Σε κλίμα βαριάς κοινωνικής φόρτισης και υπό το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο που έχει επιβάλει το Πεκίνο από το 2021, οι πολίτες του Χονγκ Κονγκ προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για την ανάδειξη νέου νομοθετικού συμβουλίου. Την ίδια στιγμή, η πιο πολύνεκρη πυρκαγιά των τελευταίων δεκαετιών, με 159 νεκρούς σε συγκρότημα πολυκατοικιών, έχει επισκιάσει πλήρως την προεκλογική διαδικασία και τροφοδοτεί την κριτική προς τις αρχές.
Βάσει του νέου εκλογικού νόμου, που θεωρείται σχεδιασμένος ώστε να αποκλείει την αντιπολίτευση και να διασφαλίζει τον έλεγχο από τις φιλοκινεζικές δυνάμεις, το νομοθετικό συμβούλιο αριθμεί 90 έδρες, αλλά μόλις 20 εκλέγονται με άμεση καθολική ψηφοφορία. Οι υπόλοιπες προκύπτουν από επιτροπές και «λειτουργικές» κατηγορίες, με σαφή στόχο την αποδυνάμωση κάθε αντιπολιτευτικής φωνής.
Πυρκαγιά – σοκ και πολιτική ευθύνη
Η προεκλογική εκστρατεία σταμάτησε απότομα όταν, στις 26 Νοεμβρίου, η φωτιά στο συγκρότημα Wang Ful Court, σε πολυκατοικίες 30 ορόφων στο βόρειο τμήμα της πόλης, προκάλεσε 159 θανάτους, ανοίγοντας τεράστια συζήτηση για την ασφάλεια των κτιρίων, τους ελέγχους και την ευθύνη των αρχών.
Κάτοικοι της περιοχής δηλώνουν ότι ζητούν απόδοση ευθυνών «στους πολιτικούς» και ζητούν πραγματική λογοδοσία. Μία ένοικος ζήτησε «έρευνα σε βάθος» και ένα νομοθετικό συμβούλιο που θα «επιβλέπει πραγματικά» την εκτελεστική εξουσία. Άλλος κάτοικος, 56χρονος εκπαιδευτικός, τόνισε ότι η πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η προσιτή στέγη και κατηγόρησε τους νομοθέτες πως δεν βρίσκονται αρκετά «μέσα στην κοινωνία» για να ακούσουν τις αγωνίες των πολιτών.
Ο επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης, Τζον Λι, επιχείρησε να συνδέσει την εκλογική διαδικασία με την απάντηση στην τραγωδία, δηλώνοντας ότι «η ψήφος σας είναι ψήφος που θα προωθήσει μεταρρυθμίσεις και θα προστατεύσει τους πληγέντες από την καταστροφή», καλώντας τους πολίτες να προσέλθουν στις κάλπες.
Νομοθετικές δεσμεύσεις και έρευνα για την τραγωδία
Ο Τζον Λι έχει δεσμευθεί ότι στην πρώτη συνεδρίαση του νέου νομοθετικού συμβουλίου θα κατατεθεί σχέδιο νόμου για τη στήριξη των πληγέντων και την ανοικοδόμηση των πολυκατοικιών που υπέστησαν ζημιές. Παράλληλα, έχει εξαγγείλει τη σύσταση «ανεξάρτητης επιτροπής» με επικεφαλής δικαστή, η οποία θα διερευνήσει τα αίτια της πυρκαγιάς, ιδίως στα κτίρια που βρίσκονταν σε φάση ανακαίνισης.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η αστυνομία έχει ήδη προχωρήσει στη σύλληψη 15 ατόμων, εργαζομένων και στελεχών κατασκευαστικών εταιρειών, τα οποία αντιμετωπίζουν κατηγορίες για ανθρωποκτονίες κατά συρροή από αμέλεια. Οι διώξεις αυτές επιχειρούν να δείξουν ότι αναζητούνται ευθύνες στην αλυσίδα έργου και επιβλέψεων, ωστόσο η κοινωνική δυσπιστία απέναντι στις αρχές παραμένει έντονη.
Χαμηλή συμμετοχή, βαριά σκιά καταστολής
Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να προωθήσει τις εκλογές ως βήμα «σταθερότητας», η συμμετοχή κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Στα μέσα της ημέρας, το ποσοστό συμμετοχής βρισκόταν στο 10,33%, ελαφρώς υψηλότερο από το 9,35% των προηγούμενων εκλογών, χωρίς ωστόσο να αντιστρέφεται η εικόνα πολιτικής κόπωσης και αποστασιοποίησης.
Παράλληλα, οι αρχές στέλνουν από νωρίς μήνυμα μηδενικής ανοχής στις διαμαρτυρίες. Η αστυνομία έχει συλλάβει, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, τουλάχιστον τρία άτομα με την κατηγορία της «ανταρσίας», μεταξύ των οποίων και τον 24χρονο φοιτητή Μάιλς Κουάν, ο οποίος μοίραζε φυλλάδια ζητώντας λογοδοσία από την κυβέρνηση. Ο νεαρός αφέθηκε στη συνέχεια ελεύθερος, όμως η κίνηση αυτή λειτουργεί αποτρεπτικά για κάθε δημόσια διαμαρτυρία.
Την ίδια στιγμή, η κινεζική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας στο Χονγκ Κονγκ (OSNS) κάλεσε εκπροσώπους διεθνών ΜΜΕ – μεταξύ αυτών και το AFP – προκειμένου να τους «ενημερώσει», καταγγέλλοντας ότι τα ξένα μέσα «διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις» σχετικά με την κατάσταση στην πόλη. Με ανακοίνωσή της προειδοποίησε ότι «δεν θα ανεχθεί καμία ενέργεια αντικινεζικών στοιχείων και ταραχοποιών» στο Χονγκ Κονγκ, επιβεβαιώνοντας το κλίμα έντονης πίεσης προς κάθε κριτική φωνή.
Χονγκ Κονγκ ανάμεσα στην τραγωδία και τον έλεγχο από το Πεκίνο
Η σημερινή ψηφοφορία διεξάγεται σε μια πόλη που προσπαθεί να διαχειριστεί ταυτόχρονα μια ανείπωτη τραγωδία και μια βαθιά πολιτική μετάλλαξη μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις του 2019 και τη σκληρή νομοθεσία για την εθνική ασφάλεια. Το νέο εκλογικό σύστημα αφήνει ελάχιστο χώρο για ανεξάρτητη ή αντιπολιτευτική εκπροσώπηση, την ώρα που ένα μέρος της κοινωνίας ζητά περισσότερο έλεγχο, διαφάνεια και πραγματική λογοδοσία.
Το στοίχημα για το Χονγκ Κονγκ είναι αν το νέο νομοθετικό συμβούλιο θα λειτουργήσει ως σφραγίδα αποφάσεων ή αν, έστω και εντός περιορισμών, θα διεκδικήσει ρόλο ουσιαστικής εποπτείας απέναντι σε μια εκτελεστική εξουσία που βρίσκεται υπό τη στενή επίβλεψη του Πεκίνου. Προς το παρόν, η εικόνα μιας πόλης με υποτονική συμμετοχή, πένθος από την πυρκαγιά και συλλήψεις διαμαρτυρόμενων νέων δίνει τον τόνο μιας κοινωνίας που δοκιμάζεται.
