Στο κατώφλι των 50 δισ.: Οι εξαγωγές ανεβάζουν στροφές, τα ελλείμματα προβληματίζουν

Με το ξεκίνημα του 2025 να δείχνει ενθαρρυντικά σημάδια, οι προοπτικές για τις ελληνικές εξαγωγές φαίνεται πως βελτιώνονται σημαντικά. Παρά τις παγκόσμιες αναταράξεις, ο Δείκτης Εξαγωγικών Προσδοκιών που καταγράφει ο ΣΕΒΕ κατέγραψε άνοδο, φτάνοντας τις 126,3 μονάδες, ενισχύοντας την εκτίμηση ότι το ορόσημο των 50 δισ. ευρώ μπορεί να ξεπεραστεί μέσα στη χρονιά.

Το 56% των εξαγωγέων εμφανίζεται αισιόδοξο, βλέποντας ευκαιρίες κυρίως σε νέες αγορές και αυξημένη διεθνή ζήτηση, ενώ μόλις το 6% προβλέπει επιδείνωση. Η επίδοση του Ιανουαρίου ενισχύει αυτή την τάση: σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές αυξήθηκαν 2,2% φτάνοντας τα 4,09 δισ. ευρώ και, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, η αύξηση ξεπέρασε το 9,9%.

Η εικόνα ωστόσο παραμένει αντιφατική: ενώ οι εξαγωγές ενισχύονται, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων προβλέπει επιδείνωση του παγκόσμιου οικονομικού περιβάλλοντος, με αύξηση τιμών πρώτων υλών και ενέργειας να θεωρούνται οι βασικοί κίνδυνοι.

Επώνυμα προϊόντα και εξαγωγική υπεραξία – Το παράδειγμα της ΜΕΒΓΑΛ και της Agrino

Σε επίπεδο επιχειρήσεων, η ΜΕΒΓΑΛ συνεχίζει την επιθετική εξαγωγική στρατηγική, με παρουσία σε 33 αγορές και τις ΗΠΑ να αποτελούν την κορυφαία αγορά για το εξαγόμενο προϊόν της φέτας. Παρά τον δασμό 10% που ισχύει ήδη και την πιθανότητα περαιτέρω αύξησής του, η εταιρεία επενδύει 15 εκατ. ευρώ σε νέα γραμμή παραγωγής γιαούρτης, με στόχο την αύξηση παραγωγικής δυναμικότητας κατά 80%, ανταποκρινόμενη στη διεθνή ζήτηση.

Αντίστοιχα, η Agrino δίνει έμφαση στη δημιουργία επώνυμων προϊόντων με υπεραξία, επεκτείνοντας τις εξαγωγές της πέρα από τα παραδοσιακά όσπρια και ρύζι. Τα νέα προϊόντα όπως οι ρυζογκοφρέτες και τα τσιπς ρυζιού έχουν ήδη βρει θέση σε διεθνείς αγορές και, πιο πρόσφατα, και στα αεροσκάφη της Aegean.

Όπως επισημαίνει ο Άγις Πιστιόλας, πρόεδρος της πρωτοβουλίας ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, η δημιουργία υπεραξίας απαιτεί μεταποίηση, branding και στρατηγική τοποθέτηση, κάτι που ξεχωρίζει τις ισχυρές εξαγωγικές προσπάθειες από τις απλές πωλήσεις χύμα προϊόντων.

Το έλλειμμα καλά κρατεί – Εισαγωγές με επενδυτικό πρόσημο, αλλά και ανησυχία

Παρά την πρόοδο στις εξαγωγές, το εμπορικό ισοζύγιο παραμένει αρνητικό, με τις εισαγωγές να αυξάνονται ακόμα πιο έντονα. Το 2024, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΕΣ/ΣΕΒΕ, οι εξαγωγές ανήλθαν σε 49,9 δισ. ευρώ (-2,2%), ενώ οι εισαγωγές έφτασαν τα 84,5 δισ. ευρώ (+1,7%), διευρύνοντας το έλλειμμα στα 34,6 δισ. ευρώ.

Όμως, όπως εξηγεί ο Παναγιώτης Χασάπης, αντιπρόεδρος του ΣΕΒΕ, η φύση των εισαγωγών έχει αλλάξει: μεγάλο μέρος αφορά εξοπλισμό και κεφαλαιουχικά αγαθά, που σχετίζονται με επενδύσεις σε παραγωγή, βιομηχανία και ΑΠΕ. Δηλαδή, δεν πρόκειται για κατανάλωση, αλλά για στρατηγικές επενδύσεις, που ενδέχεται να βελτιώσουν τη θέση της χώρας στο μέλλον.

Η πρόκληση, ωστόσο, παραμένει: όπως τονίζει και ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος του ΣΕΒ, το μεγάλο στοίχημα είναι η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής σε όλα τα στάδια της αλυσίδας. Μόνο τότε η Ελλάδα θα μπορέσει να μειώσει την εξάρτηση από εισαγωγές και να οικοδομήσει πραγματική εξαγωγική υπεροχή.

Κλάδοι με προοπτική και εκείνοι που πιέζονται

Οι τροφές και τα ποτά συνεχίζουν να ξεχωρίζουν, με αύξηση 635,9 εκατ. ευρώ (+8,3%) και 108,4 εκατ. ευρώ (+8,5%) αντίστοιχα. Αύξηση κατέγραψαν επίσης τα χημικά προϊόντα (+1,6%) και οι πρώτες ύλες (+3,5%).

Αντίθετα, πιέσεις δέχονται τα βιομηχανικά προϊόντα (-5%) και τα μηχανήματα-οχήματα (-2,7%), ενώ ιδιαίτερη μείωση σημειώθηκε στα λιπαρά-έλαια (-24%) και στα πετρελαιοειδή (-9,5%).

Η ποιότητα των εξαγωγών, όπως προκύπτει, είναι εξίσου σημαντική με τον όγκο. Η πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι να ανεβάσουν αξία, όχι μόνο αριθμούς – κι αυτό απαιτεί επενδύσεις, καινοτομία και διεθνές positioning.