Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραδοσιακά έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η αυξανόμενη ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δείχνει ξεκάθαρα τα όρια αυτής της επιρροής στην περιοχή.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πρόσφατα στο Truth Social ότι «οι ΗΠΑ μπορούν εύκολα να διαπραγματευτούν μια συμφωνία ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ». Η πραγματικότητα, όμως, απέχει πολύ από αυτό. Παρά την παραδοσιακή τους δύναμη, οι ΗΠΑ υπό την προεδρία Τραμπ φαίνεται πως δεν διαθέτουν πλέον τα μέσα για να επέμβουν άμεσα, ανώδυνα και αποτελεσματικά.

Η στρατηγική ανεξαρτησία του Ισραήλ και η εχθρική στάση της Τεχεράνης απέναντι στις ΗΠΑ περιορίζουν σημαντικά τις δυνατότητες διπλωματικής διαμεσολάβησης, δημιουργώντας ταυτόχρονα συνθήκες απώλειας ελέγχου στην εξέλιξη των γεγονότων. Αυτό γίνεται ακόμα πιο εμφανές καθώς ο Μπενιαμίν Νετανιάχου διατηρεί ενεργά όλα τα μέτωπα: πόλεμος και σοβαρή ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, επιθέσεις στην Υεμένη εναντίον των Χούτι και συγκρούσεις με το Ιράν.

Η επιλογή του Ισραήλ να εξαπολύσει πυραυλικές επιθέσεις εναντίον ιρανικών στρατηγικών στόχων, παρά τις δημόσιες και μυστικές εκκλήσεις της Ουάσινγκτον να αποφύγει τέτοιες ενέργειες, επιβεβαιώνει μια κρίσιμη διαπίστωση: οι ΗΠΑ δεν μπορούν να σταματήσουν το Ισραήλ όταν θεωρεί ότι κινδυνεύει η εθνική του ασφάλεια. Το μέγιστο που μπορεί να επιτύχει η Ουάσινγκτον είναι η προσωρινή αναβολή τέτοιων ενεργειών, καθώς η ουσιαστική επιβολή πολιτικής περιορισμού είναι εκτός δυνατοτήτων.

Η στρατηγική ανεξαρτησία του Ισραήλ υπό τον Νετανιάχου

Αυτή η κατάσταση ενισχύεται από τη μακροχρόνια αντίληψη του Ισραήλ για τη στρατηγική αυτονομία του. Παρά την εξάρτηση σε επίπεδο εξοπλισμών και στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ υπό την ηγεσία του Νετανιάχου παίρνει αποφάσεις ανεξάρτητα από το διεθνές πλαίσιο.

Από την πλευρά του Ιράν, η πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ είναι συνένοχες στις ισραηλινές επιθέσεις – παρά τις επίσημες δηλώσεις Τραμπ – καταστρέφει κάθε πιθανότητα αποκλιμάκωσης μέσω διαλόγου. Η διακοπή των πυρηνικών συνομιλιών αποτυπώνει την βαθιά δυσπιστία της Τεχεράνης, ενώ παράλληλα στερεί από την αμερικανική διπλωματία ένα σημαντικό μέσο επιρροής.

Η ικανότητα του Ιράν να απαντά ασύμμετρα, είτε μέσω πληρεξούσιων είτε μέσω περιφερειακής αποσταθεροποίησης, δημιουργεί έναν ασταθή και απρόβλεπτο κύκλο δράσης και αντίδρασης, στον οποίο οι ΗΠΑ δεν μπορούν να εξασφαλίσουν έλεγχο ή αποτελεσματική διαχείριση. Ο κίνδυνος μιας ευρύτερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή παραμένει διαρκώς παρών, ειδικά καθώς δεν υπάρχει αξιόπιστη γραμμή επικοινωνίας και συντονισμού.

Οι ΗΠΑ μπροστά σε στρατηγικό δίλημμα – Το Ισραήλ επιμένει στην κλιμάκωση

Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να μην εμπλακεί στρατιωτικά, παρά τις πιέσεις του Ισραήλ, αντικατοπτρίζει το βασικό στρατηγικό δίλημμα: κάθε στρατιωτική παρέμβαση, ακόμα και περιορισμένη, θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω τη σύγκρουση, απειλώντας τις αμερικανικές δυνάμεις και συμφέροντα στην περιοχή. Αντίθετα, η αποχή μπορεί να ερμηνευτεί ως αδυναμία, υπονομεύοντας τη μακροχρόνια αμερικανική στρατηγική αποτροπής.

Κάθε προσπάθεια της Ουάσινγκτον να αναγκάσει σε παύση των εχθροπραξιών – είτε μέσω πίεσης στο Ισραήλ είτε με άμεση παρέμβαση – ενέχει τον κίνδυνο να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κρίση και να θέσει σε κίνδυνο τις αμερικανικές δυνάμεις και συμφέροντα. Η διπλωματία παραμένει το πιο ισχυρό όπλο των ΗΠΑ, αλλά με την εμπιστοσύνη σε χαμηλό επίπεδο και με τα μέτωπα να κλιμακώνονται, ακόμα και αυτή η επιλογή φαίνεται περιορισμένη.

Παράλληλα, η διεθνής συνδρομή είναι πολύ περιορισμένη. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, αν και προωθούν τη συγκράτηση, παραμένουν κυρίως στο επίπεδο της ρητορικής. Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία δεν έχουν τη δυνατότητα ουσιαστικής επιρροής και περιορίζονται σε παρατηρητικό ρόλο, χωρίς σημαντική ικανότητα διαμεσολάβησης.

Ποια είναι τα χειρότερα σενάρια για την κρίση στη Μέση Ανατολή

Διαβάστε ακόμη: