Ο Γιόζεφ Μένγκελε γεννήθηκε πριν 110 χρόνια, στις 16 Μαρτίου 1911 στο Γκίντσμπουργκ της Γερμανία. Ήταν Γερμανός γιατρός του στρατοπέδου εξόντωσης Άουσβιτς Μπίρκεναου. Η ιδιότητα «γιατρός» στην περίπτωσή του συνιστά ύβρη, καθώς ο άνθρωπος αυτός ήταν από τους αξιωματικούς των SS που αποφάσιζαν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει στο Άουσβιτς, κυρίως όμως υπήρξε διαβόητος για τις πρωτοβουλίες που έπαιρνε στα ιατρικά πειράματα πάνω σε ζωντανούς ανθρώπους – κυρίως σε παιδιά.
Ο «Άγγελος του Θανάτου του Άουσβιτς»
Ως γνωστόν, η αδυναμία του δρος Μένγκελε ήταν τα δίδυμα και η ειρωνεία είναι ότι κάποια από τα παιδιά που βρίσκονταν υπό τη δική του «φροντίδα», είχαν πιθανότητες να ζήσουν περισσότερο: διατρέφονταν καλύτερα και γενικά ζούσαν κάτω από πιο ανεκτές συνθήκες μόνο και μόνο για να διατηρηθούν ζωντανά για τα πειράματά του. Όσα δεν πρόλαβε να ακρωτηριάσει επέζησαν και χάρη σε αυτά τα παιδιά έχουμε πολλές μαρτυρίες σχετικά με την περίπτωση Μένγκελε, συχνά από το ένα αδελφάκι των διδύμων που είχε την τύχη να μην πέσει πρώτο στα χέρια του.
Πειράματα σε δίδυμα
Οι 7 νάνοι του Άουσβιτς
Στις 19 Μαϊου 1944, η Πέρλα Όβιτζ και η οικογένεια της, έφθασαν με το τρένο στο Άουσβιτς. Όταν κατέβηκαν από το βαγόνι οι φρουροί των SS σοκαρίστηκαν με τη θέα αυτής της εβραϊκής οικογένειας….
Η Πέρλα και 6 από τα αδέλφια της, δεν ξεπερνούσαν σε ύψος το ένα μέτρο. Ήταν δυο αγόρια και πέντε κορίτσια. Όλα τα παιδιά ήταν άψογα ντυμένα ενώ ειδικά οι κοπέλες ήταν μακιγιαρισμένες και χτενισμένες στην εντέλεια. Συνολικά ήταν δέκα αδέλφια, τα επτά νάνοι και τα τρία είχαν το μέσο ύψος. Οι φρουροί, είχαν εντολή να μην τους αφήσουν μαζί με τους υπόλοιπους Εβραίους που έφθασαν στο στρατόπεδο εκείνη την ημέρα.
Ο επικεφαλής τους ενημέρωσε ότι επρόκειτο για τον «Λιλιπούτειο Θίασο», που έκανε μεγάλη καριέρα στον χώρο του θεάματος και η φήμη του απλωνόταν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Ήταν ηθοποιοί και τραγουδιστές, που στα παρασκήνια τους βοηθούσαν τα ψηλότερα μέλη της οικογένειας. Η οικογένεια απομονώθηκε από τους υπόλοιπους κρατούμενους, μέχρι να ενημερώσουν τον γιατρό Γιόζεφ Μένγκελε.
Στο ιατρείο του οι εξετάσεις ήταν εξαντλητικές. Τους υπέβαλε σε εκατοντάδες ακτινογραφίες και από τις πολλές αιμοληψίες, τους είχε σχεδόν αφαιμάξει. Όλα όμως την ίδια μέρα. Η ποσότητα του αίματος που πήραν ήταν πολύ μεγάλη και σε συνδυασμό με την εξάντληση από την πείνα, κάθε λίγο λιποθυμούσαν. Μόλις συνέρχονταν, η διαδικασία συνεχιζόταν με τον ίδιο ρυθμό. Εκτός από το μαρτύριο της αφαίμαξης, τους έκαναν προληπτικό έλεγχο για σύφιλη.
Ακολούθησε μια σειρά από βασανιστήρια με εναλλαγή παγωμένου και καυτού νερού στο πρόσωπο για να ελέγξουν τα αντανακλαστικά τους. Μερικούς τους τύφλωσε με χημικά, σε άλλους έβγαλε δόντια μαλλιά, μυελό των οστών και νύχια για επιπλέον εξετάσεις, σχετικές με κληρονομικές ασθένειες. Οι νάνοι από φόβο, δεν αρνούνταν ποτέ τη συνεργασία, ό,τι και να τους ζητούσε. Άλλωστε είχαν δει να εκτελούνται μπροστά τους δύο άλλοι δίδυμοι και να βράζουν τα κόκαλά τους για να εκτεθούν σε μουσείο. Επίσης τους βιντεοσκόπησε αλλά το φιλμ δε βρέθηκε. Λογικά το πήρε μαζί του όταν έφυγε από το στρατόπεδο….
Η οικογένεια Όβιτζ
Η απόδραση
Η άλλη πτυχή που κατέστησε τον Μένγκελε σκοτεινό μύθο ήταν το ότι δεν συνελήφθη ποτέ. Απέδρασε στη Λατινική Αμερική, διέφυγε από το ανηλεές κυνηγητό της Μοσάντ και άλλων κυνηγών ναζί εγκληματιών, κρύφτηκε όπου και όπως μπορούσε μέχρι να βρει τελικά τον θάνατο το 1979 στη Βραζιλία.
Η καταδίωξή του στην Κύθνο
Παρά το ανθρωποκυνηγητό που είχαν εξαπολύσει εναντίον του, κατάφερε να παραμείνει ασύλληπτος για 35 χρόνια. Ανάμεσα στους «σταθμούς» του στην Ιταλία, την Αργεντινή, την Παραγουάη ή τη Βραζιλία, ήταν και η Ελλάδα. Το 1962 η Κύθνος ήταν ένα από τα πολλά νησιά που δεν διέθεταν τουριστική υποδομή….
Στις αρχές του Αυγούστου, η πληροφορία για τον Μένγκελε έφτασε στον δημοσιογράφο του Spiegel, Χανς Μπέρταμ. Έτσι, πήρε το πλοίο και πήγε στην Κύθνο για να τον βρει. Δεν έψαχνε μόνο τον διαβόητο Μένγκελε, αλλά και τη δεύτερη σύζυγό του, Μάρθα. Τα ονόματα που πιθανώς θα χρησιμοποιούσε ήταν Φρίντριχ Έλντερ φον Μπρίτενμπαχ, Φάουστο Ριντόν ή Γρηγορίου.
Το σίγουρο ήταν ότι γνώριζε καλά ελληνικά και λατινικά. Λίγες ώρα μετά την άφιξή του, ο Μπέρτχαμ έδειχνε τις φωτογραφίες του ζευγαριού στους νησιώτες. Με έκπληξη άκουσε ότι το ζευγάρι που έψαχνε είχε αναχωρήσει από την Κύθνο με το προηγούμενο καράβι από αυτό που είχε φέρει τον ίδιο! Ο φυγάς Μένγκελε είχε μείνει -όπως έλεγαν στον δημοσιογράφο– για μια εβδομάδα στο νησί. Ξένα δημοσιεύματα αναφέρουν πάντως ότι ο Μένγκελε βρέθηκε στο νησί της Κύθνου, αλλά έμεινε με τη γυναίκα του και τον θετό του γιο σε μοναστήρι. Όταν λίγες ημέρες μετά την αναχώρησή του πήγαν οι χωροφύλακες ήταν αργά.
Την πληροφορία για τον Μένγκελε στην Κύθνο είχε ο διάσημος κυνηγός των Ναζί, Σιμόν Βίζενταλ, που είχε συλλάβει και τον επικεφαλής της «Τελικής Λύσης», Άντολφ Άιχμαν. Αυτός είχε ζητήσει από το Spiegel να στείλει δημοσιογράφο στο νησί. Οι συνεργάτες του πίστευαν ότι ο Μένγκελε είχε πάει στην κηδεία του πατέρα του στη Γερμανία, πριν μεταβεί στην Κύθνο. Ο ελληνικός προορισμός είχε επιλεγεί, όπως εκτιμούσε ο Βίζενταλ, επειδή το εξοχικό σπίτι στο Μεράνο της Ιταλίας και το πατρικό του στο Γκίνσμπουργκ, ήταν υπό παρακολούθηση. Ήταν η εποχή που είχαν χαθεί τα ίχνη του ναζί στη Λατινική Αμερική και υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις ότι ταξίδευε στην Ευρώπη.
Το τέλος
Στις 7 Φεβρουαρίου του 1979 πέθανε από εγκεφαλικό στην προσπάθειά του να μην πνιγεί στη θάλασσα του Σάο Πάολο. Ήταν 67 ετών. Ο τάφος με τα λείψανά του βρέθηκε έξι χρόνια μετά. Δεν δικάστηκε ποτέ για τα φρικιαστικά πειράματα που έκανε σε αθώους….
