Στις 16 Φεβρουαρίου του 2024, ένα από τα γνωστότερα πρόσωπα στη Ρωσία, αλλά και στα εγχώρια και διεθνή μέσα ως ο σφοδρότερος επικριτής του Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο κατηγορούσε για διαφθορά, Αλεξέι Ναβάλνι, άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 47 ετών, μέσα στο σωφρονιστικό κατάστημα Νο3, στον Αρκτικό κύκλο.
Η υπηρεσία των φυλακών ανακοίνωσε ότι ο Ναβάλνι ένιωσε αδιαθεσία μετά από περίπατο.
Ο Ρώσος δημοσιογράφος, βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης, Ντμίτρι Μουράτοφ δήλωσε στο Reuters ότι ο θάνατος του φυλακισμένου ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι είναι «δολοφονία» και είπε πως πιστεύει ότι οι συνθήκες κράτησης του είναι αυτές που οδήγησαν στον θάνατό του. Ο συνεργάτης του Ναβάλνι, Λεονίντ Βολκόφ έσπευσε και αυτός να χαρακτηρίσει τον θάνατό του, “δολοφονία” και προσέθεσε ότι «δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε κρατική προπαγάνδα».
Η σημασία του μεγέθους του Ναβάλνι για την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ρωσίας αντικατοπτρίζεται στη φράση που εκστόμισε ο εξόριστος Ρώσος επιχειρηματίας και επικριτής του Κρεμλίνου, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του Αλεξέι Ναβάλνι: Aν ο φυλακισμένος ηγέτης της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι είναι νεκρός, τότε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι υπεύθυνος
Ποιος ήταν ο Αλεξέι Ναβάλνι
Ο πατέρας του είναι από τη Ζαλλισία, ένα χωριό κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία, στην περιφέρεια Κιέβου, στην Ουκρανία. Ο Ναβάλνι μεγάλωσε στο Όμπνινσκ, περίπου 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μόσχας, αλλά πέρασε τα παιδικά του καλοκαίρια με τη γιαγιά του στην Ουκρανία, αποκτώντας επάρκεια στην ουκρανική γλώσσα. Οι γονείς του, Ανατόλι Ναβάλνι και Λουντμίλα Ναβαλνάγια, έχουν μια βιοτεχνία καλαθοπλεκτικής, την οποία διευθύνουν από το 1994, στο χωριό Κομπιάκοβο της περιφέρειας Βόλογκντα.
Ο πολιτικός του ακτιβισμός, συμπεριλαμβανομένων των εκτεταμένων ερευνών για τη διαφθορά υψηλού επιπέδου και η υποψηφιότητα για δήμαρχος της Μόσχας, του εξασφάλισαν φήμη και πολλοί πίστευαν ότι αποτελούσε απειλή για τον Bλαντίμιρ Πούτιν.
Τον Σεπτέμβριο του 2013 συμμετείχε στις δημαρχιακές εκλογές της Μόσχας με την υποστήριξη του Κόμματος Λαϊκής Ελευθερίας. Στις εκλογές κέρδισε το 27% των ψήφων και βγήκε δεύτερος μετά τον τρέχοντα δήμαρχο Σεργκέι Σομπιάνιν. Ο Ναβάλνι και οι σύμμαχοι του επέμεναν ότι ο πραγματικός αριθμός ψήφων του ήταν υψηλότερος και ότι οι αρχές προέβησαν σε νοθεία για να αποτρέψουν επαναληπτική εκλογή.
Έγινε γνωστός μέσα από το ιστολόγιο του στο LiveJournal, αλλά αργότερα έγινε μέλος του YouTube όπου έχει 2.9 εκατομμύρια συνδρομητές, ενώ συμμετείχε ενεργά και στο Twitter όπου ο λογαριασμνός του απέκτησε πάνω από 2.1 εκατομμύρια ακολούθους.Είχε χρησιμοποιήσει το ιστολόγιο του και τους λογαριασμούς του σε YouTube και Twitter για να δημοσιεύσει βίντεο και έγγραφα για τη διαφθορά Ρώσων αξιωματούχων, να διοργανώσει διαμαρτυρίες και να προωθήσει τις υποψηφιότητες του στις εκλογές. Ήταν ενεργός στα μέσα ενημέρωσης: το 2011, σε μια ραδιοφωνική συνέντευξη, αποκάλεσε το κυβερνών κόμμα της Ρωσίας, Ενωμένη Ρωσία, “κόμμα απατεώνων και κλεφτών”, σύνθημα το οποίο κέρδισε σημαντική απήχηση στο ρωσικό λαό. Το 2011, ίδρυσε το Ίδρυμα κατά της διαφθοράς.
