Η παχυσαρκία αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας, καθώς συνδέεται με περισσότερα από 60 διαφορετικά νοσήματα. Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, ευθύνεται για πάνω από 70% των περιστατικών αρτηριακής υπέρτασης, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης 18 διαφορετικών μορφών καρκίνου.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ανησυχητική θέση, ξεπερνώντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο τόσο στην παχυσαρκία όσο και στην υπερβαρότητα και στα δύο φύλα. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Παχυσαρκίας (4 Μαρτίου), η Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, υπογραμμίζει τους κινδύνους της νόσου, καθώς και τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας.
Σοβαρές Επιπτώσεις στην Υγεία και το Προσδόκιμο Ζωής
Η παχυσαρκία έχει πολλαπλές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, με τις πιο σοβαρές να αφορούν:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα: Υψηλό σωματικό βάρος συνδέεται με αυξημένη αρτηριακή πίεση, μεταβολικό σύνδρομο και αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Διαβήτη τύπου 2: Το 90% των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η απώλεια μόλις 5-7% του σωματικού βάρους μπορεί να αναστρέψει την πορεία της νόσου.
- Καρκίνος: Η παχυσαρκία αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου, του προστάτη και αιματολογικών καρκίνων.
- Ηπατικά νοσήματα: Οδηγεί σε μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, που μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση ή ηπατική ανεπάρκεια.
- Αναπνευστικά προβλήματα: Η παχυσαρκία αποτελεί βασική αιτία υπνικής άπνοιας, καθώς το λίπος γύρω από τον λαιμό περιορίζει τη ροή του αέρα.
- Μειωμένη γονιμότητα και επιπλοκές στην εγκυμοσύνη: Σχετίζεται με διαβήτη κύησης, προεκλαμψία και προβλήματα αναπαραγωγής.
- Ορθοπεδικά προβλήματα: Το αυξημένο βάρος προκαλεί οστεοαρθρίτιδα, φλεγμονές και προβλήματα στις αρθρώσεις.
- Ψυχική υγεία: Συνδέεται με κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αγχώδεις διαταραχές και κοινωνικό στιγματισμό.
Επιπλέον, άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (ΔΜΣ άνω του 40) έχουν μειωμένο προσδόκιμο ζωής έως και 14 έτη.
Νέες Θεραπευτικές Προσεγγίσεις και Φαρμακευτικές Λύσεις
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτεί πολυεπίπεδη προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει:
- Πρόληψη μέσω υγιεινής διατροφής και φυσικής δραστηριότητας, με έμφαση στη Μεσογειακή Διατροφή.
- Εκπαιδευτικές δράσεις σε σχολεία, οικογένειες και κοινότητες.
- Φαρμακευτική αγωγή, με νέα σκευάσματα που προσφέρουν σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση βάρους.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη στο Lancet (Ιανουάριος 2025), τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα για την παχυσαρκία είναι:
- Τιρζεπατίδη: Παρουσιάζει τη μεγαλύτερη επίδραση στην απώλεια βάρους, μειώνοντας παράλληλα την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα σακχάρου.
- Σεμαγλουτίδη και Λιραγλουτίδη: Επιδρούν θετικά στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.
- Ναλτρεξόνη/Βουπροπιόνη και Τοπιραμάτη: Χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής, ωστόσο ενδέχεται να έχουν παρενέργειες.
Σε προχωρημένες περιπτώσεις, η βαριατρική χειρουργική (γαστρικό bypass, sleeve gastrectomy) αποτελεί οριστική λύση, ιδίως για άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία.
Η Κατάσταση στην Ελλάδα και οι Οικονομικές Επιπτώσεις
Η Ελλάδα καταγράφει ανησυχητικά ποσοστά παχυσαρκίας, με το 65% των ανδρών και το 50% των γυναικών να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Στα παιδιά, περίπου το 35% των αγοριών και το 20% των κοριτσιών ανήκουν στην ίδια κατηγορία.
Η παχυσαρκία δεν επιβαρύνει μόνο την υγεία, αλλά έχει και σοβαρό οικονομικό κόστος. Στην Ελλάδα, η οικονομική της επίπτωση ανέρχεται στο 2,08% του ΑΕΠ, ενώ παγκοσμίως αναμένεται να ξεπεράσει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035, σύμφωνα με τη World Obesity Federation.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτεί συντονισμένες ενέργειες σε επίπεδο πρόληψης, θεραπείας και κοινωνικής ευαισθητοποίησης, ώστε να περιοριστούν οι σοβαρές συνέπειες στην υγεία και στην οικονομία.
