«Καβαλλερία ρουστικάνα» και «Παλιάτσοι» από 25 Ιανουαρίου στην ΕΛΣ

Με μια νέα φιλόδοξη παραγωγή του πιο διάσημου οπερατικού δίπτυχου εγκαινιάζει το 2024 η Εθνική Λυρική Σκηνή. Η «Καβαλλερία ρουστικάνα» του Μασκάνι και οι «Παλιάτσοι» του Λεονκαβάλλο ανεβαίνουν στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ, από τις 25 Ιανουαρίου και για έξι παραστάσεις, σε μουσική διεύθυνση Αντονέλλο Αλλεμάντι και σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου. Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η «Καβαλλερία ρουστικάνα» -δηλαδή ο Αγροτικός ιπποτισμός- και οι «Παλιάτσοι», τα δύο αυτά κορυφαία δείγματα του κινήματος που έμεινε γνωστό ως «βερισμός» (από την ιταλική λέξη vero που σημαίνει αληθινός) και το οποίο εκφράζει τον ρεαλισμό στην ιταλική όπερα, αποτελούν έως και σήμερα το δημοφιλέστερο δίπτυχο σε ολόκληρη την ιστορία της όπερας.

Η «Καβαλλερία ρουστικάνα» κέρδισε το 1890 τον διαγωνισμό για μονόπρακτες όπερες του Ιταλού εκδότη Εντοάρντο Σοντσόνιο, ο οποίος αναζητούσε ταλέντα στη νέα γενιά Ιταλών συνθετών. Δύο χρόνια αργότερα παρουσιάστηκαν στο Μιλάνο οι «Παλιάτσοι», όπερα σε δύο πράξεις με πρόλογο, υπό τη μουσική διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι, και σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Η άρια «Γέλα, παλιάτσο» έγινε παγκοσμίως διάσημη χάρη στον θρυλικό Ιταλό τενόρο Ενρίκο Καρούζο και μέχρι σήμερα παραμένει συνώνυμη ολόκληρης της λυρικής τέχνης.

Παίρνοντας αποστάσεις από τα πάθη και τα υψηλόφρονα ιδανικά των λυρικών έργων του ρομαντισμού, οι δύο αυτές όπερες εξιστορούν τα πάθη ταπεινών, λαϊκών ανθρώπων του ιταλικού Νότου. Η γεμάτη πάθος μουσική τους ενδυναμώνει το δράμα και δημιουργεί έντονες συγκινήσεις, οι οποίες τους χάρισαν την αθανασία: από την πρώτη μέρα παρουσίασής τους, τα δύο έργα παραμένουν σταθερά στον πυρήνα των λυρικών θεάτρων όλου του κόσμου.

Για τη νέα παραγωγή του δίπτυχου, η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε τη σκηνοθεσία σε έναν από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ελληνικού θεάτρου, τον Νίκο Καραθάνο. Με την παραγωγή αυτή ο Καραθάνος κάνει το ντεμπούτο του σε έργα του ρεπερτορίου της όπερας και επιχειρεί να δώσει μια νέα ανάγνωση στις δύο κορυφαίες όπερες του βερισμού μέσα από τη δική του αναγνωρίσιμη -ποιητική και ταυτόχρονα ρεαλιστική- ματιά.

Ο Καραθάνος σημειώνει για τα δύο έργα: «Ποτέ τόσο αίμα δεν πήρε τόσο χειροκρότημα. Ποτέ τέτοιο έγκλημα δεν γέννησε τέτοια μουσική – δεν ήταν μόνο ο θρυλικός Καρούζο, ο Κόππολα και ο Νονός του, ο Σκορσέζε και η μαφία ολόκληρη που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ’ αυτή τη μουσική… Δεν κατάφερε να ξεφύγει κανένας μας! Μπήκε μες στις κουζίνες μας αποθεώνοντας τα μεσημέρια μας, μας κυνήγησε τ’ απογεύματα τότε που νέοι βγαίναμε πλυμένοι και καθαροί με τη χωρίστρα στη μέση και μας λέρωνε όλο το βράδυ. Καμιά μάνα, κανένας γκόμενος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί να σιγοτραγουδήσει ή καλύτερα να φωνάξει δυνατά άριες από την Καβαλλερία ρουστικάνα και τους Παλιάτσους, την ώρα που μαγείρευε, την ώρα που φλέρταρε άγρια. Κανείς άνθρωπος φτωχός, ψηλός, χοντρός, βαθύς, ρηχός, πλούσιος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στην ιδέα ότι τραγουδάει το “Vesti la giubba”. Τέτοιες στιγμές δεν βλέπει το κοινό μια παράσταση. Ματώνουν τα νιάτα μας».

Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο διεθνώς αναγνωρισμένος Βρετανός σκηνογράφος και ενδυματολόγος Λέσλι Τράβερς, ο οποίος εντυπωσίασε με τη σκηνική εγκατάσταση που δημιούργησε για τον πρόσφατο «Πύργο του Κυανοπώγωνα» της ΕΛΣ. Καρπός της συνεργασίας Καραθάνου και Τράβερς θα είναι ένας εντυπωσιακός σκηνικός κόσμος γεμάτος από το ανοιξιάτικο πασχαλινό φως, καθώς και τα πολύχρωμα κοστούμια που αντικατοπτρίζουν την τρέλα της ζωής και την ποιητική διάσταση του ονείρου. Τη μουσική δραματουργία υπογράφει ο ‘Αγγελος Τριανταφύλλου, τη χορογραφία η Αμάλια Μπένετ και τους φωτισμούς ο Μπεν Πίκερσγκιλ.

Διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος Ιταλός αρχιμουσικός Αντονέλλο Αλλεμάντι στην πρώτη του συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Στη διανομή των δύο έργων, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να θαυμάσει κορυφαίους λυρικούς πρωταγωνιστές διεθνούς ακτινοβολίας. Ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς θα ερμηνεύσει τον ‘Αλφιο στην «Καβαλλερία» και τον Τόνιο στους «Παλιάτσους», ρόλους που έχει ερμηνεύσει με τεράστια επιτυχία και διθυραμβικές κριτικές, όχι μόνο στην Εθνική Λυρική Σκηνή, αλλά και στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, το Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, το Λα Μονναί των Βρυξελλών και την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο.

Στην πρώτη του συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή, ο διεθνώς καταξιωμένος τενόρος Αρσέν Σογκομονιάν θα κάνει το ντεμπούτο του στον ρόλο του Τουρίντου στην «Καβαλλερία», ενώ επίσης θα ερμηνεύσει τον Κάνιο στους «Παλιάτσους».

Στον ρόλο της Σαντούτσας στην «Καβαλλερία» θα κάνει το πολυαναμενόμενο ντεμπούτο της μια από τις σπουδαιότερες μεσοφώνους της γενιάς της, η Εκατερίνα Γκουμπάνοβα, η οποία επιστρέφει στην ΕΛΣ μετά τον «Ντον Κάρλο» το 2019. Τον ρόλο της Νέντας στους «Παλιάτσους» θα ερμηνεύσει η διακεκριμένη υψίφωνος της ΕΛΣ Τσέλια Κοστέα, η οποία τον έχει ερμηνεύσει με μεγάλη επιτυχία στο Ηρώδειο, καθώς και στο Σαν Κάρλο της Νάπολης και στο Τεάτρο Λίρικο του Κάλιαρι στη Σαρδηνία.

O διακεκριμένος βαρύτονος της ΕΛΣ Διονύσης Σούρμπης θα ερμηνεύσει τον ρόλο του Σίλβιο στους «Παλιάτσους», ρόλο που έχει ερμηνεύσει με ιδιαίτερη επιτυχία στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, στην Όπερα της Ρώμης, αλλά και στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Μαζί τους διακεκριμένοι και νεότεροι Έλληνες μονωδοί όπως οι Τζούλια Σουγλάκου, Διαμάντη Κριτσωτάκη, Γιάννης Καλύβας κ.ά. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ η Κωνσταντίνα Πιτσιάκου.