Συνεχίστηκε το 2021 η συρρίκνωση του ανεξόφλητου κεφαλαίου για δάνεια που είχαν παρασχεθεί σε φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου (ΕΔ), με το συνολικό υπόλοιπο να συρρικνώνεται στα 8,916 δισ. ευρώ το γ΄ τρίμηνο του έτους.

Όπως αναφέρει στην φθινοπωρινή έκθεση το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ΕΔΣ), Θετική εξέλιξη αποτελεί η μείωση του ανεξόφλητου εγγυημένου υπολοίπου χωρίς να γίνουν υψηλές πληρωμές για καταπτώσεις εγγυήσεων από το ΕΔ το εννεάμηνο, καθότι περιορίστηκαν στα 80 εκατ. ευρώ μόλις. Την ίδια περίοδο ισχνή ήταν η παροχή νέων εγγυήσεων του ΕΔ για δανειοδότηση φορέων εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης και περιορίστηκε στα 8,5 εκατ. ευρώ.

Προγράμματα οικονομικής προσαρμογής

Τα χρόνια εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής, καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να εξυγιανθεί το χαρτοφυλάκιο των δανειακών κεφαλαίων που αντλήθηκαν από τους φορείς εντός και εκτός της ΓΚ, με την εγγύηση του ΕΔ. Το 2018, θεσμοθετήθηκαν αυστηρότερα κριτήρια για την παροχή νέων εγγυήσεων από το ΕΔ, προκειμένου να αποφεύγεται η καταχρηστική ενεργοποίηση αυτού του εργαλείου δημοσιονομικής πολιτικής.

Έκτοτε, η πολιτική παροχής εγγυήσεων από το ελληνικό Δημόσιο διαφοροποιήθηκε σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν, καθότι δύναται να παρέχεται μόνο για κεφάλαια που εκταμιεύονταν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), προοριζόμενα αποκλειστικά για επενδυτικούς σκοπούς. Αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών, σε συνδυασμό με τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν από το ΕΔ από καταπτώσεις εγγυήσεων με επιβάρυνση του ΚΠ, ήταν να συρρικνωθεί σταδιακά το ανεξόφλητο υπόλοιπο κατά την τελευταία δεκαετία, και να προκύπτει μια σαφώς πιο ελεγχόμενη κατάσταση όσον αφορά την δημοσιονομική διαχείριση τους.

Οι προσπάθειες εξυγίανσης του χαρτοφυλακίου των δανειακών κεφαλαίων σήμερα

Εφεξής, οι σχετικές προσπάθειες αυτές εστιάζουν στην εκκαθάριση του υπολοίπου των παρεχόμενων κρατικών εγγυήσεων που αφορά στις ιδιωτικές επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα το οποίο ανέρχεται σε 3,158 δισ. ευρώ .Στο πλαίσιο αυτό, υλοποιείται ήδη σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει την χρήση ψηφιακών δυνατοτήτων για την ταχύτερη επεξεργασία και πληρωμή των αιτημάτων κατάπτωσης εγγύησης που υποβάλουν τα πιστωτικά ιδρύματα. Παράλληλα, επιδιώκεται η ελαχιστοποίηση της δημοσιονομικής επιβάρυνσης καθόσον, η υποχρέωση αυτή εξακολουθεί να βαρύνει τον πιστούχο, παρά την πληρωμή του ποσού από το ΕΔ, μετά από την κατάπτωση της εγγύησης.

Για αυτόν τον σκοπό καθιερώθηκε η ηλεκτρονική διαδικασία καταπτώσεων, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις να ρυθμίσουν σε έως και 120 δόσεις βεβαιωμένες οφειλές από δάνεια, τα οποία χορηγήθηκαν έως και το 2012, με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (πρώην “Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης ΑΕ”) ή του Ταμείου Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων ΑΕ (ΤΕΜΠΜΕ), και τα οποία είχαν καταστεί ληξιπρόθεσμα στις τράπεζες έως τις 7.10.2019.

Προγράμματα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας

Ακόμη, στο πλαίσιο των προγραμμάτων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας για μικρές και μεσαίες επειχειρήσεις, το ΕΔ έχει παράσχει εγγυήσεις για την δανειοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΤΕπ συνολικού ύψους 1.911 εκατ. ευρώ, με το ανεξόφλητο υπόλοιπο να ανέρχεται σήμερα σε 1,477 δισ. ευρώ περίπου. Επιπρόσθετα, εφαρμόστηκε το σύστημα παροχής εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου με την ονομασία «ΗΡΑΚΛΗΣ»25, προκείμενου να καλυφθεί η έκδοση ομολογιών υψηλής διαβάθμισης που θα προκύψουν από τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων.

Αρχικά προβλέπονταν να παρασχεθούν συνολικές εγγυήσεις μέχρι του ποσού των 12 δισ. ευρώ και για χρονικό διάστημα 18 μηνών, ωστόσο έπειτα από παράταση που εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2021 από την ΕΕ, η υλοποίηση του προγράμματος επεκτάθηκε για 18 μήνες επιπλέον, με το ΕΔ να δύναται να παράσχει πρόσθετες εγγυήσεις 12 δισ. ευρώ. Έως σήμερα, το ΕΔ έχει παράσχει για τιτλοποιήσεις ΜΕΔ των πιστωτικών ιδρυμάτων συνολικές εγγυήσεις ύψους 8,5 δισ. ευρώ περίπου.

Αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης

Τέλος για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και της συνακόλουθης ύφεσης που προκλήθηκε στην ελληνική και ευρωπαϊκή οικονομία το 2020, επεκτάθηκε η παροχή κρατικών εγγυήσεων προκειμένου να ληφθούν μέτρα μετριασμού των επιπτώσεων της πανδημίας στις οικονομίες των κρατών- μελών της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, το ελληνικό Δημόσιο παρείχε κρατικές εγγυήσεις για την υλοποίηση σχεδίων που ελήφθησαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αφορούσαν την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα.

Συγκεκριμένα:

1. Παρείχε εγγύηση προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) μέχρι του ποσού των 353 εκατ. ευρώ περίπου, για την παροχή δανειακών κεφαλαίων από το Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων (Pan-European Guarantee Fund») σε μικρομεσαίες και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.

2.Παρείχε εγγύηση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι του ποσού των 343 εκατ. ευρώ περίπου, στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης της απασχόλησης (SURE), λόγω της επιδημικής έκρηξης της νόσου.

3. Παρείχε εγγυήσεις ύψους 2 δισ. ευρώ περίπου για την σύσταση του Ταμείου Εγγυοδοσίας επιχειρήσεων COVID-19 της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, για την ενίσχυση της ρευστότητάς των επιχειρήσεων που πλήττονται από τα υγειονομικά μέτρα κατά της πανδημίας με δάνεια κεφαλαίου κίνησης, μέσω εγγυοδοτικών προγραμμάτων, σε ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (τράπεζες)