Συλλήψεις και φυλακίσεις
Ο Ναβάλνι είχε συλληφθεί αρκετές φορές από τις ρωσικές αρχές.Έχει καταδικαστεί δύο φορές με αναστολή, μία φορά τον Ιούλιο του 2013 και άλλη μια φορά τον Δεκέμβριο του 2014. Οι διάρκειες των ποινών ήταν 5 και 3,5 χρόνια, αντίστοιχα. Θεωρείται ότι οι κατηγορίες του είναι κατασκευασμένες λόγω του ακτιβισμού του, ενώ σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων οι καταδίκες παραβίαζαν το δικαίωμα του Ναβάλνι για δίκαιη δίκη. Το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μεμόριαλ τον θεωρεί πολιτικό κρατούμενο. Τον Φεβρουάριο του 2014 ο Ναβάλνι τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και του επετράπη να έχει επαφή μόνο με την οικογένεια του.
Ήταν τον Αύγουστο του 2020 όταν ο αγώνας του εναντίον του Ρώσου προέδρου έγινε πρωτοσέλιδο στα παγκόσμια πρωτοσέλιδα.
Δολοφονική επίθεση με Νοβιτσόκ
Στις 20 Αυγούστου 2020 ο Ναβάλνι μεταφέρθηκε εσπευσμένα σε νοσοκομείο σε σταθερή αλλά κρίσιμη κατάσταση έπειτα από ύποπτη δηλητηρίασή του στη διάρκεια πτήσης από το Τομσκ στη Μόσχα. Φημολογίες κάνουν λόγο για πιθανή δηλητηρίασή του από τους αντιπάλους του. Η Γερμανία έστειλε αποστολή γιατρών στη Ρωσία και τελικά ο Ναβάλνι διακομίστηκε στο Βερολίνο και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο του, όπου και διέφυγε τον κίνδυνο μετά από εκτεταμένη νοσηλεία εβδομάδων.
Επιστροφή και σύλληψη
Μετά τη νοσηλεία του στη Γερμανία, επέστρεψε αμέσως στη Ρωσία, αλλά συνελήφθη κατευθείαν από τις αρχές. Αυτό οδήγησε σε εκτεταμένες διαδηλώσεις και σε βίαια επεισόδια μεταξύ της ρωσικής αστυνομίας και οπαδών του Ναβάλνι. Η ρωσική αστυνομία προχώρησε σε περισσότερες από 4.400 συλλήψεις και απέκλεισε το κέντρο πολλών πόλεων, μεταξύ αυτών και της πρωτεύουσας Μόσχας. Η σύζυγος του Αλεξέι Ναβάλνι, Γιούλια, συνελήφθη επίσης από την αστυνομία, προτού αφεθεί ελεύθερη λίγες ώρες αργότερα.
Στις 2 Φεβρουαρίου αντικαταστάθηκε η προηγούμενη με αναστολή καταδίκης του από δικαστήριο της Μόσχας με ποινή φυλάκισης, που σημαίνει ότι θα εξέτιε ποινή 3,5 ετών σε σωφρονιστικό στρατόπεδο εργασίας. Ο Ναβάλνι κατήγγειλε το βασανισμό του στη διάρκεια του εγκλεισμού του στο στρατόπεδο με τη στέρηση του ύπνου.Επίσης, οι ρωσικές αρχές του αρνήθηκαν ιατρική βοήθεια. Στις 31 Μαρτίου ο Ναβάλνι ανακοίνωσε ότι κατέρχεται σε απεργία πείνας. Η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τον Πούτιν ότι σκοτώνει αργά τον Ναβάλνι με βασανιστήρια και απάνθρωπη μεταχείριση στη φυλακή.
Στις 19 Απριλίου 2021 ο Ναβάλνι μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο για κρατουμένους.
