Μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα από όσο προβλέπει η Εισηγητική του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά και λιγότερες επενδύσεις εκτιμά για το 2026 στην τριμηνιαία έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ).
Η Έκθεση καταγράφει εικόνα ανθεκτικής μεγέθυνσης της οικονομίας για το 2026, αλλά τοποθετεί τον πήχη ανάπτυξης στο 2,1% (εύρος 1,9%–2,6%), αντί υψηλότερων εκτιμήσεων της τάξης του 2,4% στις οποίες στηρίζεται ο νέος Κρατικός Προϋπολογισμός.
Παράλληλα, η δημοσιονομική επίδοση ενισχύεται, με το πρωτογενές αποτέλεσμα να κινείται σε επίπεδα που, σύμφωνα με την έκθεση, συγκλίνουν σε υπέρβαση του 4% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, αντί 3,7% που προβλέπει στον Προϋπολογισμό η κυβέρνηση.
Ωστόσο το ΓΠΚΒ υπογραμμίζει πως η μεσοπρόθεσμη πορεία παραμένει άμεσα συνδεδεμένη με την ένταση και τη συνέχεια της επενδυτικής δραστηριότητας. Τα πάντα θα κριθούν από τις επενδύσεις, καθώς η έκθεση διαπιστώνει ότι μέχρι σήμερα ο ρυθμός ανάπτυξης στηρίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, ενώ οι επενδύσεις διατηρούν ισχυρή δυναμική και λειτουργούν ως βασικός μοχλός της προοπτικής για το 2026.
Προβλέψεις
Για το 2025 η πρόβλεψη ανάπτυξης διατηρείται στο 2,2%, ενώ για το 2026 η βασική εκτίμηση διαμορφώνεται στο 2,1%, με εύρος 1,9%–2,6%, ανάλογα με την πορεία των επενδύσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται, το πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου–Οκτωβρίου 2025 διαμορφώνεται στα 18,5 δισ. ευρώ. Η έκθεση αναφέρει ότι σε ετήσια βάση οι εκτιμήσεις συγκλίνουν πως το πρωτογενές αποτέλεσμα δύναται να υπερβεί ακόμη και το 4% του ΑΕΠ, στοιχείο που συνδέεται με πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο και με τη στρατηγική ταχύτερης αποκλιμάκωσης του χρέους.
«Ασανσέρ» επενδύσεις και ανάπτυξη
Η έκθεση του ΓΠΚΒ αναδεικνύει τις επενδύσεις ως τον κρίσιμο μοχλό για τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής, αλλά με σημαντικές επιφυλάξεις για το μέλλον.
Το γ’ τρίμηνο του 2025, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση 12,8% σε όλες τις συνιστώσες, αντισταθμίζοντας τη μείωση των αποθεμάτων και δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη.
Ωστόσο για το 2026, με βάση τη βασική πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,1%, το ΓΠΚΒ εκτιμά ότι οι επενδύσεις θα κινηθούν γύρω στο 7%, δηλαδή σχεδόν μισή αύξηση από όση προβλέπει ο Προϋπολογισμός. Αν η αύξηση αποδειχθεί ανώτερη από 7%, πάντως, εκτιμά ότι και το ΑΕΠ θα αυξηθεί πολύ περισσότερο (έως 2,6%).
Το Γραφείο προειδοποιεί ότι ο κύριος κίνδυνος για την επίτευξη των στόχων εντοπίζεται στις «πολλές και σημαντικές αβεβαιότητες στο διεθνές περιβάλλον», οι οποίες επηρεάζουν τις ιδιωτικές επενδύσεις. Η αβεβαιότητα δεν ακυρώνει τα επενδυτικά σχέδια, αλλά τα «παγώνει», καθυστερώντας την υλοποίησή τους. Το 2026, το τοπίο γίνεται θολότερο, καθώς δεν προβλέπονται ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά την νέα χρονιά ακόμα πιο κρίσιμη, για την υλοποίηση των μεγάλων επενδυτικών σχεδίων.
Για τη «μετά-ΤΑΑ εποχή» το ΓΠΚΒ τονίζει ότι τα ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια μεγάλης κλίμακας θα πρέπει να αποτελέσουν σημαντικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό εξηγείται και από την ανάλυση της σχέσης χρέους-παραγωγικότητας: κατά την περίοδο της κρίσης, οι ιδιωτικές επενδύσεις κατέρρευσαν από 13,8% του ΑΕΠ στο 8,9%, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πτώση της παραγωγικότητας.
Εμπόδια και προκλήσεις
Η έκθεση εντοπίζει τέσσερα βασικά εμπόδια που πρέπει να αρθούν για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων: το κόστος ενέργειας, τη διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων, την αβεβαιότητα για το μέλλον, και το ρυθμιστικό πλαίσιο. Θετικό σημάδι αποτελεί η αναμενόμενη μείωση του κόστους δανεισμού για τις επιχειρήσεις, ενώ τον Οκτώβριο 2025 καταγράφηκε για πρώτη φορά θετικός ρυθμός αύξησης των στεγαστικών δανείων.
Στην αγορά εργασίας, η ανεργία εκτιμάται ότι δύσκολα θα μπορέσει πέσει πλέον κάτω από 8% (προβλέπεται στο 8,8%) αν δεν αυξηθεί δραστικά η απασχόληση στους νέους και στις γυναίκες. Γενικά πάντως, η απασχόληση ενισχύεται κατά περίπου 81.000 θέσεις, ενώ οι κενές θέσεις μειώνονται (περίπου 6,9% ή στις 41 χιλιάδες περίπου), ενδείξεις ότι η αγορά βρίσκεται σε φάση εξομάλυνσης.
Φοροδιαφυγή και φοροαπαλλαγές: Τα «κρυφά» βάρη
Στα θετικά καταγράφεται η μείωση του «κενού ΦΠΑ» (VAT gap) στο 11% περίπου για το 2025, με την Ελλάδα να συγκλίνει προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (9,5%), κάτι που δείχνει περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Στον αντίποδα, προβληματισμό προκαλεί το ύψος των φορολογικών απαλλαγών, οι οποίες έφτασαν τα 22,88 δισ. ευρώ το 2024. Το ΓΠΚΒ χτυπά «καμπανάκι», τονίζοντας ότι δεν υπάρχει μηχανισμός αξιολόγησης για το αν αυτές οι απαλλαγές είναι δίκαιες και αποτελεσματικές ή αν τελικά επιβαρύνουν τους υπόλοιπους φορολογούμενους χωρίς αντίκρισμα.
Χρέος και παραγωγικότητα
Η έκθεση παραπέμπει στη διεθνή βιβλιογραφία, σύμφωνα με την οποία όταν το δημόσιο χρέος υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ ενδέχεται να επηρεάζεται αρνητικά η παραγωγικότητα, ενώ για επίπεδα άνω του 105% καταγράφεται εκτίμηση ότι αύξηση κατά μία μονάδα μπορεί να μειώνει την παραγωγικότητα κατά περίπου 0,6%.
Η χώρα μας υπολογίζεται πως χάνει παραγωγικότητα άνω του 13% λόγω των υψηλών επιτοκίων και βαριάς φορολογίας. Στο ίδιο πλαίσιο, τονίζεται ότι η ταχεία μείωση του χρέους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα οικονομικής πολιτικής, ενώ αναφέρεται ως θετικό βήμα η πρόωρη αποπληρωμή δανείων GLF ύψους 5,9 δισ. ευρώ.
