Η παγκόσμια κατανάλωση άνθρακα έφτασε σε νέο ιστορικό υψηλό το 2024, στα 8,79 δισ. τόνους, σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ). Για το 2025, οι προβλέψεις δείχνουν σταθεροποίηση κοντά στα ίδια επίπεδα, γεγονός που χαρακτηρίζεται από τους αναλυτές ως «κρίσιμη καμπή» για το μέλλον του καυσίμου. Το ερώτημα πλέον είναι αν η σταθεροποίηση αυτή σηματοδοτεί την έναρξη μιας σταδιακής απομείωσης ή εάν ο άνθρακας θα συνεχίσει να διατηρεί τον ρόλο του βασικού «πυλώνα ασφάλειας» στην ηλεκτροπαραγωγή.

Κίνα: Ο άνθρακας παραμένει κεντρικός

Η Κίνα κατέγραψε μείωση ζήτησης κατά 0,5% στο πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ η ηλεκτροπαραγωγή από άνθρακα υποχώρησε 3%. Ωστόσο, εγκρίθηκαν νέα έργα 25 GW και τέθηκαν σε λειτουργία 21 GW λιγνιτικής ισχύος. Το μήνυμα είναι σαφές: οι ανανεώσιμες πηγές περιορίζουν μεν την περαιτέρω ανάπτυξη του άνθρακα, δεν τον εκτοπίζουν όμως ακόμη.

Όπως σημειώνει η αναλύτρια της SIGNAL, Μαρία Μπερτζελέτου, «η Κίνα δείχνει ότι οι ΑΠΕ μπορούν να αρχίσουν να περιορίζουν την ανάπτυξη του άνθρακα, χωρίς όμως να τον εκτοπίζουν ακόμη από τον ρόλο του βασικού πυλώνα σταθερότητας του συστήματος».

Ινδία: Εκτίναξη παραγωγής και χάλυβας

Στην Ινδία, η ζήτηση μειώθηκε 2,1% στον ενεργειακό τομέα στο πρώτο εξάμηνο, αλλά η ΙΕΑ προβλέπει ετήσια αύξηση 1,3%. Η χώρα σχεδιάζει άλμα παραγωγής από 1,05 δισ. τόνους το 2025 σε 1,53 δισ. τόνους έως το 2030, με επίκεντρο την ηλεκτροπαραγωγή και τη ραγδαία αναπτυσσόμενη χαλυβουργία.

«Η Ινδία μετατρέπεται σε κινητήρια δύναμη για την παγκόσμια ζήτηση οπτάνθρακα, με τον χάλυβα να γίνεται ο βασικός μοχλός κατανάλωσης», υπογραμμίζει η κ. Μπερτζελέτου.

ΗΠΑ και ΕΕ: Ανοδική χρήση

Στις ΗΠΑ, η κατανάλωση άνθρακα αυξήθηκε 12% το πρώτο εξάμηνο του 2025, με εκτίμηση για ετήσια άνοδο 7%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η χρήση άνθρακα ενισχύθηκε λόγω μειωμένης παραγωγής από υδροηλεκτρικά και αιολικά, αλλά και εξαιτίας των υψηλών τιμών φυσικού αερίου.

Η τάση αυτή δείχνει ότι, παρά την πολιτική πίεση για «πράσινη μετάβαση», το σύστημα εξακολουθεί να στηρίζεται στον άνθρακα σε περιόδους κρίσης ή υψηλών τιμών άλλων καυσίμων.

Ινδονησία: Εντάσεις στην αγορά

Η Ινδονησία, κορυφαίος εξαγωγέας θερμικού άνθρακα, παρήγαγε 836 εκατ. τόνους το 2024. Το 2025, η προσπάθεια της κυβέρνησης να επιβάλει την τιμή αναφοράς HBA προκάλεσε ένταση με τους αγοραστές, κυρίως την Κίνα, με αποτέλεσμα την ανάκληση του μέτρου τον Αύγουστο. Το επεισόδιο αυτό αναδεικνύει πόσο ευάλωτη παραμένει η αγορά άνθρακα σε μονομερείς αποφάσεις.

Εμπόριο και ναυτιλία: Ιστορική ανατροπή

Η ΙΕΑ εκτιμά ότι το παγκόσμιο εμπόριο άνθρακα θα συρρικνωθεί το 2025 και το 2026, για πρώτη φορά δύο συνεχόμενα έτη στον 21ο αιώνα. Η μείωση αυτή αναμένεται να έχει μεγάλες επιπτώσεις στις θαλάσσιες μεταφορές χύδην ξηρού φορτίου.

Όπως τονίζει η κ. Μπερτζελέτου, «εάν επιβεβαιωθεί αυτή η τάση, θα έχουμε μια πραγματική ανατροπή για τις θαλάσσιες μεταφορές. Η μείωση των ροών θα αναγκάσει την αγορά να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα, με τις εταιρείες να επαναξιολογούν στρατηγικές απασχόλησης στόλου».

Το 2025 αναμένεται να αποτελέσει έτος-ορόσημο για τον άνθρακα:

  • η Κίνα δείχνει μικρή κάμψη αλλά εξακολουθεί να στηρίζεται σε αυτόν,
  • η Ινδία ανεβάζει ταχύτητα με επίκεντρο τον χάλυβα,
  • οι ΗΠΑ και η ΕΕ αυξάνουν προσωρινά τη χρήση λόγω ενεργειακών αναγκών,
  • ενώ το παγκόσμιο εμπόριο προμηνύει πτώση.

Η εξίσωση παραμένει δύσκολη: θα επιβληθεί η πράσινη μετάβαση ή θα κυριαρχήσει η ανάγκη ενεργειακής ασφάλειας;

Διαβάστε ακόμη: