Ο «Τίγρης της Ασίας» (Aedes albopictus), το ασπρόμαυρο ραβδωτό κουνούπι που εμφανίστηκε στην Ευρώπη στα μέσα της δεκαετίας του ’90, αναζωπυρώνει την ανησυχία των ευρωπαϊκών υγειονομικών αρχών, καθώς η φετινή έξαρση των κρουσμάτων τσικουνγκούνια (CHIK) και δάγκειου πυρετού (DEN) στη Γαλλία και την Ιταλία δείχνει ότι το «δύσκολο σενάριο» της κλιματικής αλλαγής αρχίζει να επιβεβαιώνεται.
Μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 2025 είχαν καταγραφεί 700 αυτόχθονα κρούσματα τσικουνγκούνιας στη Γαλλία και 353 στην Ιταλία, σε 68 και 4 εστίες αντίστοιχα. Ο αριθμός των κρουσμάτων CHIK και DEN στην Ευρώπη ξεπέρασε για πρώτη φορά εκείνον των λοιμώξεων από τον ιό του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ), δημιουργώντας νέα δεδομένα στη δημόσια υγεία.
Ο «Τίγρης της Ασίας» και ο ρόλος του στη μετάδοση
Το κουνούπι Aedes albopictus είναι ικανός διαβιβαστής και των δύο ασθενειών. Διαφέρει από το κοινό κουνούπι, καθώς τσιμπά κατά τη διάρκεια της ημέρας, κυρίως σε εξωτερικούς χώρους, και ευδοκιμεί σε αστικό και περιαστικό περιβάλλον.
Αυτό το χαρακτηριστικό το καθιστά τον πρωτεύοντα διαβιβαστή για την εξάπλωση των δύο ασθενειών στην Ευρώπη και έναν από τους βασικούς στόχους των προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών.
Γιατί η Ελλάδα έμεινε εκτός
Η Ελλάδα μέχρι σήμερα βρίσκεται εκτός του ευρωπαϊκού χάρτη κρουσμάτων τσικουνγκούνιας και δάγκειου πυρετού, γεγονός που αποδίδεται στην απουσία μεγάλων ροών ταξιδιωτών από ενδημικές περιοχές.
Η χώρα κατέγραψε φέτος 93 κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου και 8 θανάτους, αριθμοί σημαντικά μειωμένοι σε σχέση με προηγούμενα έτη. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πρώιμος καύσωνας στα τέλη Ιουνίου αποσυντόνισε τον κύκλο μετάδοσης του ιού μεταξύ πουλιών και κουνουπιών, περιορίζοντας έτσι την εξάπλωση.
Επιδημιολογικά δεδομένα Γαλλίας και Ιταλίας
Η εμφάνιση μεγάλου αριθμού κρουσμάτων σε Γαλλία και Ιταλία χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως ανησυχητική. Η Ιταλία έχει ιστορικό σημαντικών επιδημιών το 2007 και το 2017, ενώ στη Γαλλία έως το 2024 υπήρχαν μόνο σποραδικά περιστατικά.
Η κλιματική αλλαγή και οι μαζικές μετακινήσεις ταξιδιωτών από περιοχές όπου ενδημούν τα δύο νοσήματα ευνοούν την εξάπλωση. Το κουνούπι Τίγρης μετακινείται προς βορειότερες περιοχές της Ευρώπης, επωφελούμενο από ηπιότερους χειμώνες.
Νέα πρόκληση για τα ευρωπαϊκά συστήματα δημόσιας υγείας
Η αντιμετώπιση του «Τίγρη της Ασίας» διαφέρει από εκείνη των κοινών κουνουπιών. Αναπαράγεται κυρίως σε ιδιωτικούς χώρους, καθιστώντας τα μέτρα δημόσιας υγείας πιο δύσκολα στην εφαρμογή.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι απαιτείται εντατική ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών για την πρόληψη, καθώς η μετάδοση των ασθενειών αυτών είναι ανθρωπο-κουνουπογενής: τα κουνούπια μολύνονται από ανθρώπους και όχι από πτηνά, όπως συμβαίνει με τον ιό του Δυτικού Νείλου. Έτσι, ο πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων μπορεί να είναι εκρηκτικός.
ΕΕ και ΠΟΥ σε επαγρύπνηση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΠΟΥ Ευρώπης έχουν εδώ και χρόνια προειδοποιήσει για τον κίνδυνο επανεμφάνισης ασθενειών που μεταδίδονται από κουνούπια, στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.
Από το 2012 έχουν εκδοθεί κατευθυντήριες οδηγίες για την επιτήρηση χωροκατακτητικών ειδών, ενώ το 2018 το Joint Research Centre της Κομισιόν είχε επισημάνει τη σύνδεση της αύξησης της θερμοκρασίας με τη διασπορά ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός, η τσικουνγκούνια, ο ιός του Δυτικού Νείλου και ο ιός Ζίκα.
