Τη χρονιά που πέρασε η ελληνική οικονομία αντιμετώπισε ένα πολύ ισχυρό πλήγμα από τη διεθνή εξάπλωση της ασθένειας του κορωνοϊού (COVID-19).

Έτσι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) υποχώρησε 8.2%.

Η μεγάλη αυτή ύφεση στην ελληνική οικονομία ήταν πρωτίστως αποτέλεσμα της επιδείνωσης του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών, πάνω από 10 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2019, και δευτερευόντως της ισχυρής πτώσης της ιδιωτικής κατανάλωσης πάνω από 6 δισ. ευρώ. σε σχέση πάντα με το 2019.

Σύμφωνα με σχετική ανάλυση του ΚΕΠΕ, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν κατά 21,7%, ενώ η πτώση κατά 6,8% των εισαγωγών δεν ήταν επαρκής για να περιορίσει την επιδείνωση του ισοζυγίου. Με τη σειρά της η πτώση των εξαγωγών προκλήθηκε αποκλειστικά από την πτώση των εξαγωγών υπηρεσιών κατά 44% περίπου, ενώ αντίθετα οι εξαγωγές αγαθών κατέγραψαν μικρή αύξηση κατά 4,3%2 .

Η πτώση αυτή των εξαγωγών υπηρεσιών ήταν απότοκο της σημαντικής συρρίκνωσης των ταξιδιωτικών εισπράξεων που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια του 2020.

Συγκεκριμένα, η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση μειώθηκε κατά 78,2% και διαμορφώθηκε στα 7,406 εκατ. επισκέπτες, έναντι 34 εκατ. το 2019, ενώ οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατά το 2020 διαμορφώθηκαν στα 4.319 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 76,2% σε σύγκριση με το 2019.

Για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2021, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 83 εκατ. ευρώ, εμφάνισαν μείωση κατά 511 εκατ. ευρώ (-86,1% έναντι του 2020). Η μείωση αυτή οφείλεται στην πτώση της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης κατά 85,2%, καθώς και στη μείωση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 5,6%.

Παρ’ όλα αυτά το κυβερνητικό επιτελείο φαίνεται να είναι αρκετά αισιόδοξο και επενδύει σε μια ανάκαμψη του τουρισμού για το 2021, κάνοντας λόγο για αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά 50%3 . Σε αντίστοιχο πλαίσιο κινούνται και τα δύο σενάρια που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από την Eurobank για τον ελληνικό τουρισμό.

To πρώτο σενάριο, το λεγόμενο και «συντηρητικό», εκτιμά ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις θα κινηθούν στο 40,3% των εσόδων του 2019, ενώ το δεύτερο, που χαρακτηρίζεται ως «πιο επιθετικό», στο 55,7%. Όσον αφορά τώρα τις εκτιμήσεις για την πορεία του ΑΕΠ το 2021, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 4,1%. Αντιστοίχως, οι προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών εκτιμούν ανάπτυξη της τάξης του 3,6% για φέτος.

Από την ανάλυση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων στην ελληνική οικονομία για το 2021 προκύπτει ότι, στη βάση των υποθέσεων των σεναρίων του Υπουργείου Οικονομικών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αυτόνομη ζήτηση, το ΚΕΠΕ εκτιμά αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,8% και 4,26%, της απασχόλησης κατά 3,83% και 4,45%, και των συνολικών εισαγωγών κατά 6,17% και 7,04%, αντίστοιχα.

Περαιτέρω, στη βάση της υπόθεσης ότι οι τουριστικές εισπράξεις θα κυμανθούν στο 50% του 2019, εκτιμά μία ceteris paribus αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,9%, της απασχόλησης κατά 3,19%, και των συνολικών εισαγωγών κατά 2,21%.

Τα παραπάνω αποτελέσματα δείχνουν ότι ο τουρισμός δύναται για το 2021 να είναι ο «στυλοβάτης» της ανάπτυξης και σε αυτό γεγονός φαίνεται ότι βασίζεται και ο σχετικός κυβερνητικός σχεδιασμός για το 2021.

Το γεγονός όμως αυτό είναι παροδικό και οφείλεται στις ειδικές συνθήκες που επικράτησαν στην ελληνική αλλά και στη διεθνή οικονομία λόγω της πανδημίας της COVID-19. Μακροχρόνια, έχει αποδειχθεί ότι ο τουρισμός δεν μπορεί, λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του, να παίξει το ρόλο της «ατμομηχανής» της ελληνικής οικονομίας.

Ενδεικτικά, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι, την περίοδο 2008-2019, είχαμε μία αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων της τάξης του 56,2% και την ίδια πάντα περίοδο μια μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ της τάξης του 24,2%.

Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι θετικές επιπτώσεις από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο ΑΕΠ θα αρχίσουν να διαφαίνονται από το 2022 και ύστερα, οι υπόλοιπες συνιστώσες της αυτόνομης ζήτησης, πλην των εξαγωγών, δεν διαφαίνεται να μπορούν να συμπαρασύρουν το ΑΕΠ σε άνοδο μεγαλύτερη του 2% για το 2021.

Η αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 4,54 δισ. ευρώ είναι μονόδρομος, ώστε η ελληνική οικονομία να λάβει τη βραχυχρόνια αναπτυξιακή τόνωση που τόσο χρειάζεται.

Από την ανάλυση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων των ταξιδιωτικών εισπράξεων της χώρας προκύπτει ότι, αν οι εισπράξεις ανέλθουν στο 50% των εισπράξεων του 2019, θα προκληθεί μία ceteris paribus:

• Αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά περίπου 2,9%.
• Αύξηση της απασχόλησης στην οικονομία κατά περίπου 3,19%.
• Αύξηση των συνολικών εισαγωγών περίπου 2,21%.

Σημειώνεται ότι, το 50% των εισπράξεων του 2019 ισοδυναμεί σχεδόν με 100% αύξηση των εισπράξεων το 2021 σε σχέση με το 2020.