Σε έναν φρενήρη αγώνα για εύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας έχει επιδοθεί η Γηραιά Ήπειρος από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ώστε να αντικαταστήσει – έστω εν μέρει – τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία.

Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες αυτές φαίνεται πως δίνουν «ανάσα» στον άνθρακα, ο οποίος μόλις λίγους μήνες νωρίτερα μετρούσε αντίστροφα τις ημέρες ζωής του.

Την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε την παράταση της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων στη χώρα έως το 2028. Παράλληλα ανακοίνωσε πως οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ θα αυξήσουν την παραγωγή κατά 50%.

Αυτή η στροφή στο εθνικό πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης αποδόθηκε στην ανάγκη προσαρμογής στα νέα δεδομένα της αγοράς ενέργειας. Και όπως διαβεβαίωσε ο πρωθυπουργός πρόκειται για ένα μέτρο προσωρινό και έκτακτο.

Προσωρινό μέτρο

Την πεποίθηση αυτή φαίνεται να φέρουν και οι υπόλοιποι ηγέτες της Ε.Ε., ενόσω προσπαθούν να απεξαρτηθούν σταδιακά από την ενέργεια της Ρωσίας, αλλά και να είναι προετοιμασμένοι για τυχόν αιφνίδια διακοπή της εισροής φυσικού αερίου.

Ενδεικτικά, η αλλαγή στάσης απέναντι στην ενέργεια διαφαίνεται πολύ έντονα στην Πολωνία, η οποία ήδη παράγει το 70% της ηλεκτρικής της ενέργειας από άνθρακα. Μάλιστα, τα επίσημα σχέδια της κυβέρνησης προέβλεπαν πλήρη αφαίρεση του άνθρακα από το ενεργειακό μίγμα της χώρας το 2049, μόλις ένα έτος πριν την προθεσμία που έχει θέσει η Ε.Ε. για πλήρη απεξάρτηση.

Με τα νέα δεδομένα, ακόμη και το σχέδιο αυτό έχει τεθεί εν αμφιβόλω. Η κυβέρνηση ναι μεν σκοπεύει να επιταχύνει την ανάπτυξη ΑΠΕ στη χώρα, όμως προειδοποίησε παράλληλα και για το ενδεχόμενο περιοδικών και προσωρινών αυξήσεων στην εγχώρια παραγωγή λιγνίτη.

Ελαφρώς πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση που επικρατεί στη Γερμανία, όπου τα σχέδια για πλήρη διακοπή της χρήσης άνθρακα μέχρι το 2030 εξακολουθούν να επικρατούν.

Ωστόσο, η χώρα ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει αποθεματικά άνθρακα, ώστε να διασφαλίσει την ασφαλή ροή ενέργειας σε κάθε σενάριο. Επίσης, η κυβέρνηση καθυστερεί το κλείσιμο ορισμένων εργοστασίων, προκειμένου να μειώσει περαιτέρω την εξάρτησή της από την Ρωσία.

Στην Τσεχία, ο αρχικός στόχος για πλήρη απολιγνιτοποίηση είχε τεθεί το 2033, αλλά πλέον η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεδομένης της νέας κατάστασης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα θετικά μιας τέτοιας κίνησης, αλλά και τα αρνητικά. Εξ ου και υπό συζήτηση βρίσκεται ξανά η απόφαση για το πέρασμα δύο εργοστασίων από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο, το οποίο πρόκειται να συμβεί το 2023.

Η λίστα των χωρών στην Ευρώπη που αναθεωρούν τον χρόνο ζωής του άνθρακα είναι μακρά, όμως οι ηγέτες της Ε.Ε. διαβεβαιώνουν ότι πρόκειται για ένα προσωρινό μόνο μέτρο. Μάλιστα, ο «αρχιτέκτονας» του ευρωπαϊκού Green Deal, Φρανς Τίμερμανς, προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ότι κάθε χώρα μπορεί να βρει εναλλακτική πηγή ενέργειας στον άνθρακα, εφόσον δεν παραβιάζει τους μακροπρόθεσμους στόχους της Ε.Ε. απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Simon Tagliapetra, ερευνητής στο think tank Bruegel: «Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι – εάν αυτές οι λύσεις ενεργειακής ασφάλειας είναι απαραίτητες βραχυπρόθεσμα – τουλάχιστον θα έχουμε ταυτόχρονα αυξήσει τις επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια».