Βουτιά στην ιστορία, στην πορεία και τον χώρο δημιουργίας ενός σημαντικού εκπροσώπου της ελληνικής τέχνης αλλά και σε μια γνωστή-άγνωστη κοντινή πολίχνη μας προσκαλεί να κάνουμε το Μουσείο Μπενάκη από τον προσεχή Σεπτέμβριο και Οκτώβριο.

Οι εκθέσεις στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138

Η πρόσκληση για τα πρώτα εγκαίνια της νέας σεζόν θα γράφει Μικρά Ασία. Λάμψη Ξεριζωμός Καταστροφή Δημιουργία (15/9/2022-12/2/2023) και θα μας φέρει στο ισόγειο της Πειραιώς 138. Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το επετειακό αφιέρωμα που επιμελείται η Εβίτα Αράπογλου και πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών θα επιχειρήσει με περισσότερα από 1.000 εκθέματα και πάνω από 500 φωτογραφίες να ανοίξει ένα παράθυρο στην διαδρομή του μικρασιατικού ελληνισμού.

Το υλικό πλούσιο περιλαμβάνει έργα τέχνης, εικόνες, εκκλησιαστικά, πολεμικά και προσωπικά κειμήλια, ενδυμασίες, κοσμήματα, χειροτεχνήματα, χάρτες, φωτογραφίες, αρχειακά και κινηματογραφικά τεκμήρια, εφημερίδες, επιστολές, κάρτες, αλλά και αποσπάσματα από προσωπικές μαρτυρίες και αρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Ένα ταξίδι που ξεκινά από τα χρόνια της ακμής, διατρέχοντας από την Ιωνία και τα δυτικά παράλια ως την Καππαδοκία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.

Συνεχίζεται με την πυκνή σε γεγονότα περίοδο 1919-1923, από τους διωγμούς στην ελληνική απόβαση, τη μικρασιατική εκστρατεία, την «καταστροφή» του 1922 και την έξοδο των προσφύγων. Και καταλήγει στην εγκατάσταση και την ενσωμάτωση των εκπατρισμένων στην Ελλάδα, καθώς και στην επίδραση που η παρουσία τους είχε σε πολλούς τομείς της ελληνικής κοινωνίας. Τμήμα του επιλόγου της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην ίδρυση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών το 1930 από τη Μέλπω και τον Οκτάβιο Μερλιέ.

Δύο ακόμα εκθέσεις φέρνει ο Οκτώβριος στο κτίριο της οδού Πειραιώς. Με τίτλο «Το σπίτι με τις πεταλούδες» (6/10-20/11) η πιο πρόσφατη δουλειά του Παύλου Κοζαλίδη μας διακτινίζει στην Κίνα και την καθημερινότητα των ανθρώπων της. Αφετηρία της υπήρξε η γνωριμία του φωτογράφου με έναν Κινέζο συμμαθητή του στο Βανκούβερ του Καναδά πριν από 25 χρόνια και οι συχνές επισκέψεις του στο γεμάτο εκπλήξεις σπίτι του, μια φιλία που εξελίχθηκε σε αγάπη για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους της μακρινής χώρας της Ανατολής.

Από τις 13 Οκτωβρίου, όμως, από τη μεγαλύτερη αίθουσα του πρώτου ορόφου, θα… ξεκινά και ο δρόμος για την Ελευσίνα. Λίγο πριν την έναρξη της επίσημης χρονιάς της 2023 Ελευσίς Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, το αφιέρωμα «Ελευσίνα. Ωμό μουσείο» (έως 27/11) έρχεται, όπως δηλώνει η επιμελήτριά του Ερατώ Κουτσουδάκη «να προβάλει ψήγματα από όλα όσα απαρτίζουν το πολυπαραγοντικό φαινόμενο “Ελευσίνα”, τωρινά και αλλοτινά, και να δειγματίσει έτσι τον τόπο, προσκαλώντας το δυνάμει κοινό να ανακαλύψει πολλά περισσότερα επισκεπτόμενο και περπατώντας την πόλη».

Επικράτεια συνδεδεμένη με τα θρυλικά Μυστήρια και τον αρχαίο μύθο της θεάς Δήμητρας και της Κόρης, η πληγωμένη από τη σύγχρονη βιομηχανοποίηση περιοχή, ο λαϊκός της πολιτισμός, η εικόνα της που μας κληροδότησε ο κινηματογράφος, αλλά και ο φεστιβαλικός θεσμός των Αισχυλείων· τα πολλά πρόσωπα της Ελευσίνας θέλει να αναδείξει η εκθεσιακή αφήγηση που πατά σε τρεις πυλώνες και καλεί τον επισκέπτη να συνθέσει την πληροφορία.

