Οι δασικές πυρκαγιές αφήνουν σημαντικό αποτύπωμα στην ατμόσφαιρα και την ποιότητα του αέρα στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι οι εκπομπές CO2 από αυτές είναι συνήθως μικρότερες από 5% των ετήσιων ανθρωπογενών εκπομπών. «Κατά τη διάρκεια ακραίων πυρκαγιών, όμως, οι εκπομπές αυξάνονται θεαματικά», επισημαίνει η επιστημονική ομάδα του AtmoHub, συντονισμένη από το ΙΑΑΔΕΤ/Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Μέχρι τις 19 Αυγούστου 2025, έχουν καεί περίπου 470.000 στρέμματα, με περιοχές όπως η Ιεράπετρα, η Χίος, η Ραφήνα και η Ζάκυνθος να πλήττονται ιδιαίτερα. «Η καμένη γη προκαλεί σοβαρές απώλειες σε δάση, αγροτικές εκτάσεις, οικισμούς και κτηνοτροφικές μονάδες, ενώ επιβαρύνει και την ατμόσφαιρα», αναφέρουν οι ερευνητές.

Το 2025 καταγράφεται επίσης ρεκόρ καύσης δασικών εκτάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με περισσότερα από 10 εκατ. στρέμματα, ενώ οι εκπομπές CO2 από πυρκαγιές φτάνουν τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 23 ετών, σύμφωνα με την υπηρεσία Copernicus CAMS. Στην Ελλάδα, οι εκπομπές μαύρου άνθρακα φτάνουν τους 685 τόνους μέχρι τα τέλη Αυγούστου, στο μέσο όρο των ετών 2003-2024.

«Οι δασικές πυρκαγιές υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα και επηρεάζουν τη δημόσια υγεία», εξηγούν οι επιστήμονες. «Ο μαύρος άνθρακας και το μονοξείδιο του άνθρακα μπορούν να προκαλέσουν ή να εντείνουν αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα. Το CO2, ως θερμοκηπικό αέριο, παραμένει στην ατμόσφαιρα για πάνω από 100 χρόνια και συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή».

Σε περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών, ο καπνός φτάνει ακόμα και στη στρατόσφαιρα πάνω από 10 χιλιόμετρα ύψος, «όπου παραμένει μήνες έως και ένα χρόνο, επηρεάζοντας το όζον και την ηλιακή ακτινοβολία», αναφέρουν.

Οι μετρήσεις με το σύστημα LIDAR στο Παρατηρητήριο ΠΑΓΓΑΙΑ στα Αντικύθηρα και οι δορυφορικές παρατηρήσεις επιτρέπουν την παρακολούθηση της κατακόρυφης κατανομής των σωματιδίων και της μεταφοράς καπνού σε μεγάλες αποστάσεις. Όπως σημειώνουν, «οι ισχυροί άνεμοι μπορούν να μεταφέρουν καπνό εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την πηγή του».

Τέλος, το 2026 θα λειτουργήσει υπηρεσία έγκαιρης προειδοποίησης για τον καπνό, χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον δορυφόρο Meteosat, το CAMS και το προγνωστικό μοντέλο FLEXPART. «Στόχος είναι η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση του κοινού και της Πολιτείας για τα επεισόδια μεταφοράς καπνού και τις επιπτώσεις του στην υγεία», καταλήγουν οι επιστήμονες.