Η κατάσταση στο Αφγανιστάν δείχνει να έχει ξεφύγει από τον έλεγχο της Δύσης και η Ευρώπη για μια ακόμη φορά είναι απλή παρατηρήτρια. Τα προβλήματα τόσο σε επίπεδο πολιτικών ισορροπιών, όσο και σε επίπεδο συνεργασιών δεν έχουν διαφανεί ακόμη. Οι μεταναστευτικές ροές, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η απίστευτη ταλαιπωρία των πολιτών που πίστεψαν στην ελευθερία, στη δημοκρατία και σε μια νέα εποχή στη χώρα τους, γκρεμίστηκαν από την οπισθοχώρηση των ΗΠΑ.
Νέες δυνάμεις, όπως η Κίνα, προσπαθούν να διεισδύσουν στο Αφγανιστάν και να εκμεταλλευθούν τον πλούτο του.
Η Κίνα μπορεί «να ευθυγραμμιστεί» με τους Ταλιμπάν και να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα μεταλλευμάτων του Αφγανιστάν, επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές.
Το Αφγανιστάν εκτιμάται ότι διαθέτει σπάνιες γαίες αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων και κράτη –-όπως η Κίνα– που ενδεχομένως θέλουν να «διεισδύσουν» στη χώρα θα πρέπει να ακολουθήσουν τους διεθνείς όρους.
Οι Ταλιμπάν έχουν στη διάθεσή τους ορυκτούς πόρους που αποτελούν «μια πολύ επικίνδυνη παράμετρο σε παγκόσμιο επίπεδο» και τους οποίους μπορούν να αξιοποιήσουν αγοράζοντας σύγχρονα οπλικά συστήματα.
Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να ασκήσει πίεση στην Κίνα, εάν η τελευταία επιδιώξει να συμμαχήσει με τους Ταλιμπάν με απώτερο στόχο τις σπάνιες γαίες. Οι ισορροπίες θα μεταβληθούν με ταχύτατους ρυθμούς, αν προχωρήσουν τέτοιες συνεργασίες.
Τα συγκεκριμένα κοιτάσματα μετάλλων στο Αφγανιστάν εκτιμάται ότι έχουν αξία κοντά στα 3 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με δημοσίευμα του ειδησεογραφικού περιοδικού The Diplomat.
«Να προκύψει μια διεθνής πρωτοβουλία για να διασφαλιστεί ότι εάν κάποια χώρα συμφωνήσει να εκμεταλλευτεί τον ορυκτό πλούτο του Αφγανιστάν για λογαριασμό των Ταλιμπάν, να το κάνει αυστηρά και μόνο υπό τον προϋπόθεση ότι προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικότερα τα δικαιώματα των γυναικών.»
Το υπέδαφος του Αφγανιστάν διαθέτει σπάνιες γαίες, όπως λανθάνιο και νεοδύμιο, καθώς και φλέβες αλουμινίου, χρυσού, αργύρου, ψευδαργύρου, υδραργύρου και λιθίου.
Οι σπάνιες γαίες έχουν ευρεία χρήση στην υψηλή τεχνολογία, από την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι αεροσκαφών και δορυφόρων, αλλά και σε αμυντικά συστήματα.
«Θα πρέπει να υπάρξει πίεση στην Κίνα από τον ΟΗΕ, αν πρόκειται να συμμαχήσει με τους Ταλιμπάν ώστε να τους παράσχει οικονομική βοήθεια – πίεση για να το κάνει με τους αποδεκτούς διεθνείς όρους», τονίζουν σε αυστηρούς τόνους ηγέτες κρατών.
Λίγες μόνο ώρες μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, εκπρόσωπος του κινέζικου υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι το Πεκίνο είναι έτοιμο για «φιλική συνεργασία με το Αφγανιστάν».
Η Κίνα κυριαρχεί στην αγορά σπάνιων γαιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Περίπου το 35% των παγκόσμιων αποθεμάτων σπάνιων γαιών βρίσκονται στην Κίνα, το μεγαλύτερο ποσοστό στον κόσμο, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η χώρα είναι μια «μηχανή εξόρυξης» παράγοντας 120.000 μετρικούς τόνους ή το 70% του συνόλου των σπάνιων γαιών το 2018, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ που εξόρυξαν 15.000 μετρικούς τόνους σπάνιων γαιών το ίδιο έτος, αναφέρεται.
Τα αποθέματα των ΗΠΑ ωχριούν σε σύγκριση με της Κίνας. Οι ΗΠΑ διαθέτουν συνολικά 1,4 εκατομμύρια μετρικούς τόνους αποθεμάτων, έναντι 44 εκατομμυρίων μετρικών τόνων αποθεμάτων που διαθέτει η Κίνα.
Οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε μεγάλο βαθμό εξάρτησης από την Κίνα για την προμήθεια σπάνιων γαιών το 2019, όταν η χώρα κάλυπτε το 80% των αμερικανικών αναγκών, σύμφωνα με το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο.
Η Ε.Ε. υστερεί στη διαχείριση κρίσεων και δεν μπορεί να συνεισφέρει και να δρομολογήσει νέες προοπτικές για το Αφγανιστάν. Θα παρατηρεί τις εξελίξεις και θα προσεγγίζει θεωρητικά τη «νέα τάξη πραγμάτων», που θα προκύψει από την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία.
Κων/νος Μαργαρίτης, δημοσιογράφος
