H είδηση ότι η ιστορική ελληνική εταιρεία καυσίμων Jetoil ανέστειλε τις δραστηριότητές της, στον απόηχο των ευρωπαϊκών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στον βασικό της μέτοχο, Μουρτάζα Λακάνι (Murtaza Lakhani, φωτο) αποτελεί μόνο την «κορυφή του παγόβουνου».

Η ελληνική εταιρεία είναι ένα μικρό, παράπλευρο κομμάτι στο περίπλοκο παζλ της σφοδρής οικονομικής και γεωπολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας.

Όπως αποκαλύπτουν η ανακοίνωση της Ε.Ε. και παλαιότερα, εκτενή ρεπορτάζ του Bloomberg, ο Μουρτάζα Λακάνι δεν είναι ένας απλός trader της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου. Είναι ο «αρχιτέκτονας» ενός δαιδαλώδους συστήματος και ένα πρόσωπο-κλειδί στον λεγόμενο «σκιώδη στόλο», ο οποίος ανέλαβε να κρατήσει ζωντανές τις εξαγωγές του ρωσικού «μαύρου χρυσού» εν μέσω πολέμου.

Το κατηγορητήριο της Ε.Ε.: Πρακτικές υψηλού ρίσκου και «σκοτεινά» πλοία

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία συμπεριέλαβε τον Λακάνι στη «μαύρη λίστα» των κυρώσεων, είναι αποκαλυπτική για τον ρόλο του. Η Ε.Ε. τον περιγράφει ως έναν επιχειρηματία που, μέσω των εταιρειών του, διευκολύνει τις μεταφορές και τις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου, κυρίως από τον κρατικό κολοσσό Rosneft.

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία συμπεριέλαβε τον Λακάνι στη «μαύρη λίστα» των κυρώσεων, είναι αποκαλυπτική για τον ρόλο του. Η Ε.Ε. τον περιγράφει ως έναν επιχειρηματία που, μέσω των εταιρειών του, διευκολύνει τις μεταφορές και τις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου, κυρίως από τον κρατικό κολοσσό Rosneft.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης:

  • Ο Λακάνι ελέγχει πλοία που μεταφέρουν ρωσικό αργό ή προϊόντα πετρελαίου, υιοθετώντας «παράτυπες και υψηλού ρίσκου ναυτιλιακές πρακτικές».
  • Στις πρακτικές αυτές περιλαμβάνονται η έλλειψη επαρκούς ασφάλισης αστικής ευθύνης και η εκτέλεση μη ασφαλών επιχειρήσεων.
  • Κατηγορείται ότι λαμβάνει σκόπιμα μέτρα για την αποφυγή εντοπισμού των πλοίων, όπως η απενεργοποίηση των Συστημάτων Αυτόματης Αναγνώρισης (AIS), καθιστώντας τα πλοία «φαντάσματα» στις διεθνείς θάλασσες.
  • Δραστηριοποιείται σε έναν τομέα που παρέχει σημαντική πηγή εσόδων στην κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία είναι υπεύθυνη για την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας.

Ο άνθρωπος του Σετσίν: Πώς στήθηκε το δίκτυο διαφυγής

Ο Μουρτάζα Λακάνι, γεννημένος στο Καράτσι και μεγαλωμένος στην Αγγλία και τον Καναδά, δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στο προσκήνιο. Έχοντας χτίσει τη φήμη του ως ο άνθρωπος που αναλάμβανε τις πιο δύσκολες αποστολές σε ταραγμένες περιοχές (από τη Βαγδάτη του Σαντάμ Χουσεΐν μέχρι το Καράκας), βρέθηκε στην «καρδιά» του ρωσικού ενεργειακού σχεδιασμού μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, ο Λακάνι συνδέεται στενά με τον ισχυρό άνδρα της Rosneft και στενό συνεργάτη του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ίγκορ Σετσίν. Ενώ ο Σετσίν πάλευε να διαχειριστεί τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων το 2022, ο Λακάνι ήταν ο άνθρωπος που τον βοήθησε να στήσει ένα νέο, αδιαφανές δίκτυο.

Το δίκτυο του Λακάνι λειτούργησε ως εξής:

  • Ίδρυση νέων εταιρειών: Αντί να χρησιμοποιεί τις παλιές δομές, στήθηκε ένας ιστός νέων εμπορικών και ναυτιλιακών εταιρειών, κυρίως στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (Ντουμπάι και Άμπου Ντάμπι). Εταιρείες όπως οι Tejarinaft FZCO, Fossil Trading FZCO και Amur II, παρότι επισήμως δεν φαίνεται να του ανήκουν, φέρεται να στήθηκαν και να κατευθύνονταν από τον ίδιο.
  • Παράκαμψη του πλαφόν: Οι δραστηριότητες αυτές επέτρεψαν στη Μόσχα να πουλάει πετρέλαιο πάνω από το πλαφόν των 60 δολαρίων που είχε επιβάλει η G7, ελαχιστοποιώντας τη ζημιά από τις κυρώσεις και εξασφαλίζοντας δισεκατομμύρια για το Κρεμλίνο.
  • Στροφή στην Ανατολή: Μέσω αυτού του δικτύου, δεκάδες εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού μεταφέρθηκαν σε πελάτες στην Ινδία και την Κίνα, μακριά από τα βλέμματα και τους ελέγχους της Δύσης.

Η σύγκρουση των «σκιωδών» εμπόρων και η αντίδραση της Δύσης

Πρόσφατα ρεπορτάζ αναφέρουν ότι ο Λακάνι βρέθηκε στο επίκεντρο μιας άγριας διαμάχης με ανταγωνιστές από το Αζερμπαϊτζάν (όπως ο Ετιμπάρ Εγιούμπ, που επίσης βρέθηκε στο στόχαστρο των κυρώσεων). Η σύγκρουση αυτή και η προσπάθεια του ενός να «καρφώσει» στην Ε.Ε. τους ρωσικούς δεσμούς του άλλου, φέρεται να κόστισε δισεκατομμύρια δολάρια στη Rosneft και στο ρωσικό κράτος, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις ρωγμές στο σύστημα που είχε δημιουργηθεί.

Παρά τις διαβεβαιώσεις των δικηγόρων του Λακάνι ότι ο ίδιος δεν εμπορεύεται ρωσικό πετρέλαιο και ότι οι κυρώσεις είναι αβάσιμες, η Ε.Ε. προχώρησε στη λήψη μέτρων, θεωρώντας τον ως κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα χρηματοδότησης του πολέμου. Ο ίδιος δήλωσε ότι θα αποχωρήσει από τις διοικητικές θέσεις των εταιρειών του, ωστόσο η ζημιά για οντότητες που συνδέονται μαζί του, όπως η ελληνική Jetoil, έχει ήδη γίνει.

Διαβάστε ακόμη: