«Οι μεγάλες ανατιμήσεις στα δομικά υλικά που είναι τα βασικά εργαλεία υλοποίησης στο πρόγραμμα Εξοικονομώ, αλλά και η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά γεγονός που φέρνει σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές τιμολογίων από το τρέχον πρόγραμμα είναι τα δύο μεγάλα αγκάθια στο Εξοικονομώ, τόσο το παλιό όσο και το φιλόδοξο νέο» τονίζει έμπειρος μηχανικός με υψηλή θέση στο ΤΕΕ.

Ο συγκεκριμένος μηχανικός με πολλά χιλιόμετρα στην πιάτσα, χτυπάει καμπανάκι για το πιο φιλόδοξο κυβερνητικό πρόγραμμα που συνδέει χιλιάδες νοικοκυριά με το τεχνικό κόσμο της χώρας και πέρα από το κοινωνικό αποτέλεσμα δημιουργεί και το απαραίτητο κύμα θέσεων εργασίας στην οικοδομή το οποίο χρειάζεται η Ελλάδα.

Όπως αναφέρουν πηγές από την Επιτροπή Ανταγωνισμού ο δείκτης υλικών κατασκευής νέων κτηρίων αυξήθηκε τον Αύγουστο κατά 4,6% σε ετήσια βάση, με τις κυριότερες μεταβολές να βγαίνουν σε πετρέλαιο κίνησης (20,6%), σωλήνες χαλκού (16,4%), σίδηρο οπλισμού (16,3%) και χάλκινους αγωγούς (12,1%).

Παράλληλα όμως το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι οι πληρωμές προς τους μηχανικούς στο τρέχον “Εξοικονομώ” καθυστερούν συστηματικά 4-5 μήνες «και φυσικά το πρόβλημα ρευστότητας μετακυλίεται στην αγορά με το χειρότερο δυνατό τρόπο και σε μια εποχή πολύ δύσκολη λόγω ενεργειακής κρίσης, ενώ ο οδηγός του Εξοικονομώ αναφέρει ότι οι πληρωμές σε ένα δίμηνο από την αίτηση εκταμίευσης» μας λένε δεκάδες τεχνίτες και μηχανικοί που ασχολούνται καθημερινά με το πρόγραμμα.

«Έχουμε από την καθημερινή μας τριβή παραδείγματα ανατιμήσεων σε κουφώματα αλουμινίου με άνοδο έως 15% από την άνοιξη, pvc έως 10%, μονωτικά έως 30%, στεγανωτικά υλικά έως 20%, ενώ μεγάλες αυξήσεις υπάρχουν και στα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα και μας έχουν κόψει τα πόδια» μας λέει το στέλεχος του ΤΕΕ που ζητάει από όλους τους φορείς «επειγόντως ρευστότητα αφού την ίδια στιγμή υπάρχουν δεκάδες μηχανικοί- συμβούλοι έργων που έχουν κατασκευάσει και τιμολογήσει δεκάδες έργα δίχως να έχει πληρωθεί ακόμη για ούτε ένα από αυτά!».

«Ομολογουμένως υπάρχει τεράστιος όγκος εργασίας αλλά και χιλιάδες λανθασμένα δικαιολογητικά που ευθύνονται για τις καθυστερήσεις και κάνουμε ότι μπορούμε για να επισπεύσουμε τις διαδικασίες, ξέρουμε τα προβλήματα» μας λέει στέλεχος του ΥΠΕΝ.

«Το ζήτημα είναι ζωής ή θανάτου καθώς οι προκαταβολές των προγραμμάτων είναι της τάξης του 15% και συνεπώς δεν φτάνουν ούτε για το ΦΠΑ των τιμολογίων προς το κράτος, πόσο μάλλον για να πληρωθούν μάστορες ή τα υλικά» ανταπαντά ο μηχανικός του ΤΕΕ σε αυτό το άτυπο debate και συνεχίζει: «πείτε μου όμως πως θα ανοίξει το πολύ φιλόδοξο Νέο Εξοικονομώ των 1,5- 2 δις μαζί με τη μόχλευση εφόσον δεν έχουν πληρωθεί οι κατασκευαστές ακόμη από το τρέχον Εξοικονομώ;»

Ουσιαστικά το θέμα όπως μας λέει «παίρνει και πολιτικές διαστάσεις αφού και η αντιπολίτευση που έχει ισχυρή παρουσία μηχανικών αναρωτιέται για το θέμα αλλά εμπλέκεται και η Επιτροπή Ανταγωνισμού».

«Παρακολουθούμε με ενδιαφέρον και ανησυχία τις έντονες ανατιμήσεις και βλέπουμε μήπως σχηματίζονται τοπικά καρτέλ ή οφείλονται μόνο σε διεθνείς παράγοντες που ξεφεύγουν από εμάς» μας λέει άνθρωπος της Επιτροπής που παρακολουθεί το θέμα και δεν επιθυμεί την πολιτική εμπλοκή των ανθρώπων της.

