Όταν ο Andy Morling πρωτάκουσε για μια επαναστατική νέα θεραπεία αδυνατίσματος στο BBC, την περασμένη άνοιξη, σκέφτηκε ότι η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να ανοίξει και μία πιο «σκοτεινή» αγορά για προϊόντα «μαϊμού». Η διαίσθησή του βγήκε σωστή. Σχεδόν έναν χρόνο μετά, ο βετεράνος διώκτης του εγκλήματος, που πέρασε τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες βοηθώντας στην εξάρθρωση συμμοριών ναρκωτικών και στη σύλληψη παιδεραστών, ηγείται της προσπάθειας εξάρθρωσης των κυκλωμάτων που θέλουν να βγάλουν χρήμα εκμεταλλευόμενα την επιθυμία κάποιων ανθρώπων να αδυνατίσουν.

Το τεράστιο ενδιαφέρον του κόσμου για τις θεραπείες απώλειας βάρους έχει προσελκύσει την προσοχή τόσο του οργανωμένου εγκλήματος όσο και αδίστακτων επιχειρηματιών που λειτουργούν κατά μόνας, οι οποίοι πλασάρουν στην αγορά σκευάσματα που κυμαίνονται από άχρηστα έως δυνητικά θανατηφόρα. Η συσκευασία τους θυμίζει εκείνες των Ozempic και Wegovy της Novo Nordisk, των αδελφών φαρμάκων που έκαναν πέρυσι τη φαρμακοβιομηχανία που τα παράγει την πιο πολύτιμη, βάσει χρηματιστηριακής αξίας, στην Ευρώπη.

«Αυτή είναι μια πρωτόγνωρη εγκληματική απειλή για εμάς», λέει ο Morling, μιλώντας από ένα γραφείο έξω από το Λονδίνο που βρίσκεται δίπλα σε μια αποθήκη γεμάτη με χιλιάδες κατασχεμένα φάρμακα, όπως σακούλες ολόκληρες με ψεύτικα Ozempic. «Γεννήθηκε ουσιαστικά την περασμένη άνοιξη», εξηγεί. Τότε που τα φάρμακα της Novo Nordisk έγιναν φαινόμενο των social media. Ένα φαινόμενο που οφείλει τη γιγάντωσή του, μεταξύ άλλων, και στους σταρ του Χόλιγουντ που μίλησαν γι’ αυτά.

Έκτοτε το φαινόμενο έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις που η φαρμακοβιομηχανία δυσκολεύεται να καλύψει τη ζήτηση. Το Wegovy, ο διάδοχος για την απώλεια βάρους του φαρμάκου για τον διαβήτη Ozempic, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο τον περασμένο Σεπτέμβριο, αλλά η εταιρεία περιορίζει τις ποσότητες που μπορεί να στείλει.

Κι όταν δεν υπάρχουν αρκετά νόμιμα προϊόντα για να καλύψουν τη ζήτηση, λέει ο Morling, «οι εγκληματίες βρίσκουν πολύ γρήγορα τρόπο να το κάνουν».

Ο Morling δεν δουλεύει για την αστυνομία. Είναι επικεφαλής της ομάδας επιβολής του νόμου του Οργανισμού Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (MHRA) – μιας κυβερνητικής υπηρεσίας (ΣτΜ: αντίστοιχης του ελληνικού ΕΟΦ), που είναι πιο γνωστή για την αξιολόγηση φαρμάκων παρά για τη σύλληψη εγκληματιών.

Η ομάδα του εντοπίζει παράνομους ιστότοπους και παρακολουθεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να βάλει τέλος στις πωλήσεις πλαστών φαρμάκων. Πραγματοποιούν ακόμη και επιδρομές. Η προσέγγισή τους, δε, ξεχωρίζει στην Ευρώπη, αφού άλλοι φορείς δεν κυνηγούν ενεργά ψεύτικες θεραπείες.

Ο βρετανικός ΕΟΦ έχει κατασχέσει μέχρι στιγμής 869 πλαστές ενέσεις Ozempic, περισσότερα από ό,τι όλες οι άλλες Αρχές στη Δανία, την Ιρλανδία, την Ελβετία, την Ισλανδία και την Ολλανδία μαζί. Τα στυλό (ενέσεις) που βρέθηκαν στη Βρετανία περιλαμβάνουν από χονδροειδείς απομιμήσεις μέχρι και στυλό που διανέμονται χύμα από πιο εξελιγμένους εγκληματίες.

Ορισμένα από αυτά περιείχαν ινσουλίνη -κάτι που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο- αντί για σεμαγλουτίδη, τη δραστική ουσία τόσο στο Ozempic όσο και στο Wegovy. Αν και ζωτικής σημασίας για τα άτομα με διαβήτη, η ινσουλίνη μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, ακόμη και θάνατο στον μέσο άνθρωπο.

