Από τις 5 Ιανουαρίου οι οδηγοί που εισέρχονται στο κέντρο του Μανχάταν στη Νέα Υόρκη πληρώνουν διόδια 9 δολάρια με στόχο να αντιμετωπιστεί το κύμα των μετακινήσεων και οι ατελείωτες ώρες μποτιλιαρίσματος στην αμερικανική μεγαλούπολη. Η εφαρμογή των διοδίων (ή αλλιώς τελών συμφόρησης), παρότι μελετάται πέντε χρόνια και η νέα κυβέρνηση Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα τα καταργήσει, είναι ήδη μια πραγματικότητα τις ώρες αιχμής στο περίφημο Big Apple (5 π.μ.- 9 μ.μ. τις καθημερινές και 9 π.μ. – 9 μ.μ. τα Σαββατοκύριακα).
Τα τέλη συμφόρησης στο κέντρο της Αθήνας μαζί με αλλαγές στον Δακτύλιο και μελετημένα έργα οδικών παρεμβάσεων που να βασίζονται σε μελέτες κόστους-οφέλους βγάζουν από το συρτάρι οι συγκοινωνιολόγοι για να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα τον κυκλοφοριακό γολγοθά των μετακινήσεων εντός της Αττικής και τις ατελείωτες ώρες των χαμηλών ταχυτήτων στις κεντρικές οδικές αρτηρίες της πόλης, με «βασιλιά» της αργοπορίας τον Κηφισό.
Τα έργα υποδομής που οι συγκοινωνιολόγοι κατατάσσουν σε αυτή την κλίμακα είναι οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού, ο τριπλός κόμβος Σκαραμαγκά που δημοπρατείται άμεσα, η αναβάθμιση της λεωφόρου Βουλιαγμένης, η σύνδεση του νέου αεροδρομίου με το παλιό, ο αυτοκινητόδρομος Ελευσίνα – Οινόφυτα κ.ά.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) Θανάσης Τσιάνος επισημαίνει στο «business stories» ότι κομβικό ρόλο στις μετακινήσεις θα παίξει η συχνότητα των δρομολογίων του μετρό και η ανάπτυξη του δικτύου στο Λεκανοπέδιο.
Αν, όπως λέει, οι συχνότητες των δρομολογίων πέσουν στα 3 λεπτά (από 4-4,5 στις Γραμμές 2 και 3 σήμερα και γύρω στα 6 λεπτά στον ΗΣΑΠ), θα είναι σαν να έχουμε φτιάξει μια νέα λεωφόρο μήκους 110 χιλιομέτρων. Ως παράδειγμα φέρνει την ολοκλήρωση της Γραμμής 4 του μετρό (Γαλάτσι – Γουδή), η οποία όπως αναφέρει ισοδυναμεί με την κατασκευή 4 αστικών αρτηριών σαν την Κηφισίας. Με ένα δρομολόγιο που θα έχει συχνότητα ανά 3 λεπτά μπορούν να μετακινούνται 20.000 επιβάτες (οι οποίοι πέφτουν στους 10.000 όταν η συχνότητα αυξάνεται στα 6 λεπτά). Το νούμερο αυτό χαμηλώνει σε μόλις 5.000 επιβάτες όταν το δρομολόγιο γίνεται με αυτοκίνητο με έναν επιβάτη σε δρόμο σαν την Κηφισίας και σε 7.000 αν πρόκειται για την Αττική Οδό.
Με ποια άλλα μέτρα όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί το μποτιλιάρισμα στην Αττική που μόνο από την ακινησία στον Κηφισό υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε ζημία για την εθνική οικονομία της τάξης των 80 έως 90 εκατ. ετησίως; Ο κ. Τσιάνος εκτιμά ότι μεγάλη ανάσα στους δρόμους θα φέρει ο περιορισμός των φορτηγών τις ώρες αιχμής (1 φορτηγό ισοδυναμεί με 3 αυτοκίνητα), αλλά και η αύξηση της πληρότητας επιβατών ανά όχημα, μέτρο που εκτιμάται ότι θα μπορούσε να μειώσει έως 20% την κυκλοφορία και να περιορίσει τις μεγάλες καθυστερήσεις στους δρόμους.
O πρόεδρος του ΣΕΣ βάζει στη συζήτηση για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού στην Αττική Οδό και τη χρήση της Λωρίδας Εκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ), η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει επιπλέον λωρίδα κυκλοφορίας όταν οι ταχύτητες πέφτουν κάτω από τα 40 χιλιόμετρα την ώρα. Το μέτρο, σύμφωνα με τον κ. Τσιάνο, θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην Αττική Οδό υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει αυστηρή επιτήρηση και συμπληρωματικά έργα σε κόμβους και σήμανση ώστε ο δρόμος να μπορεί να μετατραπεί σε ΛΕΑ εφόσον το απαιτήσουν έκτακτες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Στο παρελθόν είχε εξεταστεί ως μέτρο αντιμετώπισης του traffic η υπογειοποίηση του Προαστιακού με τη δημιουργία δύο επιπλέον λωρίδων κυκλοφορίας, ακόμη και η κατασκευή σήραγγας κάτω από την υφιστάμενη Αττική Οδό. Θεωρητικά η δυνατότητα περαιτέρω διαπλάτυνσης του δρόμου με στόχο μια τέταρτη λωρίδα κυκλοφορίας παραμένει στο τραπέζι. Ομως το πόσο γρήγορα θα ληφθούν αποφάσεις δεν είναι σαφές, ειδικά σε μια περίοδο όπου η Αττική Οδός -αν και κορεσμένη- δεν φαίνεται να έχει απώλειες εσόδων και κυκλοφορίας και είναι αβέβαιο πώς και με ποιους όρους θα προχωρήσουν τα υπόλοιπα έργα της Αττικής, τα οποία θα φέρουν και επιπλέον κυκλοφορία στον αυτοκινητόδρομο.
