Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και μάλλον δύσκολος για τα μουσεία σε όλο τον κόσμο και ακόμα και αν τα νούμερα των επισκεπτών έχουν δείξει ενθαρρυντική άνοδο δεν έχουν πλησιάσει τους αριθμούς προ της πανδημίας που ανάγκασε πολλά ιδρύματα, τόσο το 2020 όσο και το 2021 να μείνουν κλειστά επί σειρά μηνών. Το 2021 ήταν σαφώς λιγότερες οι μέρες που παρέμειναν κλειστά, εδώ όμως πρέπει να σημειωθεί ότι η επισκεψιμότητα πολλών από αυτά συνδέεται άρρηκτα με τον τουρισμό και τις ομαδικές επισκέψεις τουριστών που και το 2021 δεν πρόλαβε να ανακάμψει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται κάθε χρόνο τέτοια εποχή στο Artnewspaper ο αριθμός των επισκεπτών στα μουσεία αυξήθηκε με τα 100 κορυφαία ιδρύματα στον κόσμο να έχουν συνολικά 71 εκατομμύρια επισκέπτες σε σύγκριση με τα 54 εκατομμύρια το 2020. Ο κορωνοϊός δεν υποχώρησε το 2021 όπως ήταν αρχικά αναμενόμενο, αλλά η έναρξη ων εμβολιασμών και η άρση του λοκντάουν για μεγάλα διαστήματα άνοιξε και τις πόρτες των μουσείων.
Αν και σημειώθηκε αύξηση 31% στους επισκέπτες από το 2020 έως το 2021, οι συνολικοί αριθμοί εξακολουθούν να είναι 69% χαμηλότεροι από ό,τι το 2019, όταν τα 100 κορυφαία μουσεία είχαν 230 εκατομμύρια επισκέπτες.
Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι είναι η αιώνια κορυφή
Το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι είναι η αιώνια κορυφή αυτής της λίστας, με εντυπωσιακούς 2,8 εκατομμύρια επισκέπτες, αύξηση 5% σε σχέση με το 2020, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδά του. Το 2019 το επισκέφτηκαν 9,6 εκατομμύρια άνθρωποι.
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται το Κρατικό Ρωσικό Μουσείο στην Αγία Πετρούπολη με σχεδόν 2,3 εκατομμύρια επισκέπτες, αυξημένο κατά 88% σε σχέση με το 2020 και μόλις 6% χαμηλότερο από το επίπεδο πριν από την πανδημία. Το μουσείο, έκλεισε μόνο για δέκα ημέρες λόγω των περιορισμών του κορωνοϊού, ενώ το Λούβρο ήταν κλειστό για 116 ημέρες. Συνολικά τα μουσεία της Ρωσίας έμειναν κλειστά για μικρότερο χρονικό διάστημα από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά και σκαρφάλωσαν στις θέσεις της λίστας, εκεί που θα βρίσκαμε πιθανώς τα μουσεία από την Κίνα, που δεν έχουν ακόμα εκδώσει τα στοιχεία τους.
Η παρούσα κατάσταση του πολέμου θα επηρεάσει δραστικά τα μουσεία της Ρωσίας και για το 2022, πιθανώς και για τα επόμενα χρόνια, όπως και θα επηρεάσει τις πολιτιστικές ανταλλαγές Ρωσίας και Δύσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μπόρεσαν να διαθέσουν 370 μουσεία, χάθηκαν 31.000 ημέρες επισκέψεων, που ήταν λιγότερες από αυτές του 2020, αλλά πολύ απογοητευτικές για τη βιωσιμότητα των μουσείων. Σύμφωνα πάντα με το την έρευνα των Justin Kamp και Alva Muris για το Artnewspaper το 72% των μουσείων είχε περισσότερους επισκέπτες το 2021 σε σχέση με το 2020, ενώ το 28% είχε λιγότερους. Γερμανία, Ολλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο είδαν τα μουσεία τους περισσότερες ημέρες κλειστά και χτυπήθηκαν περισσότερο από τα υπόλοιπα εκτός και εντός Ευρώπης. Από τα στοιχεία απουσιάσουν τα συγκριτικά μεγέθη για το φόρουμ Humboldt στο Βερολίνο, αλλά και το Bourse de Commerce-Pinault στο Παρίσι, που παρουσιάζουν σχεδόν ίδιες επισκεψιμότητες που κυμαίνονται γύρω στο μισό εκατομμύριο επισκέπτες. Και τα δυο πολιτιστικά σημεία άνοιξαν μέσα στο 2021. Μέσα στο 2021 άνοιξαν και το Μουσείο Τέχνης Pudong στη Σαγκάη, αλλά και στο Χονγκ Κονγκ, το μουσείο M+.
Μουσείο της Ακρόπολης
Πριν περιηγηθούμε στην Ευρώπη, το Μουσείο της Ακρόπολης, το μόνο ελληνικό μουσείο στη λίστα των 100 μουσείων του κόσμου με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, βρίσκεται φέτος στην 46η θέση. Το επισκέφθηκαν 547.910 επισκέπτες και είχε 69% μεγαλύτερη επισκεψιμότητα από το 2020.
Το 2020 ήταν στη θέση 66 της παγκόσμιας κατάταξης, έμεινε κλειστό 150 ημέρες και έχασε το 82% των επισκεπτών του, εμφανίζοντας 324.633 επισκέπτες. Αν και οι αριθμοί είναι ενθαρρυντικοί απέχουν πολύ από αυτούς προ της πανδημίας και το μουσείο βρίσκεται σε ποσοστό 69% χαμηλότερα από το 2019.
Οι αριθμοί είναι ενθαρρυντικοί όμως αν σκεφτεί κάποιος, αναλογικά, ότι το περίφημο Βρετανικό μουσείο, η κορωνίδα των πολιτιστικών ιδρυμάτων της χώρας και αυτό με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα από όλα τα υπόλοιπα είχε το 2021, 1,3 εκατομμύρια επισκέπτες, σημειώνοντας αύξηση 4% σε σχέση με το 2020 αλλά πολύ μακριά από τα 6,2 εκατομμύρια επισκέπτες του 2019.
Το παράδοξο είναι ότι η Εθνική Πινακοθήκη στο Ηνωμένο Βασίλειο με 709.000 επισκέπτες το 2021, σημείωσε πτώση 41% σε σύγκριση με το 2020 και 88% σε σύγκριση με το 2019. Αιτιολογείται η πτώση της επισκεψιμότητας από την έλλειψη διοργάνωσης μεγάλων εκθέσεων που θα ενθάρρυναν τους Βρετανούς επισκέπτες να περιηγηθούν στις αίθουσές της ακόμα μια φορά αφού είχαν σταματήσει και οι πτήσεις από το εξωτερικό που έφερναν σε ένα μουσείο εξαιρετικά αγαπητό εκατομμύρια διεθνών επισκεπτών.
Τη διαφορά στις βρετανικές γκαλερί και μουσεία την έκανε το Μάντζεστερ στη δημόσια γκαλερί τέχνης, εκεί που ο περίφημος πολυβραβευμένος εκκεντρικός και πολύ δημοφιλής εικαστικός και αγγειοπλάστης Γκρέισον Πέρι, παρουσίασε ένα πανόραμα της βρετανικής αγγειοπλαστικής από επαγγελματίες και ερασιτέχνες, με τίτλο Grayson’s Art Club. Η δωρεάν έκθεση ήταν από τις πιο δημοφιλείς στο Ηνωμένο βασίλειο, γιατί ο Γκρέισον Πέρι στην ουσία παρουσίασε εκεί αυτούς που είχε παρουσιάσει και στη δημοφιλή εκπομπή του Channel 4 κατά τη διάρκεια του εθνικού λοκντάουν. Ο Πέρι ενθάρρυνε σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας ερασιτέχνες και επαγγελματίες σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο να κάνουν έργα και να μην τους καταβάλει ψυχολογικά η πρωτόγνωρη συνθήκη του εγκλεισμού.
Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης με σχεδόν 1,96 εκατομμύρια επισκέπτες η Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον, DC με 1,7 εκατομμύρια και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη με 1,16 εκατομμύρια βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των μουσείων της Αμερικής και θα έπρεπε να σημειώσουμε και εδώ την απουσία διεθνών επισκεπτών. Η επισκέψιμότητά τους, ωστόσο, ούτε κατά διάνοια, δεν αγγίζει την προ κορωνοϊού κατάσταση.
Τα Νεοϋορκέζικα μουσεία Met Fifth Avenue, το MoMA, το Whitney Museum of American Art και το Solomon R. Guggenheim είδαν το κοινό να διπλασιάζεται. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η δημοφιλέστερη έκθεση δεν αφορά κάποιον μεγάλο καλλιτέχνη, είναι η έκθεση Automania, στο ΜοΜΑ, μια έκθεση για αυτοκίνητα που οδήγησε περισσότερο πάνω από 475.000 άτομα στο μουσείο, για να δουν κλασικά μοντέλα αυτοκινήτων αλλά και έργα τέχνης εμπνευσμένα από αυτά.
Στον υπόλοιπο πλανήτη τα μουσεία της Βραζιλίας που κάνουν εκθέσεις υπερπαραγωγές, έχασαν το 90% των επισκεπτών τους. Η μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής με 213 εκατ. κατοίκους, επισήμως, έχει φθάσει τους 638.362 νεκρούς επί συνόλου 27.479.963 μολύνσεων.
Σε αντίθετη κατεύθυνση, το NGV International στη Μελβούρνη, το πιο δημοφιλές μουσείο στην Αυστραλία, σε μια χώρα που επέβαλε το μεγαλύτερο λοκντάουν στον κόσμο είδε την επισκεψιμότητά του να αυξάνεται κατά 26% σε σύγκριση με το 2020, αλλά εξακολουθεί να είναι μειωμένο κατά 67% από το 2019.