Έχουν υπάρξει περιπτώσεις που ασθενείς μπήκαν στο νοσοκομείο μετά τη λήψη ύποπτων παραποιημένων Ozempic εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου, με αναφορές από την Αυστρία, τον Λίβανο και τις ΗΠΑ. Ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) λέει ότι γνωρίζει πέντε ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τα ψευδεπίγραφα φάρμακα.

Άλμα 50% στο φαρμακευτικό έγκλημα

Τα προϊόντα που απασχολούν περισσότερο τον Morling είναι εκείνα που «παρεισφρύουν» σε νόμιμα κανάλια, τα οποία είναι και τα πιο επικίνδυνα.

Τα ψευδεπίγραφα φάρμακα είναι μεγάλη επιχείρηση για τους εγκληματίες παγκοσμίως, με το φαρμακευτικό έγκλημα να αυξάνεται κατά 50% μεταξύ 2018 και 2022 και να αφορά πλέον τις περισσότερες χώρες του κόσμου, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ασφάλειας (Pharmaceutical Security Institute). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει υπολογίσει ότι 1 στα 10 ιατρικά προϊόντα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι κατώτερης ποιότητας ή παραποιημένο.

 

Με την εμφάνιση, μάλιστα, των online φαρμακείων, έχει γίνει πιο δύσκολο για τους πελάτες να ξεχωρίσουν τα πραγματικά φάρμακα από τις απομιμήσεις.

Στη Βρετανία, η αλυσίδα εφοδιασμού της οποίας είναι, σύμφωνα με τον Morling, μία από τις ασφαλέστερες στον κόσμο, τα πλαστά φάρμακα σπάνια αποτελούν πρόβλημα για τον οργανισμό φαρμάκων.

Έτσι, όταν έκαναν την εμφάνισή τους πέρυσι οι πρώτες απομιμήσεις, η ομάδα του ανέλαβε δράση. Το πρώτο μέλημά τους ήταν να διασφαλιστεί ότι οι δυνάμεις της συνοριοφυλακής ήταν ενήμερες και για την πιο πρόσφατη εξέλιξη.

Δεν χρειάστηκε να ψάξουν πολύ. Είχαν αρχίσει ήδη να εμφανίζονται ειδοποιήσεις στο TikTok. Φόρουμ στο Facebook συμβούλευαν, επίσης, τον κόσμο σε ποια ινστιτούτα ομορφιάς να πάει και ύποπτες ιστοσελίδες υπόσχονταν επάρκεια προϊόντων.

Πολλοί ιστότοποι και σελίδες στο Facebook εξακολουθούν να διαφημίζουν ενέσεις αδυνατίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αρκετοί ισχυρίζονται ότι περιέχουν σεμαγλουτίδη. Κάποιες από τις τιμές που διαφημίζονται είναι επίσης πολύ χαμηλότερες από εκείνες που χρεώνουν φαρμακεία, ενώ δεν τίθεται θέμα συνταγής.

Η ομάδα του MHRA προσπαθεί με πλάγιο τρόπο να πάρει τις πληροφορίες που χρειάζεται, κάνοντας ακόμη και δοκιμαστικές αγορές μέσω Internet, για να εντοπίσουν στοιχεία μέσω τραπεζικών λογαριασμών.

Για τη δανέζικη φαρμακοβιομηχανία Novo Nordisk, πάλι, η αύξηση των απομιμήσεων είναι ένα «κρίσιμο ζήτημα» που η εταιρεία λέει ότι διερευνά σε συνεργασία με τις διεθνείς και τοπικές υγειονομικές Αρχές.

Η εταιρεία λαμβάνει επίσης μέτρα και από μόνη της, συνεργαζόμενη με τρίτο φορέα για να παρακολουθεί τις παράνομες διαδικτυακές πωλήσεις φαρμάκων που διαφημίζονται σαν Ozempic ή Wegovy. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, η φαρμακοβιομηχανία συνεργάζεται και με εταιρεία ιδιωτικών ερευνών για να προσπαθήσει να εντοπίσει κάποιον προμηθευτή και να τον αναφέρει στις Αρχές.

Στις ΗΠΑ, ο FDA έχει αναλάβει επίσης ενεργό δράση και συνεχίζει να ψάχνει για απομιμήσεις σεμαγλουτίδης τόσο στη νόμιμη όσο και στην παράνομη αλυσίδα εφοδιασμού. Ο οργανισμός έχει εκδώσει επίσης προειδοποιητικές επιστολές για να σταματήσει η διάθεση παράνομα εμπορευόμενης σεμαγλουτίδης.

Στη Βρετανία ωστόσο, ο Morling πιστεύει ότι τα χειρότερα με το κύμα των ψεύτικων Ozempic έχουν περάσει.

Η κατάσταση ήταν μοναδική, λέει, επειδή υπήρχε «μια δυσκολία στον εφοδιασμό την ίδια στιγμή με το ενδιαφέρον των social media και των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης ήταν τεράστιο, συν αυτό το ολοκαίνουργιο πράγμα που είχε πάρει άδεια, συνέπεσαν όλα ταυτόχρονα – ήταν η τέλεια καταιγίδα».

Διαβάστε ακόμη: