Στο πεδίο των αναμενόμενων τάσεων στην απασχόληση και την ανεργία, η ισχυρή νέα έξαρση της πανδημίας προς το τέλος του περασμένου έτους οδήγησε στη λήψη στοχευμένων νέων μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας, τα οποία αφορούν σαφώς λιγότερες δραστηριότητες από ότι σε αντίστοιχες περιστάσεις στο παρελθόν (Εστίαση, Διασκέδαση).

Αυτό επισημαίνει μεταξύ άλλων στην νέα του έκθεση το ΙΟΒΕ, σημειώνοντας παράλληλα ότι δεν έχουν επιβληθεί περιορισμοί στις μετακινήσεις εντός συνόρων και από το εξωτερικό. Ακολούθως, οι περισσότερες επιχειρήσεις στους κλάδους Λιανικού εμπορίου, Τουρισμού και Εστίασης, που είχαν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την αναστολή λειτουργίας λόγω της πανδημίας πριν ένα χρόνο, συνεχίζουν να λειτουργούν, με θετικές επιδράσεις στην απασχόλησή τους, και από την ομαλοποίηση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών καθώς δεν έχει επιβληθεί lockdown για περισσότερους από εννέα μήνες.

Αυτές οι συνθήκες υποτίθεται στο βασικό σενάριο πως θα διατηρηθούν καθ΄όλο το χειμώνα. Την ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης θα μετριάσει στο τέλος του 2021 και τουλάχιστον τους πρώτους μήνες του 2022 ο ισχυρός πληθωρισμός. Στην περίπτωση του εναλλακτικού σεναρίου, οι περιορισμοί θα επεκταθούν και θα κλιμακωθούν και σε άλλους κλάδους, με υψηλό μερίδιο στην απασχόληση (π.χ. Λιανικό Εμπόριο), όπως επίσης και για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Ευρύτερα, λόγω κυρίως επιφυλακτικότητας έναντι δυνητικών δυσμενέστερων εξελίξεων, οι επιχειρήσεις θα προβούν σε λιγότερες προσλήψεις. Επιπλέον, η καταναλωτική ζήτηση θα αυξηθεί ηπιότερα, καθώς θα εξασθενήσει η καταναλωτική διάθεση. Όμως θα είναι ηπιότερος και ο πληθωρισμός, ο οποίος θα εξελιχθεί σε αντιπληθωρισμό στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου, έτσι το πραγματικό εισόδημα θα περιοριστεί λιγότερο.

Η ταχύτερη της αρχικά αναμενόμενης ανάκαμψη της Ευρωζώνης πέρυσι ενίσχυσε την εξαγωγική ζήτηση περισσότερο από ότι αναμενόταν, στηρίζοντας την απασχόληση στους εξαγωγικούς κλάδους, κυρίως από τη βιομηχανία. Η εξίσου ισχυρή ανάπτυξη της Ευρωζώνης που προβλέπεται για φέτος, εφόσον η εξέλιξη της πανδημίας δεν οδηγήσει σε ισχυρούς περιορισμούς, θα συνεχίσει να παρέχει ώθηση στις εξαγωγές και την απασχόληση. Στην αντίθετη περίπτωση, η αύξηση του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη αναμένεται να επιβραδυνθεί ήπια, και αντιστοίχως και η άνοδος της ζήτησης για ελληνικές εξαγωγές.

Επίσης, η αύξηση των επενδύσεων, σε εξαγωγικούς κλάδους της βιομηχανίας και στον Τουρισμό, αλλά κυρίως αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και από την εκκίνηση επενδύσεων σε σημαντικές αποκρατικοποιήσεις (π.χ. Ελληνικό), θα τονώσει σημαντικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας φέτος, κυρίως στις Κατασκευές. Μια αναμενόμενη εξέλιξη της οποίας η επίδραση στην απασχόληση είναι πρόωρο να προβλεφθεί, είναι η μεταβολή του κατώτατου μισθού, που μάλλον θα είναι θετική. Οι επιδράσεις της θα εξαρτηθούν από την έκταση της μεταβολής του. Εν αναμονή αυτής της εξέλιξης και καθώς ακούγονται στο δημόσιο διάλογο απόψεις για μια σημαντική αύξησή του, ένα μέρος των επιχειρήσεων θα αναβάλει μέρος των αποφάσεών του ως προς τον αριθμό του εργατικού του δυναμικού, ιδίως όσες υπάγονται σε κλάδους με υψηλή αναλογία ανειδίκευτης εργασίας.

Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό

Σε ότι αφορά τις αναμενόμενες τάσεις στις βασικές συνιστώσες των Δείκτη Τιμών Καταναλωτή το 2022, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, στην πλευρά της ζήτησης, εφόσον δεν επανέλθουν ισχυρά περιοριστικά μέτρα, κλάδοι τους οποίους πραγματοποιείται ένα σημαντικό τμήμα της εγχώριας κατανάλωσης και στους οποίους είχε επιβληθεί αναστολή λειτουργίας το φθινόπωρο του 2020 και το χειμώνα του 2021 (Λιανικό Εμπόριο, Εστίαση, Τουρισμός), θα λειτουργήσουν εν πολλοίς με συνθήκες προ κρίσης και θα προχωρήσουν σε αύξηση της απασχόλησής τους. Σε συνδυασμό με τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε εξωστρεφείς δραστηριότητες στη βιομηχανία, όπως επίσης από περισσότερες επενδύσεις, θα αυξηθεί το εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα, τονώνοντας την καταναλωτική ζήτηση και ακολούθως τις τιμές.

Εάν όμως σημειωθεί μια νέα ανάκαμψη της πανδημίας το ερχόμενο έτος, οι αυξήσεις της οικονομικής δραστηριότητας, της απασχόλησης και του εισοδήματος θα είναι ηπιότερες. Ωστόσο, δεν αναμένονται ισχυρές επιπτώσεις στη ζήτηση, καθώς τα μέτρα προστασίας μάλλον θα είναι θα είναι σαφώς πιο στοχευμένα, ως προς τους κλάδους και τις κοινωνικές ομάδες που αφορούν. Προς το παρόν είναι πρόωρο να προβλεφθεί η επίδραση της επερχόμενης αύξησης του κατώτατου μισθού στην απασχόληση και ακολούθως στο εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα και την κατανάλωση, καθώς δεν είναι γνωστή η έκταση της αύξησης, ωστόσο αναμένεται πως θα είναι θετική.

Η ενέργεια

Στο σκέλος των επιδράσεων της ενέργειας, ο ήπιος περιορισμός των περικοπών στην ημερήσια παραγωγή πετρελαίου από τις χώρες μέλη του OPEC+ (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας), δεν επαρκεί για την κάλυψη της ραγδαίας αύξησης στη ζήτησή του από την αναθέρμανση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι πλέον σημαντικές εξελίξεις στο νέο έτος αναμένονται από χώρες παραγωγούς εκτός των μελών του OPEC+. Άλλωστε, προς το τέλος του 2021, η μεγαλύτερη αύξηση ημερήσιας παραγωγής προήλθε από τις ΗΠΑ, οι οποίες προχωρούν διαδοχικά σε διάθεση μέρους των στρατηγικών αποθεμάτων τους. Παρόμοιες ενέργειες πραγματοποιούνται από τις Κίνα, Ινδία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Στην πλευρά της ζήτησης πετρελαίου, η σταθεροποιητική ή πτωτική επίδραση στις τιμές από τη ραγδαία εξάπλωση της νέας μετάλλαξης εκτιμάται πως θα είναι προσωρινή. Άλλωστε, συνολικά το 2022, παρότι ο ρυθμός ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι ηπιότερος από πέρυσι, θα παραμείνει ισχυρός. Σε αυτό το πλαίσιο εξελίξεων, αναμένεται διεύρυνση της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου στα επίπεδα του 2019. Συνεπώς, δεν αναμένεται αποκλιμάκωση του ενεργειακού κόστους και είναι πλέον πιθανή μια νέα μικρή άνοδός του φέτος.

Ως προς την επίδραση των παρεμβάσεων έμμεσης φορολογίας, η μείωση του ΦΠΑ που ίσχυε από τον προπέρσινο Ιούνιο για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες παρατάθηκε μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2022. Ωστόσο, καθώς έχει πλέον παρέλθει ένα έτος από την εφαρμογή της, δεν αναμένεται κάποια περαιτέρω ουσιαστική επίδρασή της στις τιμές.

Η έκπτωση του ΦΠΑ σε ορισμένα άλλα αγαθά και υπηρεσίες (γυμναστήρια, σχολές χορού κ.α.), θα έχει περιορισμένη ανασχετική επίδραση στην αύξηση των τιμών, καθώς αφορά ένα μικρό τμήμα των καταναλωτικών δαπανών. Ελαφρώς Ισχυρότερο αναμένεται να είναι το αποτέλεσμα από τη μείωση του τέλους συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας. Επομένως, συνολικά η έμμεση φορολογία θα επενεργήσει ήπια αποπληθωριστικά φέτος.