Μια μέρα σαν σήμερα, 1η Φεβρουαρίου του 1968 μέσα στο δευτερόλεπτο που απαιτείται για να αιχμαλωτιστεί η στιγμή και να μείνει δέσμια της αιωνιότητας, όσο δηλαδή χρειάζεται να τραβηχτεί μια φωτογραφία, δυο άνθρωποι έγιναν διάσημοι κι ένας τρίτος εγκατέλειψε τα εγκόσμια.

Είναι η πλέον εμβληματική φωτογραφία από τον βρώμικο πόλεμο του Βιετνάμ: Ο στρατηγός – αρχηγός της Αστυνομίας του Νοτίου Βιετνάμ Νγκουγιέν Νγκοκ Λουάν πυροβολεί τον Βιετκόγκ Νκουγιέν Βαν Λεμ και ο φωτορεπόρτερ του Associated Press Έντι Άνταμς τους προσφέρει την «αθανασία».

Τραγική ειρωνεία για τον Βιετκόνγκ: έμεινε αθάνατος στη μνήμη ολόκληρου του κόσμου πεθαίνοντας…. Χωρίς να δει ποτέ αυτό το διάσημο φωτογραφικό καρέ.

Ο Νκουγιέν Βαν Λεμ (όπως λέγεται και έχει γραφτεί από τον διακεκριμένο δημοσιογράφο – πολεμικό ανταποκριτή του BBC και ιστορικό σερ Μαξ Χιου ΜακΝτόναλντ Χάστινγκς) είχε εκτελέσει προσωπικά τον 36χρονο Νοτιοβιετναμέζο αντισυνταγματάρχη Νγκουέν Τουάν, τη σύζυγό του, τα πέντε από τα έξι παιδιά τους και την 80χρονη μητέρα του. Ο Βαν Λεμ συνελήφθη και προσήχθη στον στρατηγό ο οποίος δεν σκέφτηκε καν: τράβηξε το 38αρι περίστροφο του, Smith & Wesson Bodyguard και τον εκτέλεσε εν ψυχρώ. Το γεγονός απαθανατίστηκε από τον φωτογραφικό φακό του Έντι Άνταμς, αλλά και από τον τηλεοπτικό του δικτύου NBC News.

Ο Έντι Άνταμς δεξιά με συνάδελφό του στο Βιετνάμ. /copyright Ap Photos

«Ο Βούδας θα με συγχωρήσει»

Ατάραχος ο στρατηγός Λουάν έβαλε το πιστόλι στη θήκη του και απευθύνθηκε στον φωτορεπόρτερ: «Σκότωσαν πολλούς από τους δικούς μας ανθρώπους και πολλούς από τους δικούς σας. Αυτοί οι τύποι έχουν σκοτώσει πολλούς δικούς μας και νομίζω ότι ο Βούδας θα με συγχωρήσει»…

Η φωτογραφία έκανε τον γύρο του κόσμου και έγινε το σύμβολο της βαρβαρότητας του Πολέμου στο Βιετνάμ. Προκάλεσε μάλιστα ανεπανόρθωτη ζημιά στην εικόνα των Αμερικανών. Πολλοί ήταν εκείνοι που χαρακτήρισαν έγκλημα πολέμου την πράξη του Λουάν, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης περί αιχμαλώτων. Κάποιοι άλλοι αντέτειναν ότι ο Λεμ δεν μπορούσε να θεωρηθεί αιχμάλωτος αφού δεν φορούσε στρατιωτική στολή.

Λίγους μήνες μετά το γεγονός ο στρατηγός Λουάν σε συνέντευξή του στη διάσημη ιταλίδα δημοσιογράφο Οριάνα Φαλάτσι είχε πει: «Κτανοώ ότι με θεωρεί όλος ο κόσμος ψυχρό δολοφόνο. Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή ήμουν σε έξαλλη κατάσταση. Δεν μπορούσα να το ελέγξω». Και συνέχισε την «απολογία» του: «Δεν φορούσε στολή και δεν μπορώ να σεβαστώ έναν άνθρωπο που πυροβολεί χωρίς να φοράει στολή. Είναι πολύ εύκολο να σκοτώνεις και να μην σε αναγνωρίζουν. Ένας Βιετκόνγκ με πολιτικά ρούχα με γέμισε οργή».

