Μήνυμα στην τουρκική κυβέρνηση για την επανέναρξη της λειτουργίας για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, εξέπεμψαν οι ΗΠΑ με αφορμή την 50ή επέτειο από το κλείσιμο της σχολής.

Όπως σημείωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις, «οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να παροτρύνουν την τουρκική κυβέρνηση να σεβαστεί το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία, όπως κατοχυρώνεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και να επιτρέψει την επανέναρξη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Επιπλέον, καλούμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να επιτρέψει σε όλες τις θρησκευτικές ομάδες να εκπαιδεύσουν ξανά τους κληρικούς τους στη χώρα».

Στην ανακοίνωση του, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπενθυμίζει ότι η σημερινή μέρα (29/07) σηματοδοτεί 50 χρόνια από τότε που το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας έκρινε ότι όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει είτε να εθνικοποιηθούν είτε να κλείσουν.

Όπως σημείωσε, «η Θεολογική Σχολή της Χάλκης λειτούργησε για 127 χρόνια και το κλείσιμό της στερεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μία σχολή κατάρτισης για τους ορθόδοξους κληρικούς στην Τουρκία, το σπίτι της για 1690 χρόνια. Από το κλείσιμο της Χάλκης και μετά, όσοι επιθυμούν να γίνουν Ορθόδοξοι κληρικοί αναγκάστηκαν να πάνε στο εξωτερικό για την εκπαίδευσή τους».

Το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής Χάλκης

Η καταδίωξη της Σχολής ξεκίνησε επί εποχής Νεότουρκων όταν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επιχειρήθηκε, αναποτελεσματικά, η απαλλοτρίωσή της. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Σχολής αμφισβητήθηκε επίσης από την κεμαλική Τουρκία και διευθετήθηκε μόνο όταν το Φανάρι εξαναγκάστηκε να αποδεχθεί ως αντάλλαγμα την απώλεια της Εμπορικής Σχολής, το έτερο μεγαλοπρεπές κτίριο της Ρωμιοσύνης στη Χάλκη που ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η Θεολογική Σχολή Χάλκης δεν μπορούσε να μην επηρεαστεί όταν κατά τη δύσκολή περίοδο της διετίας 1964-1965 διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις εφάρμοσαν ένα σχέδιο αποδυνάμωσης και υπονόμευσης του πατριαρχικού θεσμού.

Τα περιοριστικά μέτρα στην περίπτωση της Χάλκης κορυφώθηκαν το 1971, όταν μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, η ελεγχόμενη από τον στρατό υπηρεσιακή κυβέρνηση του Νιχάτ Ερίμ προχώρησε στην απαγόρευση της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής. Νομικό πρόσχημα για το κλείσιμο της Χάλκης πρόσφερε απόφαση του τουρκικού συνταγματικού δικαστηρίου για την κατάργηση της ανώτατης ιδιωτικής παιδείας στην Τουρκία (12.1.1971).

Η απόφαση να περιληφθεί στα ανώτατα ιδρύματα ήταν σαφώς αυθαίρετη, αφού η Θεολογική Σχολή Χάλκης ήταν μειονοτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, η λειτουργία του οποίου κατοχυρωνόταν από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Ούτε λειτουργούσε υπό μορφή εμπορικής επιχείρησης ή συνεταιρισμού που απέβλεπε στο οικονομικό κέρδος, όπως οι λοιπές ιδιωτικές σχολές που καταργούνταν. Δεν είχε ποτέ αναγνωριστεί ως πανεπιστημιακό ίδρυμα από τις τουρκικές αρχές. Βάσει της τουρκικής νομοθεσίας παρείχε αποκλειστικά επαγγελματική θεολογική μόρφωση χωρίς να υπερβαίνει τον βαθμό και το επίπεδο σπουδών επαγγελματικής σχολής.

Παρά τις σχετικές διαμαρτυρίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις αρχές Ιουλίου 1971 ανακοινώθηκε και επισήμως η παύση λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής Χάλκης, η οποία έκτοτε παραμένει κλειστή με διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις να αρνούνται πεισματικά στην ελληνορθόδοξη μειονότητα το δικαίωμα της εκπαίδευσης των κληρικών της.