Διχασμένες είναι οι χώρες της Δύσης για το εάν θα πρέπει ή όχι να αποκλειστούν οι ρωσικές τράπεζες από το σύστημα Swift. Τι είναι όμως αυτό και γιατί υπάρχουν διαφωνίες;
Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζήτησαν τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την ομαλή συναλλαγή χρημάτων παγκοσμίως.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το BBC, η κίνηση αυτή εξετάζεται στο πλαίσιο περαιτέρω κυρώσεων κατά της Μόσχας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι δήλωσε ότι ο αποκλεισμός θα πρέπει να είναι άμεσος. Ωστόσο, αρκετές χώρες δεν είναι πρόθυμες να προβούν σε μια τέτοια ενέργεια. Ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα το οποίο χρησιμοποιείται από χιλιάδες χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα έπληττε το τραπεζικό δίκτυο της χώρας και την πρόσβαση σε κεφάλαια. Θα υπάρξουν, ωστόσο, επιπτώσεις και σε άλλες χώρες και εταιρείες, επειδή, για παράδειγμα, θα διακοπεί η αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το Swift «εξετάστηκε» από τους υπουργούς Εξωτερικών την Παρασκευή (25/2) αλλά πρόσθεσε ότι η κίνηση αυτή δεν έλαβε την «απαραίτητη ομοφωνία».
Ο Μπορέλ δήλωσε ότι η κίνηση αυτή παραμένει μια πιθανότητα και «ενδεχομένως να υιοθετηθεί στις επόμενες ημέρες».
Η Βρετανία θα ήθελε να αποκλείσει τη Ρωσία από το παγκόσμιο σύστημα διατραπεζικών πληρωμών SWIFT, δήλωσε ο βρετανός υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας στο BBC.
«Θα θέλαμε να πάμε παραπέρα, θα θέλαμε να φτιάξουμε το σύστημα Swift, το χρηματοπιστωτικό σύστημα που επιτρέπει στους Ρώσους να μεταφέρουν χρήματα σε όλο τον κόσμο για να λαμβάνουν πληρωμές για το αέριο τους, αλλά ξέρετε, όπως τόσα πολλά πράγματα, πρόκειται για διεθνείς οργανισμούς και δεν θέλει η κάθε χώρα να τους πετάξει από το Swift, γίνεται δύσκολο», δήλωσε ο Γουάλας στο BBC.
Αλλά πριν από τη συνάντηση της Παρασκευής (25/2) η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, δήλωσε ότι το Βερολίνο δεν πιστεύει ότι ο αποκλεισμός της Μόσχας από το Swift είναι η σωστή κίνηση που πρέπει να γίνει αυτή τη στιγμή.
«Μπορώ να καταλάβω – αισθάνομαι το ίδιο – ότι σε αυτά τα λεπτά, σε αυτές τις ώρες, τα συναισθήματα κορυφώνονται και ότι λέξεις όπως ‘Συμφωνία Swift’ ακούγονται πολύ, πολύ δυνατές, αλλά αυτές τις στιγμές πρέπει να παραμείνουμε ψύχραιμοι», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Νωρίτερα την Παρασκευή, ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρούνο Λεμέρ δήλωσε ότι ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το Swift θα χρησιμοποιηθεί μόνο ως έσχατη λύση.
Τι είναι το Swift
Το Swift είναι ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα διατραπεζικό σύστημα μέσω του οποίου τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταγράφουν, ενημερώνουν και διεκπεραιώνουν διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Ιδρύθηκε το 1973, έχει την έδρα του στο Βέλγιο και συνδέει 11.000 τράπεζες και ιδρύματα σε περισσότερες από 200 χώρες.
Στέλνει περισσότερα από 40 εκατομμύρια μηνύματα την ημέρα, καθώς τρισεκατομμύρια δολάρια αλλάζουν χέρια μεταξύ εταιρειών και κυβερνήσεων. Περισσότερο από το 1% αυτών των μηνυμάτων πιστεύεται ότι αφορά ρωσικές πληρωμές.
