Σαν την «Αχίλλειο πτέρνα» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που στην ουσία το καθιστά οιονεί δημόσιο, περιγράφει το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) τον αναβαλλόμενο φόρο. Ο οργανισμός χαρακτηρίζει το σχέδιο των συστημικών τραπεζών για επιτάχυνση της απόσβεσης των DTCs προς τη σωστή κατεύθυνση, τονίζει όμως ότι υπάρχουν σαφή περιθώρια βελτίωσης και προσθέτει ότι χρειάζεται ισορροπία μεταξύ απόσβεσης DTCs και πληρωμής γαλαντόμων μερισμάτων.
Τον Ιούνιο 2024 οι αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις (deferred tax credits, DTCs) ανέρχονταν σε 12,5 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 41% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων (total capital, TC) από 51% τον Ιούνιο του 2023, το 50% των συνολικών κεφαλαίων κοινών μετοχών της κατηγορίας 1 (common equity tier 1 capital, CET1) από 53% το Δεκέμβριο του 2023, και το 36,8% της λογιστικής αξίας των ιδίων κεφαλαίων (book value of equity) από 45,1% τον Ιούνιο του 2023.
Επιπλέον, στα τέλη 2023 περιλαμβάνονταν αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (deferred tax assets, DTAs) ύψους 2,6 δισ. ευρώ στα εποπτικά ίδια κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών, αποτελώντας περίπου το 9% επί του συνόλου των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων, το 10,7% των CET1 κεφαλαίων, και 8,2% επί της λογιστικής αξίας των ιδίων κεφαλαίων.
Όπως σημειώνει το ΚΕΠΕ, η γραμμική απόσβεση των DTCs ανέρχεται περίπου στα 700 εκατ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο. Με αυτό τον ρυθμό απομείωσης, η ολοκλήρωση της πλήρους απόσβεσης των DTCs αναμένεται μετά το 2040. Επιπλέον, την περίοδο 2020-2023 η σωρευτική απόσβεση των DTCs ανήλθε σε 2,8 δισ. ευρώ (2019: €15,7 εκατ., 2023: €12,9 εκατ.). Ωστόσο, με βάση τα σχέδια των συστημικών τραπεζών κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους για το 9μηνο 2024, προκρίθηκε η επιτάχυνση της απόσβεσης των DTCs από το 2025. Κατά την παρουσίαση οι τράπεζες ανέφεραν πως η ολική απόσβεση των DTCs αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2034, χωρίς να υπάρχει επίπτωση στην κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεων ή στα ίδια κεφάλαια. Πιο συγκεκριμένα, το 29% των μερισμάτων που θα διανέμουν, από το 2025 και έπειτα, θα συνυπολογίζεται ως επιπλέον ποσό προς απόσβεση του αποθέματος των DTCs.
Το σχέδιο των ελληνικών συστημικών τραπεζών για επιτάχυνση της απόσβεσης των DTCs (πέραν της «γραμμικής» απόσβεσης), ίσης με το 29% των καταβληθέντων μερισμάτων από το 2025 και έπειτα, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά υπάρχουν σαφή περιθώρια βελτίωσης ως προς την απόσβεση των DTCs, σημειώνει το ΚΕΠΕ. Είναι σαφές, επισημαίνεται, ότι απαιτείται ισορροπία ανάμεσα στη μερισματική πολιτική (ιδίως όταν αυτή είναι γαλαντόμος) και στην απόσβεση των DTCs, κάτι που τονίζει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2024). Επιπλέον, οι υπερμεγέθεις πληρωμές μερισμάτων προς τους μετόχους των τραπεζών, σε συνδυασμό με τα DTCs, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μία οικονομικά και πολιτικά αμφιλεγόμενη κίνηση, τόνισαν οι Financial Times.
Μέσα από μία πιο θαρραλέα αντιμετώπιση των DTCs, το πρόβλημα του αναβαλλόμενου φόρου θα αντιμετωπιζόταν πιο δραστικά και θα βελτιώνονταν ποιοτικώς ταχύτερα οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών συστημικών τραπεζών, αναφέρει το ΚΕΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας κατά νου τη βιώσιμη συνύπαρξη των Ελλήνων καταναλωτών και εγχώριων επιχειρήσεων, του τραπεζικού συστήματος και της οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας, οι BIG4 θα μπορούσαν να βελτιώσουν το πλάνο για μια επιταχυνόμενη απόσβεση των DTCs, ιδίως εάν οι οικονομικές εξελίξεις και διεθνείς συγκυρίες -με δεδομένο τον χαμηλό ανταγωνισμό και την υψηλή συγκέντρωση εγχώρια (βλ. bankflation, πληθωρισμό της «τραπεζικής απληστίας»)- συμβάλλουν σε συνέχιση της υψηλής κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών τα επόμενα έτη, περιορίζοντας παράλληλα τον «ομφάλιο λώρο» κράτους-τραπεζών.
