους λογαριασμούς ρεύματος που πληρώνει.

Σε …μάλλον θεωρητικό επίπεδο, πέρα του πλαφόν στο φυσικό αέριο, στο τραπέζι των Βρυξελλών με τις προτάσεις της Κομισιόν βρίσκεται και μια γενικότερη συζήτηση ως προς το κατά πόσο υπάρχει κερδοσκοπία στο μεγαλύτερο κόμβο φυσικού αερίου της Ευρώπης, τον ολλανδικό TTF και πως μπορεί αυτή να τιθασευτεί, ώστε να εξορθολογιστούν.

Αφού είναι όμως μόνο συζήτηση, οι άνθρωποι κουβεντιάζουν για παράδειγμα να μη μπορεί κάποιος να συμμετέχει στις χρηματιστηριακές συναλλαγές για τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με φυσική παράδοση, εφόσον διαθέτει μόνο τον τίτλο, χωρίς να έχει στα χέρια του και την ανάλογη ποσότητα φυσικού αερίου.

Επίσης συζητούν και πολύ σωστά τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών (windfall profits-ουρανοκατέβατα κέρδη), έτσι όπως ξεπηδούν από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου.

Το ίδιο το μοντέλο λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας που έχει ως αποτέλεσμα η μέση χονδρική τιμή να διαμορφώνεται από το πανάκριβο φυσικό αέριο, δημιουργεί «ουρανοκατέβατα κέρδη» για συγκεκριμένες τεχνολογίες (windfall profits), και συγκεκριμένα για ΑΠΕ, υδροηλεκτρικά και πυρηνικά, θέμα που έχει ήδη θέσει η Κομισιόν.

Έχει δώσει μάλιστα στα κράτη -μέλη την άδεια να τα φορολογήσουν βραχυπρόθεσμα, ενώ το μέτρο φαίνεται ότι θα αποτελέσει τμήμα της νέας εργαλειοθήκης της Κομισιόν, η οποία παρουσιάστηκε προ ημερών στο πλαίσιο του Repower EU.

Το πακέτο Μητσοτάκη

Θυμίζουμε πως αιχμή των προτάσεων του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, με τις οποίες φέρονται να συντάσσονται εκτός από τους τρεις του Νότου και άλλες χώρες, είναι :

-Η επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου.

-Ημερήσιο όριο τιμών, δηλαδή ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του TTF, της τάξεως του +/- 10%.

–Καθορισμός τιμών στο TTF, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις για τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία.

-Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το σταθμισμένο κόστος παραγωγής ενέργειας των μονάδων.

Το βασικό θέμα για την Ελλάδα είναι να φορολογηθούν αυτά τα ‘ουρανοκατέβατα κέρδη’ στην ηλεκτροπαραγωγή τη στιγμή που ο μέσος νοικοκύρης έχει καταληφθεί από απελπισία βλέποντας τι έχει να πληρώσει.

«Πόσα είναι και ποιοί βάζουν στην τσέπη τα υπερκέρδη είναι το ζητούμενο. Στο Μέγαρο Μαξίμου θα έχουν τον πραγματικό λογαριασμό όταν θα βγούν τα αποτελέσματα όλων των εταιρειών του κλάδου (ΔΕΗ και ιδιώτες) τον άλλο μήνα αλλά και εκεί μπορεί να υπάρξουν μαγειρέματα» λέει παλαιό στέλεχος του ΥΠΕΝ που γνωρίζει αλλά δεν πολυσυμμετέχει στη λήψη αποφάσεων.

Από την πλευρά του έμπειρο στέλεχος της ΡΑΕ παρατηρεί: «τα ποσά που θα πληρώσουν οι καταναλωτές και η χώρα είναι τέτοια που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμη και αν υπάρξει …δήμευση υπερκερδών. Σού υπενθυμίζω χαρακτηριστικά πως με χονδρική στα 55 ευρώ πέρυσι το καλοκαίρι, θέλαμε για ρεύμα στη χώρα μας περί τα 3 δις. ευρώ το χρόνο στη χονδρική για να καλυφθούμε. Με χονδρική σήμερα στα 200 ευρώ θέλουμε 11 δις. ευρώ το χρόνο. Αρα αναζητούμε 7 δις. ευρώ παραπάνω που καλείται να καλύψει ο καταναλωτής και το δημόσιο. Η διαφορά είναι χαοτική και μας τρομάζει όλους. Ειλικρινά δεν γνωρίζω τι μπορεί να γίνει, σηκώνω τα χέρια ψηλά…».

Ο Βορράς κοντράρει τον «χτυπημένο» Νότο

Εμπειρος έλληνας που εργάζεται πολλά χρόνια στην Κομισιόν μας λέει: «υπάρχει ακόμη πολύ μεγάλη κόντρα, τεράστιο χάσμα Βορρά- Νότου απέναντι στην ανάγκη ριζοσπαστικών παρεμβάσεων στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.

