Η νέα κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή, με ισραηλινά πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, φέρνει και πάλι την Ελλάδα σε καθεστώς παρακολούθησης και ετοιμότητας. Η Αθήνα, λόγω της γεωγραφικής και οικονομικής εγγύτητας με τη Μέση Ανατολή, συγκαταλέγεται μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που ενδέχεται να επηρεαστούν άμεσα, τόσο σε ενεργειακό επίπεδο, όσο και στο διεθνές εμπόριο και τον τουρισμό.

Το οικονομικό επιτελείο παρακολουθεί με προσοχή τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου, τις επιπτώσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, αλλά και την ψυχολογία των αγορών, γνωρίζοντας πως παρότι οι συγκρούσεις δεν είναι πλέον «κεραυνός εν αιθρία», η παραμικρή διαταραχή στις ισορροπίες της περιοχής αρκεί για να διαχυθεί παγκόσμια αναταραχή.

Η ενεργειακή εξίσωση: Εξάρτηση και αβεβαιότητα

Τα πρώτα στοιχεία που φτάνουν από τις διεθνείς αγορές δείχνουν άμεση αλλά συγκρατημένη αντίδραση. Το αργό πετρέλαιο κατέγραψε άνοδο άνω του 8%, εν μέσω αβεβαιότητας για την έκταση της σύγκρουσης και το ενδεχόμενο αντίποινων από το Ιράν. Η συγκράτηση αποδίδεται στο γεγονός ότι η ένταση είναι μεν υψηλή, αλλά δεν έχει ακόμα γενικευτεί.

Η Ελλάδα, όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ετήσια Έκθεσή της, παραμένει ευάλωτη σε ενεργειακές κρίσεις, καθώς:

  • Η ενέργεια αντιπροσωπεύει το 8,2% του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή

  • Οι καθαρές εισαγωγές πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή αντιστοιχούν στο 6,9% του ελληνικού ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ ανεπτυγμένων οικονομιών

Το Ιράν, παρά τις κυρώσεις, παραμένει παραδοσιακά προμηθευτής πετρελαίου προς την Ευρώπη, και ειδικότερα προς τη χώρα μας, ενώ οι διεθνείς διακυμάνσεις επηρεάζουν έμμεσα και τα εγχώρια καύσιμα, τα οποία είχαν ήδη μπει σε πτωτική τροχιά πριν την κρίση.

Παράλληλα, οι τιμές φυσικού αερίου (TTF) καταγράφουν νέες αυξήσεις, ενώ η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην Ελλάδα παραμένει σταθερά πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, επηρεάζοντας επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Μέση ανατολή: Τουρισμός και εμπόριο στο μικροσκόπιο

Η τουριστική ροή από το Ισραήλ, μια από τις δυναμικότερες αγορές της Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκεται υπό προσεκτική παρακολούθηση. Το Υπουργείο Τουρισμού έχει ήδη σημάνει συναγερμό για ενδεχόμενη μείωση των αφίξεων ή και ακυρώσεις κρατήσεων για το καλοκαίρι, με δεδομένο ότι οι Ισραηλινοί τουρίστες παραδοσιακά επιλέγουν Ελλάδα, και δη τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη.

Πέρα από τον τουρισμό, ιδιαίτερα εκτεθειμένες είναι και οι ελληνικές εξαγωγές:

  • Οι εξαγωγές προς αγορές Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής αντιστοιχούν στο 1,8% του ελληνικού ΑΕΠ, ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο

  • Κλάδοι όπως τα βιομηχανικά προϊόντα, τα τρόφιμα και τα φαρμακευτικά κινδυνεύουν με διαταραχές, εφόσον υπάρξει περιορισμός μεταφορών ή απώλεια εμπορικών σχέσεων

Το λιμάνι του Πειραιά, βασικός κόμβος διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων από και προς την Ασία, επηρεάζεται ήδη από τις εντάσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, και η παρούσα κρίση απειλεί να διογκώσει το κόστος και τον χρόνο μεταφορών μέσω του Σουέζ.

Μέση ανατολή: Σύνθετες προκλήσεις στην παγκόσμια οικονομία

Η νέα εστία αστάθειας ενισχύει ένα συνολικό πλέγμα παγκόσμιων αβεβαιοτήτων: από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, τις εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ–Κίνας, μέχρι την εύθραυστη ανάκαμψη της ευρωζώνης. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ:

  • Η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να επιβραδυνθεί από 3,3% το 2024 σε μόλις 2,9% το 2025–2026

  • Σε σενάριο γενικευμένου πολέμου στη Μέση Ανατολή, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα κυμανθεί μεταξύ -0,5% και +0,5% το 2025, δηλαδή από ύφεση έως στασιμότητα

Η Ελλάδα, λόγω του εξαγωγικού και τουριστικού της προφίλ, αλλά και της εξάρτησής της από την ευρωπαϊκή οικονομία, δεν είναι απομονωμένη από αυτές τις πιέσεις.

Σταθερή οικονομία, ανησυχία για τα νοικοκυριά

Παρά τις εξωτερικές πιέσεις, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει σαφή σημάδια ανθεκτικότητας. Οι μεταρρυθμίσεις, η πρόοδος στα δημόσια οικονομικά και η δημοσιονομική πειθαρχία έχουν δημιουργήσει ένα σχετικό «μαξιλάρι». Οι επενδύσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και οι θετικές αξιολογήσεις από διεθνείς οίκους συμβάλλουν στη διατήρηση της εμπιστοσύνης των αγορών.

Ωστόσο, το πρώτο και άμεσο θύμα κάθε διεθνούς κρίσης είναι τα νοικοκυριά. Η πιθανότητα αύξησης των τιμών καυσίμων, μεταφορών, ηλεκτρισμού αλλά και προϊόντων πρώτης ανάγκης, αναγκάζει την κυβέρνηση να μελετά στοχευμένες παρεμβάσεις για τη συγκράτηση των τιμών.

Ήδη από το Σαββατοκύριακο, σύμφωνα με πληροφορίες, εντατικοποιούνται οι έλεγχοι στην αγορά για τυχόν φαινόμενα αισχροκέρδειας, ενώ το Οικονομικό Επιτελείο βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τους θεσμούς για να αξιολογήσει την επίπτωση στην πληθωριστική τάση του 2025.

Το στοίχημα της σταθερότητας

Η Ελλάδα, ως σταθερός πόλος σε μια αποσταθεροποιημένη γειτονιά, καλείται να αξιοποιήσει την πολιτική της αξιοπιστία, τη διεθνή της εικόνα και τη γεωστρατηγική της θέση, για να διαχειριστεί τις παρενέργειες της κρίσης. Η διπλωματική εγρήγορση πρέπει να συνοδευτεί από οικονομική ψυχραιμία, ώστε οι συνέπειες να μην διολισθήσουν σε κοινωνική πίεση.

Για ακόμη μία φορά, η γεωπολιτική φέρνει προκλήσεις. Η πολιτική σταθερότητα, η οικονομική σοβαρότητα και η εθνική συνοχή είναι το τρίπτυχο που μπορεί να τις μετατρέψει σε διαχειρίσιμες απειλές.

Διαβάστε ακόμη: