Θερμοπληξία είναι η κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επιμένουσα υπερθερμία, με σταθερή αύξηση της θερμοκρασίας σώματος πάνω από 41 βαθμούς Κελσίου.

Τώρα που η κλιματική αλλαγή απειλεί όλο και περισσότερο την καθημερινότητά μας, βλέπουμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες να ταλαιπωρούν πολλά σημεία σε όλο τον πλανήτη. Προβλέπεται ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα έχει επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Τι είναι η θερμοπληξία;

Για αυτό οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Σημειώνεται πως ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία (36,8+/-0,4 °C), με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών που έχει.

Η θερμοπληξία λοιπόν, είναι μία εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση, απειλητική για τη ζωή η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των θερμορρυθμιστικών μηχανισμών.

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις καύσεις του, με διεύρυνση των μικρών αγγείων, με αύξηση της εφίδρωσης και με επιτάχυνση της αναπνοής. Η αποβολή θερμότητας γίνεται αναλογικά με αγωγή στο 33%, με ακτινοβολία στο 45% και με εξάτμιση στο 22%.

Πώς επιδρά ο καύσωνας στον ανθρώπινο οργανισμό;

Πριν από μερικές ημέρες, μέτρα προφύλαξης από τον καύσωνα κάλεσε τους πολίτες να πάρουν ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, ειδικά εάν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.

«Πρόσφατες μελέτες από την ομάδα του εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab και άλλων, μας έχουν δώσει την πληροφορία ότι οι άνθρωποι σε μεγάλη ηλικία, καθώς επίσης και οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητοι στη ζέστη. Σε άλλη μελέτη που αφορούσε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, έχει επίσης βρεθεί ότι αντέχουν λιγότερο στην αύξηση της θερμοκρασίας», είχε σχολιάσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελένη Καρλιγκιώτου, ερευνήτρια, του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Laboratory, της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού – Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μιλώντας για το πώς επιδρά ο καύσωνας τους ανθρώπους.

Ποια είναι τα συμπτώματα της θερμοπληξίας;

• Πυρετός.
• Εμετός.
• Διάρροια.
• Διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος.
• Απουσία εφίδρωσης.
• Απώλεια αισθήσεων.
• Πιθανότητα πρόκλησης εμφράγματος του μυοκαρδίου.
• Σε ακραίες περιπτώσεις, κωματώδης κατάσταση και θάνατος.

Πώς προστατευόμαστε από θερμοπληξία;

Σύμφωνα με τις οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, συνιστάται στους πολίτες:

• Να παραμένουν σε χώρους δροσερούς και σκιερούς μακριά από συνωστισμό, να χρησιμοποιούν κλιματιστικά μηχανήματα ή ανεμιστήρες και να αποφεύγουν τη βαριά σωματική εργασία σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Να αποφεύγουν την ηλιοθεραπεία, όπως και το βάδισμα ή το τρέξιμο κάτω από τον ήλιο και να φορούν καπέλο και γυαλιά ηλίου και ρούχα ανοιχτόχρωμα από ύφασμα που επιτρέπει στο δέρμα να αερίζεται και διευκολύνει την εξάτμιση του ιδρώτα, αποφεύγοντας τα συνθετικά υφάσματα.
• Να καταναλώνουν ελαφρά γεύματα με φρούτα και λαχανικά, περιορίζοντας τα λιπαρά και την ποσότητα του φαγητού.
• Να πίνουν άφθονο νερό και χυμούς φρούτων, αποφεύγοντας τα οινοπνευματώδη.

Να αναφέρουμε πως ιδιαίτερη μέριμνα συνιστάται για τα μωρά και τα μικρά παιδιά, καθώς και τους ηλικιωμένους και τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα για την προστασία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες.

Πώς αντιμετωπίζεται η θερμοπληξία;

Είναι ζωτικής σημασίας, σύμφωνα με το «Μαμάτσειο» Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης, να μειωθεί η θερμοκρασία του ατόμου που έχει πάθει θερμοπληξία και έτσι πρέπει να του κάνουμε αέρα με και να του βάλουμε κρύες κομπρέσες. Κάνοντας μασάζ στα χέρια, τα πόδια και τοποθετώντας, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνουμε την απώλεια θερμότητας από το σώμα.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η τοποθέτηση των ασθενών μέσα σε κρύο νερό είναι λιγότερο αποτελεσματική. Σύμφωνα όμως, με τον Δρ. Gabe Mirkin του Ινστιτούτου Αθλητικής Ιατρικής, η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη θερμοπληξία είναι να τοποθετήσουμε το άτομο μέσα σε κρύο νερό. Ο Mirkin αναφέρει σαν παράδειγμα έναν αγώνα δρόμου στη Μασαχουσέτη, στη διάρκεια του οποίου 22 δρομείς λιποθύμησαν, εξαιτίας της ζέστης. Οι μισοί από αυτούς μπήκαν μέσα σε κρύο νερό, ενώ οι υπόλοιποι τυλίχθηκαν με υγρές πετσέτες.

Όταν υποψιάζεστε ότι κάποιο άτομο εμφανίζει συμπτώματα από θερμοπληξία, πρέπει να:

• Μεταφέρετε τον ασθενή, άμεσα, σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
• Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
• Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του.
• Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε (βεντάλιες, χαρτόνια κ.α).
• Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
• Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
• Τοποθετείτε, παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του.
• Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38 βαθμούς Κελσίου. Αντιπυρετικά (π.χ., Acetaminophen, ασπιρίνη και άλλα στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) δεν έχουν κανένα ρόλο στη θεραπεία της υπερθερμίας.
• Κάνετε εντριβές στα άκρα του με κατεύθυνση από κάτω προς τα πάνω.
• Αν είναι εφικτό, χορηγείτε άφθονα υγρά με μικρές ποσότητες αλατιού για να αναπληρώσει αυτά που έχασε ο οργανισμός του εξαιτίας της μεγάλης εφίδρωσης.
• Σε περιπτώσεις σπασμών προστατέψετε τον από πιθανό αυτοτραυματισμό, χωρίς ωστόσο να τοποθετήσετε κάτι στο στόμα του και να του δώσετε υγρά.
• Σε περίπτωση εμετού σιγουρευτείτε ότι η αεροφόρος οδός παραμένει ανοιχτή γυρίζοντας τον στο πλάι.
• Καλείτε το ΕΚΑΒ για την μεταφορά του σε νοσοκομείο και περαιτέρω αντιμετώπιση. Ο θερμόπληκτος πολλές φορές χρειάζεται νοσηλεία σε εντατική μονάδα. Η έγκαιρη παρέμβαση ελαττώνει την θνητότητα.