Η Γερμανία φοβάται ότι ένα πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για τις εισαγωγές LNG από τρίτες χώρες, τις οποίες ωστόσο έχει ανάγκη η ΕΕ, εάν επιδιώκει να απεξαρτηθεί σταδιακά από το ρωσικό φυσικό αέριο. Γι αυτό και το Βερολίνο αρνείται πεισματικά όλες τις λύσεις.

Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος Μακρόν και η Γαλλία, που μέχρι τώρα ακολουθούσαν συνήθως κοινή πορεία με τις χώρες του Νότου, ακόμη δεν έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν και αυτό είναι απογοητευτικό αφού μάλλον θα κρατήσουν ισορροπίες που τελικά είναι σε βάρος και της Ελλάδας.

Ο Γερμανικός Τύπος δε, που ξέρει τι σχεδιάζει το Βερολίνο, αναφέρει πως «υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να διευρυνθεί το χάσμα ανάμεσα στις βόρειες και τις νότιες χώρες της ΕΕ όσον αφορά την ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας, ζήτημα για το οποίο υπήρχαν διαφορές και πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία».

Οι λύσεις που προκρίνει η ΕΕ

Κάθε μέρα ωστόσο που περνά και η Ευρώπη δεν λαμβάνει γενναίες πρωτοβουλίες, διατηρούνται ή και ενισχύονται τα αρνητικά σενάρια για την φετινή πορεία των τιμών στο ρεύμα.

Ας δούμε τα σενάρια που είναι στο τραπέζι για το εγγύς μέλλον:

Α) Στο κακό σενάριο, για να ξεκινήσουμε από τους απαισιόδοξους των Βρυξελλών και της Αθήνας που δεν είναι και λίγοι, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα διαρκέσει 4-6 μήνες ακόμη. Τότε, η μέση ετήσια τιμή χονδρικής του ρεύματος στην Ελλάδα θα διατηρηθεί στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή μεταξύ 200-250 ευρώ / ΜWh ή και παραπάνω.

Η ΕΕ στην περίπτωση αυτή θα αντιμετωπίσει νέα θύελλα δημόσιου χρέους ενώ η Ελλάδα θα βρεθεί απέναντι σε ανυπέρβλητες δυσκολίες. Η ετήσια δαπάνη, μόνο σε επίπεδο χονδρικής, θα είναι σε αυτό το σενάριο για την Ελλάδα ανάμεσα στα 11 και στα 14 δισ ευρώ.

«Είναι ξεκάθαρο ότι αυτά τα χρήματα δεν μπορούν να βρεθούν από πουθενά και σε καμία περίπτωση, οπότε αυξάνει η ανάγκη μεγάλης ευρωπαϊκής παρέμβασης για να πέσουν οι τιμές» μας λέει ο έλληνας των Βρυξελλών.

Β) Στο μεσαίο σενάριο, ο πόλεμος παρατείνεται μέχρι το Πάσχα, αλλά μετά τελειώνει και οι μεταπολεμικές διαπραγματεύσεις φέρνουν συγκρατημένη αισιοδοξία.

Οι υψηλότερες ετήσιες μεσοσταθμικές τιμές ενέργειας, παγιώνονται στα 140- 150 ευρώ / ΜWh.

Το πρόβλημα για την Ευρώπη και την Ελλάδα υπάρχει και είναι σημαντικό αλλά σε γενικές γραμμές μπορεί να ρυθμιστεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, η ετήσια δαπάνη της Ελλάδας για το ρεύμα μόνο στην αγορά χονδρικής, θα μπορούσε να διαμορφωθεί μεταξύ 7,5 και 8 δισεκατομμυρίων. Όχι εύκολη η προοπτική αλλά τέλος πάντων με μία χαραμάδα αισιοδοξίας.

Γ) Στο «καλό» σενάριο, ο πόλεμος θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαρτίου, μετά τον οποίο οι τιμές στην ενέργεια θα μείνουν σε υψηλά επίπεδα αρχικά αλλά από τον Απρίλιο θα αποκλιμακωθούν.

«Στην πράξη αυτό σημαίνει μέση ετήσια τιμή χονδρικής στο ρεύμα μεταξύ 90-100 ευρώ / MWh από 240 σήμερα, που μεταφράζεται σε ετήσια δαπάνη της Ελλάδας, γύρω στα 5 δισεκατομμύρια. Δηλαδή περίπου 1,5 δις επιπλέον από τα 3,5 δισεκατομμύρια που πληρώναμε ως χώρα για ρεύμα στην αγορά χονδρικής πέρυσι το καλοκαίρι.

«Κόστος υψηλό αλλά αντιμετωπίσιμο, μέσα από νέα κρατικά ‘δίχτυα προστασίας’ τους επόμενους μήνες και με …λογικές επιπτώσεις για τον προϋπολογισμό» λένε στο ΥΠΕΝ όπου φυσικά προτιμούν αυτή τη λύση όπως όλοι μας άλλωστε.