Η Ελλάδα φέρνει στο τραπέζι μια τολμηρή πρόταση για «μεγαλύτερες επιχειρήσεις» και «περισσότερη Ευρώπη». Όπως υποστήριξε ο Κυριάκος Πιερρακάκης στα πρόσφατα συμβούλια Eurogroup και Ecofin, η Ευρώπη οφείλει να αλλάξει ριζικά νοοτροπία και να αποκτήσει δική της Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, αντίστοιχη με αυτή των ΗΠΑ, ώστε να μπορέσει να σταθεί ανταγωνιστικά απέναντι στην Αμερική και την Κίνα.
Το βασικό δίλημμα που τέθηκε ήταν αν οι χώρες-μέλη είναι έτοιμες να παραχωρήσουν κομμάτια εθνικής κυριαρχίας σε τομείς όπως η κεφαλαιαγορά, οι τράπεζες και οι στρατηγικές επιχειρήσεις, για να οικοδομηθεί μια πραγματικά ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.
Η Ελλάδα ως παράδειγμα «ευρωπαϊκής τόλμης»
Παρά το μικρό μέγεθος και τον υψηλό κατακερματισμό της ελληνικής οικονομίας, ο Πιερρακάκης προσήλθε ως ένας από τους λίγους υπουργούς που υπερθεμάτισαν υπέρ της δημιουργίας ευρωπαϊκών πρωταθλητών — μεγάλων διασυνοριακών επιχειρήσεων με παγκόσμια απήχηση.
«Είμαστε απολύτως ανοιχτοί σε διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές», τόνισε ο υπουργός, παρουσιάζοντας τρία εμβληματικά ελληνικά παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η στρατηγική αυτή ήδη εφαρμόζεται στην πράξη.
Τα τρία παραδείγματα που έδειξε η Αθήνα
- Euronext – Χρηματιστήριο Αθηνών:
Η πρόταση εξαγοράς ενισχύει τη θέση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα και συνδέει το ΧΑΑ με την «ενιαία δεξαμενή ρευστότητας» των επτά αγορών του ομίλου. - UniCredit – Alpha Bank:
Η είσοδος της ιταλικής τράπεζας με ποσοστό άνω του 30% μετατρέπει την Alpha Bank σε μέλος ενός ευρωπαϊκού τραπεζικού ομίλου, ανοίγοντας τον δρόμο για κεφαλαιακές συνέργειες και διεύρυνση δραστηριοτήτων. - Credia – HSBC Μάλτας:
Η εξαγορά του 70% της HSBC στη Μάλτα από ελληνική τράπεζα αποτελεί ένδειξη εξωστρέφειας και δείχνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να αναπτύσσονται εκτός συνόρων.
ΟΠΑΠ και Allwyn: μια ελληνική συγχώνευση-ορόσημο
Λίγα εικοσιτετράωρα μετά το Eurogroup, η συγχώνευση του ΟΠΑΠ με την Allwyn ήρθε να επιβεβαιώσει τη στρατηγική της Αθήνας. Δημιουργείται ένας ευρωπαϊκός κολοσσός 16 δισ. ευρώ, που θα παραμείνει εισηγμένος στο Χρηματιστήριο Αθηνών, αλλά θα καταταχθεί ως δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία τυχερών παιγνίων παγκοσμίως.
«Η συνένωση του ΟΠΑΠ με την Allwyn αποτελεί ένα εμβληματικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να εξελιχθούν σε διεθνείς πρωταθλητές», σημείωσε ο Πιερρακάκης.
Η μεγάλη ευρωπαϊκή πρόκληση
Η «Ένωση Κεφαλαιαγορών» παραμένει, όπως είπε ο πρόεδρος του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου, «μια καθοριστική προτεραιότητα που απαιτεί πολιτική τόλμη». Η Αθήνα επισημαίνει ότι το κόστος της καθυστέρησης είναι τεράστιο και ότι χωρίς κοινή αγορά κεφαλαίων η Ευρώπη θα συνεχίσει να χάνει έδαφος σε καινοτομία και ανταγωνιστικότητα.
«Αν θέλουμε να πετύχουμε, δεν χρειαζόμαστε απλώς εθνικούς πρωταθλητές κρατών-μελών. Χρειαζόμαστε ευρωπαϊκούς πρωταθλητές», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Έλληνας υπουργός.
Τα «ψυχρά» δεδομένα της έκθεσης Ντράγκι
Η πρόσφατη έκθεση Ντράγκι (2024) είναι αποκαλυπτική:
- Οι ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις φτάνουν τα 33 τρισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 10 τρισ. παραμένουν αδρανή σε λογαριασμούς.
- Η Ευρώπη χρειάζεται 750–800 δισ. ευρώ ετησίως για να καλύψει το τεχνολογικό και επενδυτικό χάσμα με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Χωρίς ενιαία αγορά κεφαλαίων, οι αποταμιεύσεις των Ευρωπαίων παραμένουν εγκλωβισμένες, αδυνατώντας να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση, την άμυνα και την καινοτομία.
Ασύμμετρη ανάπτυξη – οι ΗΠΑ 7 φορές μπροστά
Η αναλογία venture capital είναι 7 προς 1 υπέρ των ΗΠΑ. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ειδικά οι τεχνολογικές, αναγκάζονται να στραφούν εκτός Ευρώπης για χρηματοδότηση.
Η Ε.Ε. φιλοξενεί μόνο το 15% των παγκόσμιων unicorns, ενώ οι scale-ups συγκεντρώνουν 50% λιγότερα κεφάλαια από τις αμερικανικές αντίστοιχες.
Αποτέλεσμα; Brain drain και απώλεια επενδυτικών ευκαιριών. Η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων δεν είναι πολυτέλεια, αλλά όρος επιβίωσης.
Η Ελλάδα ως εργαστήριο της νέας ευρωπαϊκής οικονομίας
Με τα παραδείγματα ΟΠΑΠ–Allwyn, Alpha–UniCredit, ATHEX–Euronext και την αναβάθμιση του Χρηματιστηρίου Αθηνών σε ανεπτυγμένη αγορά από τον FTSE Russell, η Ελλάδα μετατρέπεται σε πιλότο της ενιαίας αγοράς κεφαλαίων.
Η στρατηγική αυτή δείχνει ότι ακόμη και μια μικρή οικονομία μπορεί να πρωταγωνιστήσει σε ένα νέο, διασυνδεδεμένο οικονομικό μοντέλο χωρίς σύνορα, αν διαθέτει όραμα, θεσμική σταθερότητα και ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Το στοίχημα της επόμενης δεκαετίας
Η Ένωση Κεφαλαίων, Επενδύσεων και Αποταμιεύσεων δεν είναι απλώς ένα τεχνοκρατικό σχέδιο. Είναι το «στοίχημα ευημερίας» για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και την ίδια την Ένωση:
- Για τα νοικοκυριά: υψηλότερες αποδόσεις και καλύτερες θέσεις εργασίας.
- Για τις επιχειρήσεις: φθηνότερη χρηματοδότηση και ανάπτυξη κλίμακας.
- Για την Ευρώπη: στρατηγική αυτονομία και ανθεκτικότητα απέναντι στις υπερδυνάμεις.
Η Αθήνα, με τη νέα της στρατηγική, δείχνει ότι το μέλλον της Ευρώπης μπορεί να χτιστεί από τις άκρες της ηπείρου προς το κέντρο — με μεγάλες επιχειρήσεις, έξυπνες συμμαχίες και πίστη στην ενιαία αγορά.