Σε ποιον ανήκει και ποιος ελέγχει το Swift
Το Swift δημιουργήθηκε από αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες δεν ήθελαν ένα μόνο ίδρυμα να αναπτύξει το δικό του σύστημα και να έχει μονοπώλιο. Το δίκτυο ανήκει πλέον από κοινού σε περισσότερες από 2.000 τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Εποπτεύεται από την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου σε συνεργασία με τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Τράπεζας της Αγγλίας.
Το Swift συμβάλλει στο να καταστεί δυνατό το ασφαλές διεθνές εμπόριο για τα μέλη του και υποτίθεται ότι δεν παίρνει θέση σε διαμάχες.
Ωστόσο, το Ιράν αποκλείστηκε από το Swift το 2012, στο πλαίσιο των κυρώσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Έχασε σχεδόν το ήμισυ των εσόδων του από τις εξαγωγές πετρελαίου και το 30% του εξωτερικού εμπορίου.
Σύμφωνα με το BBC, το Swift δεν έχει καμία επιρροή στις κυρώσεις και οποιαδήποτε απόφαση για την επιβολή τους εναπόκειται στις κυβερνήσεις.
Πώς θα επηρέαζε τη Ρωσία ο αποκλεισμός της από το Swift
Οι ρωσικές εταιρείες θα χάσουν την πρόσβαση στις ομαλές και άμεσες συναλλαγές που παρέχει το Swift. Οι πληρωμές για τα πολύτιμα ενεργειακά και γεωργικά προϊόντα της θα διαταράσσονταν σοβαρά. Οι τράπεζες πιθανότατα θα έπρεπε να συναλλάσσονται απευθείας μεταξύ τους, προσθέτοντας καθυστερήσεις και επιπλέον κόστος και θα εμπόδιζε την ικανότητα της Ρωσίας να ανακτά τα διεθνή κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της. Το 2014 η Ρωσία είχε απειληθεί με αποκλεισμό από το Swift όταν προσάρτησε την Κριμαία. Η Ρωσία δήλωσε ότι η κίνηση αυτή θα ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου.
Αν και οι δυτικοί σύμμαχοι δεν υλοποίησαν την απειλή τους, η Ρωσία ανέπτυξε το δικό της σύστημα διασυνοριακής μεταφοράς χρημάτων. Για να προετοιμαστεί για μια τέτοια κύρωση, η ρωσική κυβέρνηση δημιούργησε ένα Εθνικό Σύστημα Καρτών Πληρωμών, γνωστό ως Mir. Ωστόσο, ελάχιστες χώρες το χρησιμοποιούν επί του παρόντος.
Γιατί η Δύση είναι διχασμένη σχετικά με το Swift
Ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα αυτό θα έβλαπτε τις εταιρείες που προμηθεύουν αγαθά στη χώρα και αγοράζουν από αυτήν, ιδίως τη Γερμανία.
Η Ρωσία είναι ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών δεν θα είναι εύκολη. Με τις τιμές της ενέργειας ήδη στα ύψη, η περαιτέρω αναστάτωση είναι κάτι που πολλές κυβερνήσεις θέλουν να αποφύγουν.
Οι εταιρείες στις οποίες η Ρωσία χρωστά χρήματα θα πρέπει να βρουν εναλλακτικούς τρόπους για να πληρωθούν. Ο κίνδυνος διεθνούς τραπεζικού χάους είναι πολύ μεγάλος, λένε κάποιοι, σύμφωνα με το BBC.
Ο Αλεξέι Κούντριν, πρώην υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας, πρότεινε ότι ο αποκλεισμός από το Swift θα μπορούσε να συρρικνώσει τη ρωσική οικονομία κατά 5%.
Ωστόσο υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τον διαρκή αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία. Οι ρωσικές τράπεζες θα μπορούσαν να δρομολογήσουν τις πληρωμές μέσω χωρών που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις, όπως η Κίνα, η οποία έχει το δικό της σύστημα πληρωμών.
Υπάρχει κάποια πίεση από τους Αμερικανούς νομοθέτες, αλλά ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν λέει ότι προτιμά άλλες κυρώσεις, κυρίως λόγω του πλήγματος σε άλλες οικονομίες και χώρες.
Τέλος, μια τέτοια απόφαση θα χρειαζόταν την υποστήριξη των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, πολλές από τις οποίες διστάζουν λόγω της πιθανότητας να βλάψουν τις δικές τους οικονομίες.