«Πέθανε» το μονά – ζυγά
Παροχημένο μέτρο για τους συγκοινωνιολόγους χαρακτηρίζεται και ο Δακτύλιος μονά – ζυγά, ο οποίος υπολειτουργεί γιατί δεν αστυνομεύεται. Διεθνώς η υψηλή τιμολόγηση της στάθμευσης στο κέντρο των μητροπολιτικών περιοχών και η εφαρμογή Πράσινου Δακτυλίου με περιβαλλοντικά και κυκλοφοριακά κριτήρια αποτελεί μια ασφαλή λύση για να περιοριστεί ο όγκος των οχημάτων στο κέντρο της πόλης. Θα μπορούσαν να εξεταστούν και άλλα μέτρα, αναφέρουν οι ειδικοί, όπως για παράδειγμα να επιτρέπεται η είσοδος ενός οχήματος στο κέντρο ακόμη και αν δεν κυκλοφορεί πληρώνοντας ένα αντίτιμο.
Προτάσεις για εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης της ζοφερής κατάστασης που βιώνουν πλέον οι οδηγοί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στον δρόμο έκανε πρόσφατα από το βήμα του ΣΕΣ και ο κ. Βασίλης Χαλκιάς, τέως πρόεδρος του φορέα και διευθύνων σύμβουλος της Νέας Αττικής Οδού. Ο κ. Χαλκιάς μίλησε για έργα υποδομής που μπορούν να ανακουφίσουν την πόλη, όπως οι παραχωρήσεις και οι ΣΔΙΤ, ενώ έβαλε στο τραπέζι και ορισμένες προτάσεις, όπως το Ταμείο Τελών Κυκλοφορίας (που δεν θα αποχωριζόταν εύκολα ο υπουργός Οικονομικών) και τα τέλη συμφόρησης (Congetion Charging). Οπως εξήγησε, τα τέλη χρεώνονται για την οδήγηση στο κέντρο των πόλεων και έχουν ως στόχο τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης αποτρέποντας τη χρήση ΙΧ. Ταυτόχρονα συνεισφέρουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων, όπως για παράδειγμα στη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Μπορούν όμως να συμβάλλουν και στην εύρεση της αναγκαίας χρηματοδότησης για την ανάπτυξη των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς ώστε να διευκολύνουν τις καθημερινές μετακινήσεις και να αποτελέσουν πηγή χρηματοδότησης για το Ενιαίο Κέντρο Παρακολούθησης της Κυκλοφορίας που προτείνεται. Τα συστήματα που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα και λειτουργούν είναι είτε σε επίπεδο ζώνης (κέντρο πόλης) για ορισμένες ώρες την ημέρα, είτε σε επίπεδο ώρας με διαφορετική χρέωση κατά τις ώρες αιχμής (δυναμική χρέωση), είτε ανάλογα με τις εκπομπές του οχήματος ή συνδυασμό των παραπάνω.
Το παράδειγμα της Σιγκαπούρης και του Λονδίνου
Στη Σιγκαπούρη η εφαρμογή του συστήματος Congetion Charging ξεκίνησε το 1975! Αρχικά, τα οχήματα με ένα ή δύο άτομα χρεώνονταν 1 δολάριο κάθε φορά που διέσχιζαν τη γραμμή εισόδου στην κεντρική περιοχή της Σιγκαπούρης κατά τις πρωινές ώρες αιχμής. Σήμερα, τα οχήματα εισέρχονται στην περιοχή απαγόρευσης περνώντας μία από τις 25 και πλέον γέφυρες διοδίων που σχηματίζουν κλοιό γύρω από την κεντρική περιοχή της Σιγκαπούρης.
Χωρίς αμφιβολία, το πιο γνωστό σύστημα διοδίων πόλης στον δυτικό κόσμο λειτουργεί στο Λονδίνο. Το ημερήσιο αντίτιμο είναι 15 λίρες για τις καθημερινές (7.00-18.00) και τα Σαββατοκύριακα και αργίες (12.00-18.00), με εξαίρεση τα ηλεκτρικά οχήματα. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι το τέλος κυκλοφοριακής συμφόρησης μείωσε την κυκλοφορία στο κέντρο του Λονδίνου, καθώς και σε δρόμους που οδηγούν στο κέντρο της πόλης και ενθάρρυνε τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν εναλλακτικά μέσα μεταφοράς.