Η φυγή στις Ηνωμένες Πολιτείες

Λίγους μήνες μετά την εκτέλεση του Βορειοβιετναμέζου, ο Λουάν τραυματίστηκε σοβαρά κοντά στη Σαϊγκόν από πυρά πυροβόλου, που οδήγησαν τους γιατρούς στον ακρωτηριασμό του ποδιού του. Αμέσως μόλις ανάρρωσε, ο στρατηγός, έφυγε στην Αυστραλία και μετά στις ΗΠΑ, ενώ λίγα χρόνια μετά επέστρεψε στη Σαϊγκόν όπου διορίστηκε σε γραφείο του Στρατού. Το 1975, με την πτώση της Σαϊγκόν, ο Λουάν έφυγε από το Νότιο Βιετνάμ στις Ηνωμένες Πολιτείες· άνοιξε ένα εστιατόριο με το όνομα «Les Trois Continents» σε προάστιο της Ουάσιγκτον.

Το 1978, η υπηρεσία μετανάστευσης των ΗΠΑ υποστήριξε ότι ο Λουάν είχε διαπράξει έγκλημα πολέμου και έπειτα από έρευνα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εκτέλεση του Λεμ ήταν πράξη παράνομη, σύμφωνα (και) με το βιετναμέζικο δίκαιο. Τότε έγινε προσπάθεια να απελαθεί ο στρατηγός. Πλησίασαν τον φωτορεπόρτερ Έντι Άνταμς για να καταθέσει εναντίον του Λουάν, αλλά ο Άνταμς υποστήριξε τον στρατηγό και έτσι επετράπη στο Νοτιοβιετναμέζο να παραμείνει. Η απέλαση επίσης ανεστάλη με παρέμβαση του προέδρου Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος δήλωσε ότι, «αυτός ο ιστορικός ρεβιζιονισμός είναι ανοησία».

Το 1991 ο Λουάν έκλεισε το εστιατόριό του και συνταξιοδοτήθηκε. Ο φωτορεπόρτερ του AP θυμάται ότι είχε επισκεφτεί τον Λουάν και του είχε ζητήσει συγγνώμη για τη ζημιά που είχε προκαλέσει σ’ εκείνον και στην οικογένειά του με εκείνη η φωτογραφία. Θυμάται επίσης να επισκέπτεται την τουαλέτα του εστιατορίου όπου στο τοίχο της έγραφε: Ξέρουμε ποιος είσαι γουρούνι.

Ο Νγκουγιέν Νγκοκ Λουάν πέθανε από καρκίνο στις 14 Ιουλίου 1998, σε ηλικία 67 ετών, στο Μπουρκ της Βιρτζίνια. Μετά τον θάνατό του, ο φωτορεπόρτερ Έντι Άνταμς έγραψε γι’ αυτόν ένα εγκώμιο στο περιοδικό TIME: «Ο στρατηγός σκότωσε τον Βιετκόνγκ κι εγώ σκότωσα τον στρατηγό με την κάμερά μου. Η εικόνα είναι το πιο ισχυρό όπλο στον κόσμο. Ο κόσμος πιστεύει ό,τι βλέπει, αλλά οι φωτογραφίες δεν λένε όλη την αλήθεια. Αυτό λοιπόν που δεν έδειξε η φωτογραφία μου ήταν: «Τι θα κάνατε αν ήσασταν ο στρατηγός εκείνη την ώρα σ΄ εκείνο τον τόπο εκείνη την σκληρή μέρα, και πιάνατε τον λεγόμενο «κακό» αφού είχε ήδη σκοτώσει έναν, δύο ή τρεις αμερικανούς στρατιώτες;»…

Για την Ιστορία να αναφέρουμε ότι στον διάσημο φωτορεπόρτερ Έντι Άνταμς απονεμήθηκε το Βραβείο Πούλιτζερ του 1969. Ο Άνταμς είχε καλύψει 13 πολέμους και έφυγε από τη ζωή το 2004 σε ηλικία 71 χρονών.