Η νέα μετάλλαξη Όμικρον, που αρχικώς εντοπίστηκε στη Νότια Αφρική, έθεσε σε επιφυλακή τις υγειονομικές υπηρεσίες ανά τον κόσμο. Προς το παρόν, η έλλειψη επαρκών δεδομένων σχετικά με τη μεταδοτικότητα και την επικινδυνότητά της, αλλά και με το εάν τα υφιστάμενα εμβόλια προσφέρουν προστασία έναντι αυτής, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της αβεβαιότητας.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Σύμφωνα με σχετική ανάλυση της τράπεζας Alpha Bank, το γεγονός αυτό, αποτυπώθηκε στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, οι οποίες, μετά τη μεγάλη πτώση που κατέγραψαν στις 26 Νοεμβρίου, παρουσιάζουν αυξημένη μεταβλητότητα, η οποία αναμένεται να διατηρηθεί, μέχρι να υπάρξει επαρκής πληροφόρηση για τη νέα μετάλλαξη. Στον βραχύ χρονικό ορίζοντα και στον βαθμό που δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι πραγματικές υγειονομικές παράμετροι της νέας μετάλλαξης, οι αγορές τιμολόγησαν τον «θόρυβο» και την αβεβαιότητα.

Παράλληλα, οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής αξιολογούν τους δυνητικούς κινδύνους που απορρέουν από την εμφάνιση της μετάλλαξης Omicron. Παρά την αναμενόμενη, ισχυρή ανάκαμψη το 2021, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η αύξηση του ενεργειακού κόστους, οι πληθωριστικές πιέσεις και η άνιση οικονομική μεγέθυνση, καθώς η εμβολιαστική κάλυψη στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, υπολείπεται της αντίστοιχης στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

Η μετάλλαξη Όμικρον ενδέχεται να επιτείνει ορισμένες ανισορροπίες, ενώ εκτιμάται ότι θα μπορούσε, βραχυπρόθεσμα, να οδηγήσει σε επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Και τούτο διότι εάν υπάρξει αξιοσημείωτη εισαγωγή νέων περιοριστικών μέτρων και ιδιαίτερα στις ταξιδιωτικές μετακινήσεις, είναι πιθανόν να επηρεάσει περισσότερο τις χώρες με υψηλή εξάρτηση από τον τουρισμό, ενώ ενδέχεται να απαιτηθεί περαιτέρω δημοσιονομική στήριξη ορισμένων οικονομιών, καθιστώντας σε δυσμενέστερη θέση τις χώρες με μικρότερα δημοσιονομικά περιθώρια.

Επιπρόσθετα, σε πιθανή ευρεία διασπορά της νέας μετάλλαξης, οι χώρες με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη καθίστανται περισσότερο ευάλωτες, γεγονός που υπονομεύει την αναπτυξιακή τους πορεία. Η Goldman Sachs (Omicron and Global Growth, 28 November 2021) έχει επεξεργαστεί τέσσερα σενάρια για τη νέα μετάλλαξη και τις μακροοικονομικές προοπτικές. Σύμφωνα με το πρώτο από τα δύο δυσμενή σενάρια, η νέα μετάλλαξη μεταδίδεται ταχύτερα από τη μετάλλαξη Δέλτα, προκαλώντας παρόμοιες σοβαρές επιπτώσεις.

Στο σενάριο αυτό, το παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,2% το 2022, μειωμένο κατά 0,4 της ποσοστιαίας μονάδας, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης, με την αναθεώρηση επί τα χείρω να αποδίδεται εξ ολοκλήρου στην επιβράδυνση του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2022. Επιπλέον, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στην τελευταία έκθεσή του (Economic Outlook, December 2021) διατήρησε αμετάβλητη την πρόβλεψη για το παγκόσμιο ΑΕΠ, το 2022. Συγκεκριμένα, προβλέπει αύξησή του κατά 4,5%, ενώ αξίζει να σημειωθεί η επί τα χείρω αναθεώρηση για το ΑΕΠ της Κίνας το 2022 (5,1% έναντι 5,8% τον Σεπτέμβριο) και η επί τα βελτίω αναθεώρηση για το ΑΕΠ της Ιαπωνίας το 2022 (3,1% έναντι 2,1% τον Σεπτέμβριο).

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, η απότομη άνοδός του σε πολλές χώρες, τους τελευταίους μήνες, οφείλεται στην ανισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση -στην παρούσα φάσησυνθηκών υπερβάλλουσας ζήτησης. Η μετάλλαξη Όμικρον αναμένεται να επηρεάσει την πλευρά τόσο της ζήτησης, όσο και της προσφοράς. Η επιβάρυνση της λειτουργίας των επιχειρήσεων, ως απόρροια ενδεχόμενων νέων περιοριστικών μέτρων, θα επιτείνει τα προβλήματα των εφοδιαστικών αλυσίδων, διαταράσσοντας περαιτέρω την πλευρά της προσφοράς και αυξάνοντας τον πληθωρισμό κόστους.

Από την άλλη πλευρά, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και ιδιαίτερα στις ταξιδιωτικές μετακινήσεις θα οδηγήσουν σε μείωση των τιμών των υπηρεσιών, λόγω περιορισμού της ζήτησης. Συνεπώς, το εάν η μετάλλαξη Όμικρον θα εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις ή θα ασκήσει αποπληθωριστικές πιέσεις, δεν δύναται επί του παρόντος να προσδιοριστεί. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, μεταξύ των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ αναμένεται να διαμορφωθεί σε 4,4% το 2022, στην Ευρωζώνη σε 2,7%, ενώ στην Κίνα και την Ιαπωνίας σε 1,7% και 0,8%, αντίστοιχα.

Επιπλέον, η εμφάνιση της νέας μετάλλαξης ενδεχομένως να μεταβάλει τους σχεδιασμούς ορισμένων κεντρικών τραπεζών για συσταλτική νομισματική πολιτική. Στις συνεδριάσεις του Δεκεμβρίου, θεωρούνταν πιθανή η αύξηση του βασικού επιτοκίου από την Τράπεζα της Αγγλίας, από το ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 0,1% και η περαιτέρω μείωση του προγράμματος αγορών ομολόγων (105 δισ. δολάρια ανά μήνα) από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να περιοριστεί το εύρος των παρεμβάσεων, μέχρι να υπάρξει πληρέστερη εικόνα για τη νέα μετάλλαξη. Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενδέχεται να μεταθέσει για τις αρχές του νέου έτους, την απόφαση για το εάν θα λήξει ή θα παραταθεί, πέραν του Μαρτίου του 2022, το Έκτακτο Πρόγραμμα Αγοράς Στοιχείων Ενεργητικού λόγω της πανδημίας (PEPP).

Συμπερασματικά, η μετάλλαξη Όμικρον συνιστά, μόνο βραχυπρόθεσμα, έναν αστάθμητο παράγοντα για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Ο βαθμός στον οποίο θα επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα θα εξαρτηθεί από τα επιμέρους χαρακτηριστικά της. Ωστόσο, παρά την αβεβαιότητα που προσθέτει, η αυξανόμενη προσαρμοστικότητα των οικονομιών στα περιοριστικά μέτρα και η πρόοδος -αν και άνιση- των εμβολιαστικών προγραμμάτων, ενδεχομένως να συμβάλουν στον μετριασμό των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων από την εμφάνιση της νέας μετάλλαξης.