Παρακεταμόλη, νικοτίνη, καφεΐνη και φάρμακα για την επιληψία και τον διαβήτη εντοπίστηκαν ευρέως σε ποτάμια σε μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Γιορκ, την οποία δημοσιεύει το BBC, προσθέτοντας ότι η έρευνα είναι από τις πιο εκτεταμένες που έχουν πραγματοποιηθεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Τα ποτάμια στο Πακιστάν, τη Βολιβία και την Αιθιοπία ήταν από τα πιο μολυσμένα. Τα ποτάμια στην Ισλανδία, τη Νορβηγία και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου κατέγραψαν λίγο καλύτερη εικόνα.
Η επίδραση πολλών από τις πιο κοινές φαρμακευτικές ενώσεις στα ποτάμια είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό άγνωστη.
Αλλά είναι ήδη καλά τεκμηριωμένο ότι μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των ψαριών και οι επιστήμονες φοβούνται ότι η αυξημένη παρουσία αντιβιοτικών στα ποτάμια θα μπορούσε να περιορίσει την αποτελεσματικότητά τους ως φάρμακα.
Η μελέτη έλαβε δείγμα νερού από περισσότερες από 1.000 περιοχές δοκιμών σε περισσότερες από 100 χώρες.
Συνολικά, πάνω από το ένα τέταρτο των 258 ποταμών που ελήφθησαν στο δείγμα είχαν τα γνωστά ως «ενεργά φαρμακευτικά συστατικά» σε επίπεδο που θεωρείται μη ασφαλές για τους υδρόβιους οργανισμούς.
«Συνήθως, αυτό που συμβαίνει είναι ότι παίρνουμε αυτές τις χημικές ουσίες, έχουν κάποια επιθυμητά αποτελέσματα πάνω μας και μετά φεύγουν από το σώμα μας», είπε ο Δρ Τζον Γουίλκινσον, ο οποίος ηγήθηκε της έρευνας, στο BBC News.
«Αυτό που γνωρίζουμε τώρα είναι ότι ακόμη και οι πιο σύγχρονες αποδοτικές μονάδες επεξεργασίας λυμάτων δεν είναι πλήρως ικανές να υποβαθμίσουν αυτές τις ενώσεις προτού καταλήξουν σε ποτάμια ή λίμνες».
Τα δύο πιο συχνά ανιχνευόμενα φαρμακευτικά προϊόντα ήταν η καρβαμαζεπίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της επιληψίας και του νευρικού πόνου, και η μετφορμίνη, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη.
Βρέθηκαν επίσης υψηλές συγκεντρώσεις στα λεγόμενα «αναλώσιμα του τρόπου ζωής» όπως η καφεΐνη (καφές) και η νικοτίνη (τσιγάρα) καθώς και το παυσίπονο παρακεταμόλη.
Στην Αφρική, η αρτεμισινίνη, η οποία χρησιμοποιείται στην ιατρική κατά της ελονοσίας, βρέθηκε επίσης σε υψηλές συγκεντρώσεις.
«Μπορούμε να πούμε [ο αντίκτυπος της παρουσίας τέτοιων φαρμακευτικών ουσιών στα ποτάμια] είναι πιθανό να είναι αρνητικός, αλλά πρέπει να γίνουν μεμονωμένες δοκιμές με το καθένα και υπάρχουν σχετικά λίγες μελέτες», δήλωσε στο BBC, η Δρ. Veronica Edmonds-Brown, οικολόγος από Πανεπιστήμιο του Χέρτφορντσάιρ του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Αυτό θα επιδεινωθεί, καθώς χρησιμοποιούμε ολοένα και περισσότερο φαρμακολογικές λύσεις για οποιαδήποτε ασθένεια είτε σωματική είτε ψυχική».
Η έκθεση αναφέρει ότι η αυξημένη παρουσία αντιβιοτικών στα ποτάμια θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικών βακτηρίων, βλάπτοντας την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και θέτοντας τελικά «παγκόσμια απειλή για το περιβάλλον και την παγκόσμια υγεία».
Οι πιο μολυσμένες τοποθεσίες ήταν σε μεγάλο βαθμό σε χώρες χαμηλού έως μεσαίου εισοδήματος και σε περιοχές όπου υπήρχε απόρριψη λυμάτων, κακή διαχείριση των λυμάτων και φαρμακευτική παραγωγή.
«Έχουμε δει μολυσμένα ποτάμια στη Νιγηρία και στη Νότια Αφρική με πολύ υψηλές συγκεντρώσεις φαρμακευτικών προϊόντων και αυτό οφείλεται βασικά στην έλλειψη υποδομής για την επεξεργασία των λυμάτων», δήλωσε ο Δρ Mohamed Abdallah, Αναπληρωτής Καθηγητής Emerging Contaminants στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ του Ηνωμένου Βασιλείου.
Όσον αφορά το ερώτημα τι μπορεί να γίνει, ο κύριος συγγραφέας της έκθεσης, ο Δρ. Wilkinson, έχει μια κάπως καταθλιπτική προοπτική.
«Θα χρειαστούν πολλοί άνθρωποι που είναι πολύ πιο έξυπνοι από εμένα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα», είπε. «Ένα από τα λίγα πράγματα που θα μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή είναι η σωστή χρήση των φαρμάκων».
