Μεγάλες συγκινήσεις αναμένεται να προσφέρουν οι ελληνικές τράπεζες το 2025 αλλά και τα επόμενα χρόνια, καθώς αρχικά στην Ευρωζώνη και εσχάτως στα τραπεζικά επιτελεία έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την ανάγκη δημιουργίας μεγαλύτερων σχημάτων.
Ήδη στις αρχές της εβδομάδες ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας προϊδέασε για την διεθνή τάση που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται χαρακτηρίζοντας ως πιθανό το ενδεχόμενο να βρεθούν, με τα σημερινά δεδομένα, οι ελληνικές συστημικές τράπεζες στο επίκεντρο ενδεχόμενων εξαγορών. Την ίδια στιγμή, όπως έχει γράψει ήδη η «Α», άπαντες οι Έλληνες τραπεζίτες θεωρούν μονόδρομο τις συνενώσεις τραπεζών για τη δημιουργία μεγαλύτερων ομίλων.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας πανευρωπαϊκής προσπάθειας για την επιστροφή των δανειστών σε καθεστώς ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Μέσα σε διάστημα λίγο μεγαλύτερο του ενός χρόνου, το κράτος αποχώρησε από τρεις από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας και εκχώρησε σε μεγάλο βαθμό τη συμμετοχή του στην τέταρτη, την Εθνική Τράπεζα. Οι διαθέσεις των placements, οι οποίες απέφεραν 3,5 δισ. ευρώ για την κυβέρνηση, ουσιαστικά οδήγησαν σε ιδιωτικοποίηση έναν ολόκληρο κλάδο.
Οι διαδικασίες ιδιωτικοποίησης των ελληνικών τραπεζών εγκαινίασαν μια νέα εποχή για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, καθώς οι κυβερνήσεις από την Ιρλανδία έως την Ιταλία και από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τη Γερμανία διαθέτουν τα μερίδιά τους στις τράπεζες που κατείχαν από την εποχή των μαζικών διασώσεων πριν από περίπου μιάμιση δεκαετία. Η εξέλιξη αυτή καθίσταται εφικτή επειδή οι αποτιμήσεις των τραπεζών εκτινάσσονται, την ώρα που πολλές κυβερνήσεις αναζητούν νέες πηγές εσόδων.
Έμπειρος τραπεζικός αναλυτής ερωτηθείς από την «Α» επί του θέματος τονίζει ότι ο τραπεζικός κλάδος αναμένεται να βρεθεί τα επόμενα χρόνια σε έναν ευρύ κύκλο συγκέντρωσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, θέτοντας ξεκάθαρα διλήμματα στις τράπεζες και στους μετόχους των εγχώριων ομίλων.
Κατά τον ίδιο, πριν το ξέσπασμα της κρίσης του 2008 τα μεγέθη των ευρωπαϊκών και των αμερικανικών τραπεζών ήταν συγκρίσιμα. Σήμερα μόλις δύο πιστωτικά ιδρύματα στην Ευρώπη μπορούν να συγκριθούν σε επίπεδο μεγέθους με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Πρόκειται, συνεχίζει, για κεντρική πλέον στόχευση των εποπτικών αρχών στη ζώνη του ευρώ η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και την ενοποίηση των κεφαλαιαγορών στην Ευρώπη, η οποία ωστόσο κινείται με αργούς ρυθμούς καταλήγει η ίδια πηγή.
Το μήνυμα Στουρνάρα
Στις αρχές της εβδομάδας ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Στουρνάρας εμφανίστηκε σίγουρος ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες θα βρεθούν στο επίκεντρο ενδεχόμενων εξαγορών, τονίζοντας σε συνέντευξή του ότι «ήδη υπάρχει το προηγούμενο της απόκτησης συμμετοχής από τη UniCredit στην Alpha Bank (έστω και για ποσοστό κάτω του 10% στο πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας) και δεν θα απέκλεια το ενδεχόμενο να δούμε μελλοντικά εξαγορές κάποιων ελληνικών σημαντικών τραπεζών από μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες».
Ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτες αιτιολόγησε την εκτίμησή του καθώς οι ελληνικές τράπεζες έχουν βελτιώσει πλέον καθοριστικά τα χρηματοοικονομικά τους μεγέθη και μπορούν άνετα να συγκριθούν με τους ανταγωνιστές τους στην Ευρωζώνη που έχουν παρόμοιο επιχειρηματικό μοντέλο.
Ενδεικτικά, με στοιχεία εννεάμηνου 2024, ο δείκτης «κόκκινων δανείων» έπεσε για πρώτη φορά από τότε που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, κάτω από 5%, οι τράπεζες εμφανίζουν εξαιρετικούς δείκτες αποτελεσματικότητας κόστους και αποδοτικότητας κεφαλαίων, ενώ διαθέτουν επίπεδα κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας αρκετά άνω των απαιτούμενων εποπτικών ορίων.
Ταυτόχρονα, η πολιτική σταθερότητα στη χώρα μας και οι θετικές οικονομικές προοπτικές αποτελούν ευνοϊκούς παράγοντες για τις προοπτικές των ελληνικών τραπεζών και αυξάνουν έτσι την πιθανότητα αυτές να βρεθούν στο επίκεντρο ενδεχόμενων εξαγορών.
Ενίσχυση του ανταγωνισμού
Την ίδια στιγμή η δημιουργία του 5ου πόλου διά της συγχωνεύσεως Attica Bank – Παγκρήτιας σε συνδυασμό με άλλες μικρές τράπεζες, που διαθέτουν εξίσου υγιή ισολογισμό, μπορεί σαφώς, σύμφωνα με τον διοικητή της ΤτΕ, να ενισχύσει τον ανταγωνισμό στον εγχώριο τραπεζικό τομέα.
«Δεν μπορώ να αποκλείσω και την είσοδο νέων επενδυτών από Ελλάδα και εξωτερικό στις λιγότερο σημαντικές τράπεζες, που θα τις ενισχύσουν κεφαλαιακά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δυνατότητά τους να ανταγωνιστούν τις τέσσερεις σημαντικές τράπεζες. Το είδαμε πρόσφατα στην περίπτωση της Τράπεζας Αττικής και της τράπεζας Aegean Baltic Bank, ενώ δεν αποκλείω να υπάρξει κινητικότητα ακόμα και στις μικρότερες συνεταιριστικές τράπεζες, κάποιες εκ των οποίων επιθυμούν τη λήψη πανελλαδικής άδειας κατέληξε ο κ. Στουρνάρας.
Ακονίζουν τα μαχαίρια οι Έλληνες τραπεζίτες
Για το νέο τραπεζικό περιβάλλον που τελεί υπό διαμόρφωση αναφέρθηκε πρόσφατα και ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φ. Καραβίας, τονίζοντας ότι «Το ζητούμενο δεν είναι αν θα έχουμε συνενώσεις τραπεζών για τη δημιουργία μεγαλύτερων ομίλων, αλλά το πότε», προσθέτοντας ότι «Εάν η Ευρώπη θέλει να γίνει πιο ανταγωνιστική οι συγχωνεύσεις είναι μονόδρομος. Σε αυτό το παιχνίδι η Ελλάδα δεν μπορεί να μείνει εκτός».
Το εγχώριο πιστωτικό σύστημα -παρά τις όποιες προκλήσεις εξακολουθεί να έχει μπροστά του- είναι πλέον γεγονός ότι έχει γυρίσει οριστικά «σελίδα» με την εξυγίανση των ισολογισμών, την επίτευξη ισχυρών οικονομικών αποτελεσμάτων και κεφαλαιακών μαξιλαριών και φυσικά την ανταμοιβή των μετόχων.
Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα ψηλά στις στρατηγικές προτεραιότητες και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών βρίσκεται πλέον η ανάκτηση του ισχυρού διεθνούς αποτυπώματος που παραδοσιακά διέθεταν τις προηγούμενες δεκαετίες.
Αρωγός σε αυτή τους την προσπάθεια και η ελληνική κυβέρνηση με τον ίδιο τον πρωθυπουργό να χαρακτηρίζει πρόσφατα «τραγωδία» το γεγονός της αναγκαστικής αποχώρησης των ελληνικών τραπεζών από τις αγορές του εξωτερικού κατά την περίοδο της κρίσης.
Υπενθυμίζεται ότι προ κρίσης, μνημονίων και ανακεφαλαιοποιήσεων, το ενεργητικό των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό έφτανε τα 50 δισ. ευρώ.
Στο τέλος του 2023 το ενεργητικό των διεθνών δραστηριοτήτων των ελληνικών τραπεζών είχε ανακάμψει από τα χαμηλά του -κάτω των 30 δισ.– και ανερχόταν σε περίπου 35 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 11% του συνολικού ενεργητικού τους.
Ήδη ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι τα τραπεζικά επιτελεία έχουν ξεκινήσει και καταστρώνουν τα πρώτα σχέδιά τους προς για την ανάκτηση της διεθνούς τους αίγλης.
Η βασική στρατηγική προβλέπει ότι μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων ή στρατηγικών συμμαχιών οι ελληνικές τράπεζες θα επιχειρήσουν να χτίσουν ξανά ισχυρή εκτός Ελλάδος παρουσία, όχι μόνο επί ευρωπαϊκού εδάφους αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, μέχρι την Ινδία.
Το κουβάρι των εξελίξεων αναμένεται, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, να αρχίσει να «ξετυλίγεται» ήδη από τις αρχές του 2025 με τις πρώτες επεκτατικές κινήσεις να περιλαμβάνουν τη νέα δημόσια πρόταση που θα απευθύνει η Eurobank στις αρχές Φεβρουαρίου στους μετόχους της Ελληνικής Τράπεζας για την πλήρη απόκτηση της κυπριακής τράπεζας, το επίσημο λανσάρισμα από την Τράπεζα Πειραιώς στο β΄ εξάμηνο της ψηφιακής τράπεζας Snappi, ενώ δεν αποκλείονται περαιτέρω κινήσεις στο πλαίσιο της συμμαχίας Alpha Bank – Unicredit στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης και η ανάληψη πρωτοβουλιών επέκτασης και από την Εθνική Τράπεζα.
Ισχυρό «όπλο» που έχουν στην κατοχή τους οι τέσσερεις τραπεζίτες είναι η υπερβάλλουσα ρευστότητά που έχουν συσσωρεύσει στα ταμεία τους, η οποία θα είναι υπεραρκετή για να χρηματοδοτήσει τα επεκτατικά σχέδια ακόμη και μετά την διανομή υψηλότερων μερισμάτων αλλά και τις επιπλέον καταβολές που θα απαιτηθούν για την ταχύτερη διαγραφή του αναβαλλόμενου φόρου.
