Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) αποτελεί για το Κράτος το σημαντικότερο μέσο άσκησης πολιτικής για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Δημόσιες επενδύσεις: Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2022, οι κύριοι αναπτυξιακοί τομείς που ενισχύονται με το ΠΔΕ είναι οι παρακάτω:

α) μεταφορές και περιβάλλον,

β) επιχειρηματικότητα και ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων,

γ) ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου και ενίσχυση της κοινωνίας της γνώσης,

δ) ενέργεια και αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων,

ε) ψηφιακός μετασχηματισμός και

στ) αυτοδιοίκηση μέσω της στήριξης των επενδυτικών της προγραμμάτων.

Επιπλέον, με την αξιοποίηση εθνικών πόρων ενισχύονται πολιτικές του Κράτους για συντήρηση και επέκταση κοινωνικών υποδομών, χρηματοδότηση εκτάκτων αναγκών και λοιπών δράσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού, οι δαπάνες του ΠΔΕ από το 2012 έως το 2019 κυμαίνονται μεταξύ 3,1%-3,7% του ΑΕΠ. Το 2020 οι δαπάνες του ΠΔΕ ανήλθαν σε 6,4% του ΑΕΠ, σημειώνοντας πολύ σημαντική αύξηση (88,7%) σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η οποία αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη χρηματοδότηση επιπρόσθετων δράσεων για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της υγειονομικής κρίσης.

Για το τρέχον έτος, 2021, εκτιμάται ότι οι δαπάνες του ΠΔΕ θα μειωθούν κατά 21,6% σε σχέση με το 2020, όμως ως ποσοστό του ΑΕΠ θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα (4,7%), συγκριτικά με τα ποσοστά της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς εξακολουθούν να ενισχύονται οι επενδύσεις με πρόσθετους πόρους για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και των επιπτώσεών της. Τέλος, για το έτος 2022, προβλέπεται η μείωση των δαπανών του ΠΔΕ κατά 6,6% σε σχέση με το 2021, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ, προβλέπεται να ανέλθουν στο 4,2%.

Τα τελευταία δύο έτη, η πανδημία του κορωνοϊού δημιούργησε νέα δεδομένα, τα οποία απαίτησαν την εκ νέου προσαρμογή των συγχρηματοδοτούμενων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ). H αναθεώρηση που πραγματοποιήθηκε σε επίπεδο ΕΣΠΑ 2014-2020, αφορούσε τροποποιήσεις σε 16 εκ των 18 ΕΠ (13 Περιφερειακά και 3 Τομεακά Προγράμματα). Επίσης, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του προσωρινού Ευρωπαϊκού Θεσμικού Πλαισίου κρατικών ενισχύσεων (Ανακοίνωση 2020/C 91 I/01 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), προχώρησε στον σχεδιασμό εξειδικευμένων παρεμβάσεων συνολικού ύψους άνω των 6,9 δισ. ευρώ, και ειδικότερα:

Δράσεις επιχειρηματικότητας συνολικού ύψους περίπου 5,8 δισ. ευρώ, οι οποίες αφορούν στην παροχή εγγυήσεων, στην επιδότηση επιτοκίου, στη στήριξη επιχειρήσεων, σε επιστρεπτέα προκαταβολή σε ΚΑΔ που επλήγησαν από την οικονομική κρίση και σε ενίσχυση του κεφαλαίου κίνησης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επλήγησαν από την πανδημία.

Προσλήψεις ιατρών και νοσηλευτών και προμήθειες αναγκαίου υγειονομικού εξοπλισμού, συνολικού ύψους περίπου 549 εκατ. ευρώ.

Δράσεις στήριξης της απασχόλησης, συνολικού ύψους περίπου 434 εκατ. ευρώ.

Στήριξη του τομέα παιδείας μέσω προσλήψεων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, προμηθειών εκπαιδευτικού και υγειονομικού εξοπλισμού και άλλων δράσεων, συνολικού π/υ περίπου 65 εκατ. ευρώ. Δράσεις στήριξης σε επιμέρους τομείς: στον τομέα αλιείας, προϋπολογισμού περίπου 40 εκατ. ευρώ, στον τομέα ενέργειας προϋπολογισμού περίπου 60 εκατ. ευρώ.

Προϋπολογισμός για τις Δημόσιες Επενδύσεις για το 2021

Ο Προϋπολογισμός για τις Δημόσιες Επενδύσεις του έτους 2021 προέβλεπε 6 δις. ευρώ για συγχρηματοδοτούμενα έργα και 750 εκατ. ευρώ για έργα χρηματοδοτούμενα αμιγώς από εθνικούς πόρους.

Το σύνολο δε των δαπανών αυτών περιλαμβάνονταν στις πιστώσεις υπό κατανομή του κρατικού προϋπολογισμού. Όμως, λόγω των αυξημένων αναγκών χρηματοδότησης δράσεων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της συνεχιζόμενης πανδημίας, καθώς και των εκτεταμένων φυσικών καταστροφών που συνέβησαν στη διάρκεια του έτους, τον Απρίλιο του 2021 ψηφίστηκε συμπληρωματικός Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων, σύμφωνα με τον οποίο τα παραπάνω ποσά αυξήθηκαν κατά 250 εκατ. ευρώ στο εθνικό σκέλος και κατά 1.000 εκατ. ευρώ στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος. Επίσης, για τους ίδιους λόγους, τον Σεπτέμβριο ψηφίστηκε και νέος συμπληρωματικός Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων που αύξησε περαιτέρω το εθνικό σκέλος κατά 350 εκατ. ευρώ, διαμορφώνοντας τα όρια για το οικονομικό έτος 2021 σε 1.350 εκατ. ευρώ στο εθνικό σκέλος και 7.000 εκατ. ευρώ στο συγχρηματοδοτούμενο.

Προϋπολογισμός για τις Δημόσιες επενδύσεις για το  2022

Για το 2022 προβλέπονται συνολικά να δαπανηθούν μέσω του ΠΔΕ, λαμβάνοντας υπόψη της δημοσιονομικές δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, πόροι συνολικού ύψους 11 δισ. ευρώ που αντιπροσωπεύουν το 5,9% του ΑΕΠ της χώρας, και κατανέμονται σε 6,5 δισ. ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν και από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 1,3 δισ. ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους και 3,2 δισ. ευρώ για τα έργα και μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η αναπτυξιακή πολιτική προωθείται με την ενίσχυση των ενεργειών για την ταχεία υλοποίηση των έργων των προγραμμάτων της περιόδου 2014–2020, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της αποδέσμευσης πόρων, την έναρξη των πρώτων δράσεων για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027, καθώς και την ενεργοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης με ταυτόχρονη επίτευξη των σχετικών οροσήμων.