Η επίσκεψη υπόσχεται συναντήσεις με τα πιο ετερόκλητα τεκμήρια που αποθησαύρισαν Ελευσίνιοι συλλέκτες (φωτογραφίες των παικτών του Πανελευσινιακού που θα έβρισκες μέσα σε συσκευασίες σοκολάτας τη δεκαετία του ’60, καλέσματα σε συγκεντρώσεις για το περιβάλλον, το τιμητικό μετάλλιο με τη μορφή του Αισχύλου από το πρώτο φεστιβάλ το 1975, τουριστικούς οδηγούς από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, αλλά και διπλωματικές εργασίες για την περιοχή που έχουν εκπονηθεί στο ΕΜΠ), ομιλώντα πορτρέτα ανθρώπων οι οποίοι έχουν συνδέσει τη διαδρομή τους με την πόλη, λιθογραφίες από τον 17^ο αιώνα, ιστορικές και επώνυμες φωτογραφίες αλλά και μια «στοά για τα κρυφά και τα κρυμμένα» του τόπου.

Κράξτον και Μόραλης στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Έως τις 11 Σεπτεμβρίου ο χώρος περιοδικών εκθέσεων στο κεντρικό κτίριο στο Κολωνάκι θα είναι ανοιχτός στο φως, τη ζωή και τα τοπία της Ελλάδας όπως τα αποτύπωσε στον καμβά, το χαρτί αλλά και σε μια μνημειακών διαστάσεων ταπισερί ο Τζον Κράξτον (1922-2009). Μια έκθεση που οργανώθηκε με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του Βρετανού κοσμοπολίτη εικαστικού και σκηνογράφου και από τις αρχές Οκτωβρίου θα «μετακομίσει» στα αγαπημένα του Χανιά, όπου για χρόνια έζησε.

Για το υπόλοιπο της χρονιάς, πάντως, την τιμητική του εδώ θα έχει ένας δημοφιλής ζωγράφος ο οποίος επηρέασε το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, τόσο με το έργο όσο και με τη διδασκαλία του. Τέσσερα χρόνια μετά την μεγάλη αναδρομική του καλλιτέχνη στην Πειραιώς, που κόντεψε να μετρήσει με εξαψήφιο νούμερο την προσέλευση των επισκεπτών, η έκθεση «Γιάννης Μόραλης. Χώρος ιδιωτικός» (26/10/22-8/1/23), σε συνδιοργάνωση με την Εταιρεία Μελέτης, Έρευνας και Προβολής της Νεοελληνικής Τέχνης – Εργαστήριο Γιάννης Μόραλης, έρχεται να μας συστήσει δημιουργίες του, πρώιμες αλλά και μεταγενέστερες, που ανήκουν στην οικογένειά του και οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν παρουσιαστεί ξανά στην Αθήνα.

Στοχεύοντας να προβάλλει τις εικαστικές του καταβολές και τη δημιουργική του πορεία, με έμφαση στον άνθρωπο και στον ιδιωτικό του χώρο, θα φιλοξενήσει ζωγραφικά έργα, σπάνια σχέδια των νεανικών του χρόνων (από τις δεκαετίες του 1920 και 1930), χαρακτικά, μελέτες, προσχέδια, γλυπτά, κεραμικές διακοσμητικές πλάκες, εικονογραφήσεις βιβλίων και εξώφυλλα δίσκων κάποια από τα οποία παρουσιάστηκαν πριν από μερικούς μήνες στη γενέτειρά του Άρτα, αλλά και προσωπικά αντικείμενα, όπως το τετράδιο με τα σχέδια του δεκάχρονου Μόραλη ή και την carte de visite που χρησιμοποιούσε όταν πλέον δεν αναλάμβανε να φιλοτεχνεί πορτρέτα δηλώνοντάς το πάνω της γραπτώς!

Παράλληλα, το καβαλέτο, ο πάγκος εργασίας, τα πινέλα και οι παλέτες του ζωγράφου αναλαμβάνουν να μας μεταφέρουν νοερά στο ατελιέ του καλλιτέχνη. Την επιμέλεια υπογράφουν η Νίκη Δάφνη και ο Τάσος Κουτσουρής και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό ο Σπύρος Νάσαινας.