Μια εντελώς νέα αγορά, άγνωστη μέχρι σήμερα στην ελληνική οικονομία, διαμορφώνεται με ταχείς ρυθμούς: η αγορά δέσμευσης, μεταφοράς και υπόγειας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS). Πρόκειται για έναν τομέα στον οποίο η Ελλάδα φιλοδοξεί να αποκτήσει κομβικό ρόλο τα επόμενα χρόνια, παρά το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί μεταξύ των επενδυτών λόγω του υπό διαμόρφωση ρυθμιστικού πλαισίου.

Οι συνολικές επενδύσεις που βρίσκονται στο τραπέζι αγγίζουν τα 4 δισ. ευρώ και αναμένεται να «ξεκλειδώσουν» όταν αποσαφηνιστούν οι κανόνες λειτουργίας της αγοράς. Στόχος είναι η δημιουργία μιας νέας βιομηχανίας που μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες στην ενεργειακή μετάβαση και τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Ο Πρίνος στο επίκεντρο του σχεδιασμού

Στην καρδιά αυτού του σχεδιασμού βρίσκεται το έργο Prinos CO2 Storage, η υπόγεια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα της EnEarth (θυγατρικής της Energean), με επένδυση ύψους 1 δισ. ευρώ. Το έργο αναμένεται να λάβει την τελική επενδυτική απόφαση έως το τέλος του 2026.

Η τεχνολογία Carbon Capture and Storage (CCS) επιτρέπει τη δέσμευση του CO₂ πριν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα – κυρίως από βαριές βιομηχανίες – τη μεταφορά του μέσω αγωγών ή πλοίων και τη μόνιμη αποθήκευσή του σε υπόγειους γεωλογικούς σχηματισμούς. Με αυτόν τον τρόπο, οι βιομηχανίες μειώνουν το αποτύπωμά τους ακόμη και όταν η πλήρης απανθρακοποίηση δεν είναι εφικτή.

Οι μεγάλες βιομηχανίες και το «στοίχημα» της χωρητικότητας

Η αποθήκη στον Πρίνο αποτελεί τον κρίσιμο κρίκο της αλυσίδας, καθώς εκεί θα καταλήγουν οι ροές CO₂ που θα δεσμεύουν οι μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες. Στις αρχές του 2026 θα ξεκινήσει το market test, από το οποίο θα φανεί το πραγματικό ενδιαφέρον της αγοράς.

Ήδη τρεις από τους μεγαλύτερους βιομηχανικούς ομίλους της χώρας έχουν ξεκινήσει τις προετοιμασίες τους:
– Στους Αγίους Θεοδώρους, η Motor Oil αναπτύσσει σύστημα δέσμευσης CO₂.
– Στο Μηλάκι Ευβοίας, η Holcim (Ηρακλής) προχωρά ξεχωριστό project.
– Στο Καμάρι Βοιωτίας, ο ΤΙΤΑΝ υλοποιεί μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις CCS στη χώρα.

Όταν όλα τα έργα λειτουργήσουν, θα μπορούν να δεσμεύουν 3,4 εκατ. τόνους CO₂ ετησίως, ποσότητα που υπερβαίνει τη μέγιστη δυναμικότητα της αποθήκης του Πρίνου (2,8 εκατ. τόνοι). Το πώς θα κατανεμηθεί αυτή η χωρητικότητα αποτελεί πλέον ένα από τα κρισιμότερα debate της νέας αγοράς.

Οι διαδρομές του άνθρακα και το ApolloCO₂

Παράλληλα ωριμάζει και το δίκτυο μεταφοράς του CO₂. Ο ΔΕΣΦΑ έχει αναλάβει τον σχεδιασμό του έργου ApolloCO2, κόστους έως 800 εκατ. ευρώ. Το CO₂ θα συγκεντρώνεται από τις βιομηχανίες, θα οδηγείται στη Ρεβυθούσα για υγροποίηση και στη συνέχεια θα μεταφέρεται ακτοπλοϊκώς στον Πρίνο ή σε άλλες αποθήκες, εντός ή εκτός Ελλάδας.

Κομβικό έργο είναι ο αγωγός 35 χιλιομέτρων από το Καμάρι Βοιωτίας προς την Ελευσίνα και τη Ρεβυθούσα, με αρχική δυναμικότητα 3 εκατ. τόνων CO₂ και προοπτική επέκτασης στα 5 εκατ. τόνους.

Θεσμικό πλαίσιο και αντιδράσεις της αγοράς

Το νομοσχέδιο του Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που ψηφίστηκε πρόσφατα, θέτει για πρώτη φορά το πλαίσιο για τη δέσμευση, μεταφορά και αποθήκευση CO₂. Ωστόσο, κρίσιμες λεπτομέρειες – όπως ο Κανονισμός Τιμολόγησης, ο Κώδικας Χωρητικότητας και οι κανόνες του market test – θα καθοριστούν με υπουργικές αποφάσεις έως το τέλος του 2025.

Η αγορά εκφράζει έντονες ενστάσεις για το προτεινόμενο «διπλό μοντέλο» κατανομής χωρητικότητας (ρυθμιζόμενο και ανταγωνιστικό), προειδοποιώντας για στρεβλώσεις, έλλειψη διαφάνειας και πιθανούς κινδύνους ανταγωνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Κόστος, δικαιώματα CO₂ και CfDs

Κρίσιμο παραμένει και το ζήτημα της οικονομικής βιωσιμότητας. Για να είναι βιώσιμα τα έργα CCS, η τιμή των δικαιωμάτων εκπομπών θα έπρεπε να προσεγγίζει τα 200 €/τόνο, όταν σήμερα κινείται γύρω στα 80 €/τόνο.

Για τον λόγο αυτό θεσπίζονται τα Συμβόλαια επί της Διαφοράς (CfDs), τα οποία καλύπτουν τη διαφορά όταν η τιμή του CO₂ υπολείπεται μιας τιμής αναφοράς και επιστρέφουν έσοδα στο Δημόσιο όταν την υπερβαίνει. Το μέτρο ευθυγραμμίζεται με τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό και την επικείμενη Industrial Decarbonisation Bank το 2026.

Η νέα αγορά CCS μπορεί να εξελιχθεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα για τη χώρα – αρκεί το θεσμικό πλαίσιο να προσφέρει σαφήνεια, ασφάλεια και ίσους όρους παιχνιδιού για όλους τους επενδυτές.

Διαβάστε ακόμη: