Η αντιπαράθεση μεταξύ της Facebook Inc. και της Apple, που κορυφώθηκε πρόσφατα, φαίνεται ότι άνοιξε τον «ασκό του Αιόλου» για περαιτέρω έρευνα σε ό,τι αφορά την εφαρμογή αθέμιτων πρακτικών από την δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης με στόχο να προσεγγίσει και να προσελκύσει περισσότερους πελάτες από την βάση των χρηστών που διαθέτει.

Του Γεράσιμου Ζώτου

Για μια ακόμη φορά η γνωστή, εισηγμένη στον δείκτη Nasdaq, Facebook, στην οποία ανήκει η ομώνυμη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, έχει μπει στο στόχαστρο των αρμόδιων Αρχών Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην προκειμένη περίπτωση, το θέμα που τίθεται υπό εξέταση είναι η διαδικτυακή υπηρεσία μικρών αγγελιών «Facebook Marketplace».

Η ηλεκτρονική αυτή «αγορά», το Facebook Marketplace, βρίσκεται κάτω από έρευνα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. καθώς υπάρχουν υποψίες ότι προωθεί τη δική της αγορά έναντι άλλων.

Το Facebook Marketplace, το οποίο ξεκίνησε το 2016, είναι ένας «κατάλογος» όπως οι γνωστές στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς Gumtree ή Craigslist που δέχονται επισκέψεις από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων κάθε μήνα.

Με δεδομένο, λοιπόν, ότι το Facebook χρησιμοποιείται από σχεδόν 3 δισ. ανθρώπους σε μηνιαία βάση και περίπου 7 εκατ. επιχειρήσεις διαφημίζονται σε αυτό, στόχος της έρευνας είναι να εξακριβωθεί, εάν διερευνώμενες πρακτικές του Facebook παραβιάζουν τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε. περί συμφωνιών μεταξύ εταιριών, που θίγουν τον ανταγωνισμό και/ή για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.

H έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Facebook Marketplace

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε επίσημη αντιμονοπωλιακή έρευνα για να αξιολογήσει κατά πόσον το Facebook παραβίασε τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε. χρησιμοποιώντας διαφημιστικά δεδομένα, που συγκεντρώνει ιδίως από τους διαφημιζόμενους, για να τους ανταγωνιστεί σε αγορές, όπου δραστηριοποιείται, όπως στις μικρές αγγελίες.

Η επίσημη έρευνα θα αξιολογήσει, επίσης, κατά πόσον το Facebook συνδέει τη διαδικτυακή υπηρεσία μικρών αγγελιών «Facebook Marketplace» με το κοινωνικό του δίκτυο κατά παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού της Ε.Ε.

Εξάλλου δεν είναι τυχαίο το γεγονός της πρόσφατης διαμάχης μεταξύ Apple και Facebook σχετικά με τη λειτουργία antitracking η οποία ουσιαστικά «κόβει» στο Facebook και σε παρόμοιες πλατφόρμες social media, όπως το Instagram, το Tik Tok, το Snapchat κ.λ.π., τη δυνατότητα να συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα για τους χρήστες προς πώληση σε διαφημιστικούς φορείς.

Η αλήθεια είναι ότι για το τέταρτο τρίμηνο του 2020 τα έσοδα της εισηγμένης Facebook Inc. από την δραστηριότητα αυτή ήταν 10,14 δολάρια ανά χρήστη. Με δεδομένο ότι η εταιρία έχει στην πλατφόρμα της 1,72 δισ. ενεργούς χρήστες είναι εύκολο να υπολογίσει κανείς ότι «ο λόγος περί πολλών χρημάτων».

Έτσι δικαιολογείται και το casus belli κατά της Apple. Βέβαια, ο Μαρκ Ζούκενμπεργκ στην περίπτωση αυτή έχει ένα αντεπιχείρημα. Να μην καταστραφούν οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που οφείλουν μεγάλο κομμάτι του τζίρου τους στις στοχευμένες διαφημίσεις.

Μάλιστα, όπως επισημαίνει, πολλές επιχειρήσεις κατάφεραν να διασωθούν τον τελευταίο χρόνο της πανδημίας χάρη στις στοχευμένες διαφημίσεις.

Επιπρόσθετα, σε μια προσπάθεια να πείσει τους χρήστες να μην ενεργοποιούν το antitracking άφησε να εννοηθεί ότι αν ο όγκος των στοχευμένων διαφημίσεων πέσει πολύ, όπως εκτιμάται, θα αναγκασθεί να βάλει χρέωση στην πλατφόρμα.

Αλλά ακόμη και σε αυτή την ακραία περίπτωση θα ήταν, προφανώς, πολύ λίγοι οι χρήστες που θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν για να έχουν πρόσβαση σε μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.

Που έγκειται η ανησυχία

Για να επιστρέψουμε στο θέμα της έρευνας για το Facebook Marketplace, κατόπιν προκαταρκτικής εξέτασης η Επιτροπή ανησυχεί ότι το Facebook ενδέχεται να χρησιμοποιεί τα δεδομένα, που αποκτά από ανταγωνιστικούς παρόχους στο πλαίσιο της διαφήμισής τους στο κοινωνικό δίκτυο του Facebook, για να βοηθήσει το FacebookMarketplace να τους ανταγωνιστεί.

Το Facebook θα μπορούσε, για παράδειγμα, να λαμβάνει ακριβείς πληροφορίες για τις προτιμήσεις των χρηστών από τις διαφημιστικές δραστηριότητες των ανταγωνιστών του και να χρησιμοποιεί τα δεδομένα αυτά για να προσαρμόζει ανάλογα το Facebook Marketplace.

Η Επιτροπή θα εξετάσει, επίσης, κατά πόσον ο τρόπος με τον οποίο το Facebook Marketplace έχει ενσωματωθεί στο κοινωνικό δίκτυο συνιστά μια μορφή σύνδεσης, που του παρέχει πλεονέκτημα στην προσέγγιση πελατών και αποκλείει ανταγωνιστικές διαδικτυακές υπηρεσίες μικρών αγγελιών. Δηλαδή, η επίσημη έρευνα θα αξιολογήσει εάν το Facebook συνδέει την onlineυπηρεσία διαβαθμισμένων διαφημίσεων «Facebook Marketplace» στο κοινωνικό του δίκτυο, κατά παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού της Ε.Ε.

«Το Facebook συλλέγει τεράστιες ποσότητες δεδομένων σχετικά με τις δραστηριότητες των χρηστών του κοινωνικού δικτύου του και όχι μόνο, γεγονός που του επιτρέπει να στοχεύει συγκεκριμένες ομάδες πελατών. Θα εξετάσουμε διεξοδικά κατά πόσον τα δεδομένα αυτά παρέχουν στο Facebookαδικαιολόγητο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ιδίως στον τομέα των διαδικτυακών μικρών αγγελιών, όπου γίνονται καθημερινές αγοραπωλησίες προϊόντων και όπου το Facebook ανταγωνίζεται τις εταιρίες από τις οποίες συλλέγει δεδομένα. Στη σημερινή ψηφιακή οικονομία, τα δεδομένα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπους που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό», σχολίασε η κυρία Μαργκρέτε Βεστάγκερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού.

Η Μεγάλη Βρετανία κάνει τη δική της έρευνα

Να σημειωθεί ότι η Αρχή Ανταγωνισμού και Αγορών της Μεγάλης Βρετανίας ξεκίνησε επίσης τη δική της έρευνα για τη χρήση δεδομένων από το Facebook. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιδιώξει να συνεργαστεί στενά με την CMA, καθώς εξελίσσονται οι ανεξάρτητες έρευνες.

Στο πλαίσιο της στοιχειοθέτησης της υπόθεσης αυτής, κατά του Facebook, με βάση την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία, στην τελευταία της φάση η Ε.Ε. έχει υποβάλλει ένα ερωτηματολόγιο 14 σελίδων στους Ευρωπαίους ανταγωνιστές του.

Αυτό το ερωτηματολόγιο, το οποίο είναι τουλάχιστον το τρίτο που αποστέλλεται στους ανταγωνιστές του Facebook στην ευρέως διαδεδομένη έρευνα της Ε.Ε., τους ζητά να σκιαγραφήσουν το αποτέλεσμα που έχει το Facebook στη δική τους επιχείρηση.

Η Ε.Ε. σκόπευε αρχικά να ολοκληρώσει την έρευνα για το Facebook αυτό το καλοκαίρι, αλλά είναι κατανοητό ότι αυτό το χρονοδιάγραμμα θα μπορούσε τώρα να είναι ανέφικτο.

Σε ό,τι αφορά την υπόθεση αυτή, εκπρόσωπος του Facebook, ερωτηθείς, δήλωσε: «Η συμμόρφωση με τους κανόνες ανταγωνισμού και άλλες νομικές απαιτήσεις αποτελεί βασικό παράγοντα για το Facebook, καθώς αναπτύσσουμε τις υπηρεσίες και τα προϊόντα μας. Είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε σε τυχόν ερωτήσεις που μπορεί να έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Το Facebook αναστέλλει τον λογαριασμό του Ντόναλντ Τραμπ για δύο χρόνια