Άλλοι μηχανικοί του ΤΕΕ πάντως επισημαίνουν πως «η ξαφνική ιλιγγιώδης ακρίβεια και η έλλειψη ρευστότητας εξαερώνουν τα όποια οφέλη των επιδοτήσεων οπότε οι μηχανικοί είτε χρησιμοποιούν ίδια κεφάλαια είτε οδηγούνται σε οριστική ακύρωση του προγράμματος διότι κρίνουν ότι τελικά είναι ασύμφορο».

Πάντως όλοι στο ΤΕΕ συμφωνούν πως το νέο πρόγραμμα «Νέο Εξοικονομώ» 2021 που βρίσκεται σε διαβούλευση αυτές τις ημέρες, θα πρέπει να συνυπολογίσει με τον πιο σοβαρό τρόπο τις ανατιμήσεις στα οικοδομικά υλικά ώστε να μην προκύψουν παρόμοια προβλήματα όπως στο πρόγραμμα που ολοκληρώνεται, οπότε πρέπει να γίνουν μεγάλες παρεμβάσεις με αύξηση του προϋπολογισμού κατά μισό δις οπωσδήποτε.

Η δομή του νέου Εξοικονομώ

Το νέο «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» είχε αρχικό προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ αλλά πλέον χρειάζεται επιπλέον μισό δις.

Ήδη είναι μέρος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης το οποίο εγκρίθηκε από την ΕΕ και τώρα χρειάζεται αναθεώρηση.

«Ο νέος κύκλος θα προβλέπει επίσης ενισχύσεις των νοικοκυριών για την αντικατάσταση κουφωμάτων, τη θερμομόνωση των κατοικιών τους καθώς και για την ενεργειακή αυτονόμηση τους, όπως έξυπνα συστήματα διαχείρισης ενέργειας, φορτιστές ηλεκτρικών οχημάτων, ωστόσο, οι μεγάλες αλλαγές έρχονται στον τρόπο επιλογής των δικαιούχων για τη χρηματοδότηση των παρεμβάσεων στα διαμερίσματα ή τις μονοκατοικίες» μας λένε από το ΥΠΕΝ.

Προτεραιότητα στην αξιολόγηση των αιτήσεων θα έχουν τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, τα κτίρια μεγάλης ηλικίας, ενώ καθιερώνεται κι ένα μοντέλο που θα χωρίζει τη χώρα σε ζώνες ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Πρόκειται για το σύστημα των βαθμοημερών που εφαρμόζεται και για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης. Οι κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με ακραίες καιρικές συνθήκες, δηλαδή με πολλές μέρες ψύχους και υπερβολικής ζέστης θα είναι εκείνες που θα έχουν προτεραιότητα.

«Ο συνδυασμός αυτών των κριτηρίων θα ξεκλειδώνει τόσο τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ενίσχυσης για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών όσο και το ύψος της επιδότησης, ενώ ανάμεσα στους όρους για την διανομή των μεγαλύτερων ενισχύσεων θα συμπεριλαμβάνεται και ο νέος βαθμός ενεργειακής απόδοσης που θα καταγράφει το κτίριο μετά τις παρεμβάσεις» αποκαλύπτουν οι ίδιες πηγές του ΥΠΕΝ που συνεχίζει: «εξετάζουμε και το αίτημα της παροχής ειδικών κινήτρων σε ιδιοκτήτες που εκμισθώνουν κατοικίες με στόχο την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχιας, αφού τα περισσότερα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία αλλά μισθώνουν και μάλιστα σε κτίρια μεγάλης ηλικίας καθώς και σε περιοχές όπου επικρατούν ακραίες καιρικές συνθήκες. Συνεπώς, στο νέο πρόγραμμα κοιτάζουμε το οικονομικό κομμάτι για επιπλέον κίνητρα για τους ιδιοκτήτες που εκμισθώνουν τέτοιες κατοικίες».

Τα ποσοστά ενίσχυσης θα φτάνουν πιθανόν και το ποσοστό του 80% ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συνδυασμού πηγών χρηματοδότησης, δηλαδή από το ίδιο το πρόγραμμα, τραπεζικό δάνειο και ιδία συμμετοχή.

Πολύ σημαντική αλλαγή τέλος, ότι παύει να ισχύει το μοναδικό κριτήριο συμμετοχής που υπήρχε στα προηγούμενα προγράμματα και ήταν η ταχύτητα υποβολής των αιτήσεων. Στο τρέχον «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» ωφελήθηκαν περίπου 40.000 νοικοκυριά, ενώ λόγω της πληθώρας των αιτήσεων και ουσιαστικά της ανυπαρξίας κριτηρίου προτεραιότητας έμειναν εκτός προγράμματος άνω των 50.000 νοικοκυριών που τώρα θα μπουν στο παιχνίδι.