Οι γενετιστές έχουν ως επί το πλείστον πάψει να χρησιμοποιούν τον όρο «φυλή» όταν αναφέρονται σε πληθυσμούς στις έρευνές τους, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε σε κορυφαίο περιοδικό γενετικής Science.

Αυτό συνάδει με την τρέχουσα επιστημονική αντίληψη ότι η φυλή είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα και αποτελεί ευπρόσδεκτη απόκλιση από την έρευνα που συγχέει τη γενετική ποικιλομορφία και τις φυλετικές κατηγορίες, δήλωσε ο Βενς Μπόναμ, κοινωνικός επιστήμονας στο Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας Ανθρώπινου Γονιδιώματος που ηγήθηκε της μελέτης.

Εναλλακτικοί όροι όπως «καταγωγή» και «εθνότητα», μπορεί να έχουν διφορούμενα νοήματα ή να μην ορίζονται από τη γενετική, που σημαίνει ότι οι ερευνητές εξακολουθούν να αναζητούν τους σωστούς όρους για να περιγράψουν με ακρίβεια τις ομάδες που οριοθετούνται από το DNA τους, σύμφωνα με τη μελέτη.

Τον 19ο και τον 20ό αιώνα, πολλοί γενετιστές ασπάστηκαν την ιδέα ότι υπήρχαν φυλές, όπως «Νέγρικη» ή «Καυκάσια», που ήταν διακριτές βιολογικές ομάδες. Αυτού του είδους η «φυλετική επιστήμη» συνέβαλε στη διαιώνιση των διακρίσεων και της ανισότητας. Οι επιστήμονες έχουν πλέον αποδείξει την έλλειψη βιολογικής βάσης για τις φυλετικές κατηγορίες.

Για να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο οι γενετιστές χρησιμοποίησαν τους διάφορους όρους για να περιγράψουν πληθυσμούς με την πάροδο του χρόνου, ο Μπόναμ και μια διεπιστημονική ομάδα στράφηκαν στα αρχεία του περιοδικού «The American Journal of Human Genetics» (AJHG), το οποίο έχει τη μεγαλύτερη ιστορία στον τομέα της γενετικής.

Οι εκδότες του AJHG έδωσαν στην ομάδα πρόσβαση σε ολόκληρο το αρχείο του περιοδικού. Οι ερευνητές ποσοτικοποίησαν συγκεκριμένους όρους στο πλήρες κείμενο 11.635 άρθρων που δημοσιεύτηκαν από το 1949 -το έτος έναρξης του περιοδικού- έως το 2018. Διαπίστωσαν ότι ο όρος «φυλή» εμφανίστηκε στο 22% των άρθρων κατά την πρώτη δεκαετία, αλλά η χρήση της μειώθηκε στο 5% των άρθρων τα τελευταία 10 χρόνια.

Η μείωση της χρήσης του όρου «φυλή» δείχνει πώς οι γενετιστές άρχισαν σιγά-σιγά να κατανοούν τη φυλή ως «μια κοινωνική κατηγορία με βιολογικές συνέπειες», έγραψε η ομάδα στο σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο AJHG.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι όροι που σχετίζονται με φυλετικές ομάδες, όπως «νέγρος» και «καυκάσιος», οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν στο 21% και 12% των μελετών κατά την πρώτη δεκαετία, άρχισαν να μειώνονται μετά τη δεκαετία του 1970, ενώ σήμερα εμφανίζονται σε λιγότερο από το 1% των δημοσιεύσεων. Αυτή η μείωση επιβεβαιώνει ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί «δεν βασίζονται σε αμετάβλητη βιολογική τάξη αλλά μεταβάλλονται παράλληλα με το κοινωνικό πλαίσιο», αναφέρει η μελέτη.

«Αυτή η εργασία μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε την ιστορία μιας κοινωνίας επιστημόνων που είχε μεγάλο αντίκτυπο στον τρόπο χρήσης της φυλετικής ορολογίας και της φυλετικής σκέψης», λέει ο Ρικ Κιτλς, γενετιστής στο City of Hope National Medical Center, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η σημερινή χρήση του όρου «φυλή» σε έγγραφα γενετικής, συνήθως συνοδεύεται από τους όρους «εθνότητα» ή «καταγωγή», ίσως επειδή η ασάφεια των όρων οδήγησε τους ερευνητές να τους συνδυάζουν απλώς και να αποφεύγουν τους ορισμούς τους. «Αυτό σημαίνει ότι οι γενετιστές είναι τόσο μπερδεμένοι όσο και οι υπόλοιποι», είπε η Φάτιμα Τζάκσον, βιολογική ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Howard, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Οι Εθνικές Ακαδημίες Επιστήμης, Μηχανικής και Ιατρικής σύστησαν πρόσφατα μια επιτροπή για την εκπόνηση μιας έκθεσης συναίνεσης σχετικά με τη χρήση του όρου «φυλή» και άλλων όρων ως περιγραφικών στοιχείων του πληθυσμού στην έρευνα για τις ανισότητες στην υγεία. «Δεν μπορεί κανείς να είναι επιπόλαιος όταν περιγράφει πληθυσμούς», τόνισε ο Μπρους Κορφ, γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ και αρχισυντάκτης του AJHG.

«Παρόλο που το έγγραφο ασχολείται συγκεκριμένα με τη χρήση της γλώσσας, οι λέξεις σε πολλές περιπτώσεις έχουν βαθύτερες ρίζες που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ως κοινότητα», έγραψε ο Κορφ σε ένα συνοδευτικό κύριο άρθρο.

Εν τω μεταξύ, η AJHG επικαιροποιεί τις κατευθυντήριες γραμμές της για τους συγγραφείς και εργάζεται για τη διατύπωση των περιγραφικών στοιχείων του πληθυσμού.

Για να αναγνωριστεί ότι οι γενετιστές του παρελθόντος συνέβαλαν στη διαμόρφωση των φυλετικών κατηγοριών που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, η Αμερικανική Εταιρεία Ανθρώπινης Γενετικής (ASHG) ανακοίνωσε την έναρξη ενός ετήσιου προγράμματος για τη διερεύνηση των αδικιών του παρελθόντος που διαπράχθηκαν μέσω της γενετικής, όπως η ευγονική.

Ο Κιτλ, ο οποίος συμμετέχει στη νέα πρωτοβουλία, είπε ότι εμπνεύστηκε από το κίνημα Black Lives Matter. «Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους παρελθοντικούς δεσμούς της ASHG με τον ρατσισμό σε μια προσπάθεια να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος», πρόσθεσε.

«Καιρός ήταν», είπε η Τζάκσον σχετικά με τη νέα πρωτοβουλία της ASHG και ελπίζει ότι οι συμμετέχοντες στην ομάδα θα εξετάσουν τις βαθιές ιστορικές ρίζες και θα καταλήξουν σε εναλλακτικά μοντέλα που θα καθοδηγήσουν τους επιστήμονες προς τη σωστή κατεύθυνση.