Η διαχείριση απορριμμάτων εξελίσσεται σε «ωρολογιακή βόμβα» για τη χώρα, καθώς η πολυαναμενόμενη πρόσκληση του ΕΣΠΑ 2021-2027 ύψους 800 εκατ. ευρώ, που αφορά τη μετατροπή των μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων σε εργοστάσια ανάκτησης και ανακύκλωσης παραμένει «παγωμένη».

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση προωθεί έξι νέες μονάδες καύσης απορριμμάτων σε Αττική, Δυτική Μακεδονία, Ροδόπη, Πελοπόννησο, Βοιωτία και Κρήτη, με στόχο την ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων για την παραγωγή ενέργειας και θερμότητας αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει να σηκώνει στο πόδι τις τοπικές κοινωνίες, πριν ακόμη ολοκληρωθεί η διαβούλευση.

Η καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδιασμού σύμφωνα με στελέχη της αγοράς σημαίνει ότι ακόμη κι αν η πρόσκληση για τις μονάδες βγει άμεσα, η διαδικασία υποβολής, αξιολόγησης και υλοποίησης οδηγεί σε ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα που φτάνει στα μέσα του 2026. Με δεδομένο ότι ο χρόνος κατασκευής χρειάζεται 2–3 χρόνια, ο κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών πόρων είναι ορατός με ότι αυτό συνεπάγεται για τις μονάδες διαχείρισης αποβλήτων που έχουν ξεκινήσει να αναπτύσσονται ή είναι υπό κατασκευή σε όλη την χώρα.

Η Αττική

Η Αττική παράγει το 40% των απορριμμάτων της χώρας αλλά παραμένει χωρίς ουσιαστικό σχέδιο. Το αδιέξοδο οδηγεί σε σχεδιασμό απευθείας μετάβασης στην καύση, λύση που έχει προβλεφθεί με υπουργική απόφαση ως προσωρινή προβλέποντας την καύση ακόμη και σύμμεικτων απορριμμάτων.

Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν πως «ο ελέφαντας στο δωμάτιο» είναι η πρωτεύουσα που για την διαχείριση των οικιακών στερεών αποβλήτων δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδο τα τελευταία χρόνια παρά το γεγονός ότι παράγει το 40% των απορριμμάτων της χώρας. Το έλλειμμα αυτό οδηγεί σε πλάνο για απευθείας μετάβαση στην καύση σκουπιδιών, σχέδιο που εκτιμάται ότι παρακάμπτει τον βασικό στόχο της ανακύκλωσης και της χωριστής συλλογής.

Προτεραιότητα σύμφωνα με κορυφαία στελέχη της αγοράς πρέπει να δοθεί στην επεξεργασία και στον διαχωρισμό, με την ενεργειακή αξιοποίηση να αποτελεί το τελικό στάδιο για το υπόλειμμα. Εάν η διαδικασία ξεκινά απευθείας από την καύση, επισημαίνεται ότι χάνεται η δυνατότητα ανάκτησης πολύτιμων πρώτων υλών – μετάλλων, πλαστικού και χαρτιού.

Το κόστος και οι αντιδράσεις

Επιπλέον, διατυπώνονται ενστάσεις για τις κοινωνικές αντιδράσεις που προκαλεί ο σχεδιασμός, ο οποίος έχει ήδη ανάψει τα αίματα στην Κοζάνη αλλά και για την οικονομική διάσταση: σύμφωνα με εκτιμήσεις, μόνο για την Αττική απαιτούνται πόροι άνω των 500 εκατ. ευρώ. Και όπως τονίζεται, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί μια τόσο μεγάλη επένδυση με τη λογική των μεταβατικών λύσεων όπως είναι η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων που έχει προβλέψει το ΥΠΕΝ.

Περιβαλλοντικές και οικονομικές ενστάσεις

Με αφορμή τη διαβούλευση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του σχεδίου για τις έξι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που σχεδιάζονται σε όλη την χώρα, περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η καύση είναι αχρείαστη, επικίνδυνη και οικονομικά ασύμφορη.

Οι ΠΜΚΟ εκτιμούν ότι το κόστος λειτουργίας των έξι μονάδων θα φτάνει έως το 2035 τα 223–363 εκατ. ευρώ ετησίως, δηλαδή 189–308 ευρώ ο τόνος απορριμμάτων. Αν το κόστος μετακυλιστεί στους φορείς διαχείρισης και τους ΟΤΑ, τα δημοτικά τέλη προβλέπεται κατά τις εκτιμήσεις τους να αυξηθούν κατά 17–28%.

Παράλληλα, οι οργανώσεις τονίζουν ότι οι μονάδες εκπέμπουν επικίνδυνους ρύπους και παράγουν τοξικά στερεά απόβλητα, που δεν μπορούν να διατεθούν στην Ελλάδα. Αντί για καύση, προτείνουν ενίσχυση υποδομών ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, εφαρμογή του Καφέ Κάδου, δημιουργία Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, ψηφιακά εργαλεία όπως το «Πληρώνω Όσο Πετάω», χρηματοδότηση δράσεων πρόληψης από το τέλος ταφής.

Με αυτές τις πολιτικές, η Ελλάδα όπως αναφέρουν μπορεί να μειώσει τη ταφή απορριμμάτων κάτω από το 10% έως το 2035, επιτυγχάνοντας τους στόχους της κυκλικής οικονομίας χωρίς να χρειάζεται η καύση απορριμμάτων.

Κοινωνικές αντιδράσεις και τοπικές ενστάσεις

Στο πεδίο των αντιδράσεων ενεργοποιείται ήδη η Δυτική Μακεδονία η οποία έχει εκφράσει την πλήρη αντίθεσή της. Στην Κοζάνη πραγματοποιήθηκε συλλαλητήριο πριν λίγες μέρες με τον περιφερειάρχη Γιώργο Αμανατίδη να δηλώνει ότι δεν μπορεί το ενεργειακό κέντρο της χώρας να μετατραπεί σε αποδέκτη απορριμμάτων έξι Περιφερειών.

Προχθές το Περιφερειακό Συμβούλιο Δυτικής Μακεδονίας αποφάσισε να γνωμοδοτήσει αρνητικά επί της «Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το σχέδιο δημιουργίας δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών από Αστικά Στερεά Απόβλητα.

Το Συμβούλιο αποφάσισε να εναντιωθεί στη δημιουργία μονάδας καύσης απορριμμάτων στην αυλή λιγνίτη της νέας μονάδας της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα V», ένα έργο που είχε προαναγγείλει η διοίκηση πριν από 5 μήνες.

Με την απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, που αρνείται τη δημιουργία μονάδας καύσης απορριμμάτων, έχει ταχθεί το σύνολο των φορέων της περιοχής, όπως οι 13 Δήμοι, με ομόφωνες αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων, το ΔΣ της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Δυτικής Μακεδονίας, το ΤΕΕ, το ΓΕΩΤΕΕ, η ΔΙΑΔΥΜΑ, που είναι ο φορέας διαχείρισης απορριμμάτων της περιοχής, καθώς και ο Ιατρικός Σύλλογος Κοζάνης.

Διαβάστε ακόμη: